Dönüşüm ve Özeti F. Kafka

03.08.2013

Dönüşüm,Kafka’nın 1912 yılında oluşturduğu ve 1915 yılında “Beyaz Sayfalar” adlı dergide yayımlamış olduğu en tanınmış eserlerinin başında gelen eseridir. Eser, Aralık 1915’te de kitap olarak “En Erken Gün” adlı yazı dizisinde Kurt Wolff tarafından yayımlanmıştır.[1]

Dönüşüm, Kafka'nın en popüler eseri sayılabilir. Kafka’nın bu uzun öyküsünün dilimizdeki çevirilerinde bazen da “Değişim” adı tercih edilmiştir.. Eserin Türkçe çevirisinde eserin orijinal adı olan "Ungeziefer" kelimesi Türkçeye "Böcek" olarak çevrilmiştir, ancak bu çeviri Almancadaki anlamını tam olarak anlamı karşılamaz. Ungeziefer'ın kelime anlamı Almanya'da "kurban edilmeye uygun olmayan kirli hayvan" şeklindedir.[2]"Ungeziefer" kelimesi "hamamböceği", "bokböceği", "kınkanatlı böcek" gibi anlamlarda da çevrilmiştir.

Bu uzun hikayenin İlk bölümde Gregor’un işiyle ilgili kaygılarını, işe yetişme mecburiyetinin baskısı, İkinci bölüm Ailenin dayanışma içine girmesi evresi, üçüncü bölüm ise kahramanın ve okurların kendisiyle hesaplaşması söz konusudur.

Kimi yorumculara göre bu eserin insan varlığının saçmalığının üzerinde durarak varoluşçuların insana ve insanlığa bakışını ortaya koymak amacıyla yazıldığını savunur.

ESER HAKKINDA YORUMLAR:

"Yaşamdan kopmanın verdiği yalnızlık ve gelecekten herhangi bir şey ummamak" da bu açıklamalar arasındadır. Yaptığı rutin işlerden memnun olmayan, ailesinin borcu nedeniyle çalışan ve onu zamanla yarıştıran bu işten kurtulmanın yolu belki de böcek olmaktır. “[3]

“Dönüşüm, “kişinin kendini bir durumda bulma” modelinin Kafka’daki en tipik örneklerinden biri olsa gerekir. Kafka, “aradan çekilen yazar” olarak, insanın böceğe dönüşmesi gibi, akla, mantığa ve elbette doğa yasalarına aykırı bir sürecin hesabını vermekten kurtulmuş; anlatının perspektifini böceğin bilincine ve gözen bağlayıp ortalıktan “sıvışmıştır.”[4]

“Dönüşüm, böcek-insan ikileminin bulanıklaşmasıyla anlamsal açılımlar oluşturur. Dönüşümün ya da “oyundan çıkma”, hayatın anlamını yakalayamama, hayatı pazarlamacılığın, ailenin borcunu ödemenin kaygı sınırları içine çekme aymazlığının Samsa’yı getirdiği bir durak olarak da yorumlamak mümkündür. Burada karşımıza insan yemeğine ağzını sürememe, aradığı besini bir türlü bulamama motifleri çıkıyor. Bu bir türlü, aslında böceğe dönüşmeden de böcek gibi yaşamış olduğu için “tadını” , “anlamını” kendinden hep uzak tuttuğu “öteki hayat” olabilir mi? “[5]

"Gregor Samsa"nın başkalaşması, bir böceğe "dönüşmesi", salt bir çarkın kaskatı dişlisi, eleştirmeyen, ama yalnızca "boyun eğen" bir toplum teki olmaktan çıkma anlamını taşır; böylece böcekleşen'in yazgısı, elbet toplumca dışlanmaktadır. Kafka'nın en kalıcı yapıtları arasında yer alan ve Nobel ödülü sahibi Elias Canetti'nin "en yetkin düzeydeki anlatım sanatının tipik örneği" diye nitelendirdiği "Dönüşüm"ü. "Ahmet Cemal"in kaleminden yeni bir çeviriyle sunuyoruz.” ( Kitabın arka kapağından)

ESER VE YAZAR HAKKINDA

Temmuz 1883'te Prag’da ufak moda eşyalar satan bir dükkan işleten Hermann ve Julie Kafka'nın 6 çocuğunun ilki olarak dünyaya gelmiş olan Kafka, soyut sanat akımlardan biri olan Varoluşçuluk akımının kuramcısı ve en iyi uygulayıcılarından birisidir.

Nabokov’a göre en fazla Flaubert’dan etkilenmiştir. “Özellikle Kafka’nın hukuk ve doğa bilimleri için kullandığı kavramları almış, onlara kuşkusuz ironik bir doğruluk yüklemiş, bunu yaparken kendi kişisel duygularını katmamıştır, aynı stile Flaubert’in eserlerinde de rastlanmaktadır“. (Nabokov, Die Kunst des Lesens, Fischer TB, S. 320).

Kafka , Friedrich Nietzsche ile ilgilenmiş, Nietzsche’nin “Also sprach Zarathustra” (Böyle Buyurdu Zerdüşt) eseri Kafka’yı büyülemiştir. Kafka kendine yaşam paraleli olarak filozof Kierkegaard’ı görmektedir. Ve onun için şöyle demiştir : “O beni bir arkadaş gibi doğruluyor“

Kafka’nın eserlerindeki roman kahramanları sonunun nereye varacağını bilmedikleri labirentlerden geçerler ve sonunda bilinmeyen kudrete ulaştırılırlar.

Kafka’nın hemen her eserinde, örneğin: “Çin Seddi“, “Bir Köpeğin Araştırmaları“, “Kısa Fabl“, hikâyenin kahramanları başarılı olamamıştır ve boş yere ölmüştür, hikâyelerinde ağırlıklı olarak ele alınan konu budur. Bu hikâyelerde her şey tamamıyla gerçekçi değildir, olaylar bilinçli olarak ironiyle anlatılmıştır. Hikâyelerinin konularının bir diğer olmazsa olmazı da, hikâyenin kahramanının bilinmeyen yasalara istemeden karşı gelmesi; ya da çiğnediği yasayı hiç bilememesidir. Kafka eserlerinde günlük yaşamdaki bir olaya şekil vermemiş, kendi dünyasını yaratmıştır.[6]

KİTAPTAKİ ŞAHISLAR

Gregor Samsa: Annesi, babası ve kız kardeşi ile aynı evde yaşamaktadır. Ailesinin geçimini kumaş tüccarlığı ile sağlamaktadır. Bir sabah dev bir böceğe dönüşür. Bu andan itibaren Gregor’un hayatı da alt üst olur.

Gregor’un annesi: Gregor’un annesidir. Dönüşümden önce oğlu ile araları iyi iken dönüşümden sonra artık onun yüzünü bile görmeye katlanamaz

Grete:Gregor’un kız kardeşidir. Dönüşümün ilk evrelerinde kardeşi ne bakarken zamanla Gregor’ a adeta düşman olmuştur.

Patron: Gregor’un patronudur. Gregor’u birer makine olarak görmektedir.

Himetçi kız: Gregor’la fazla bir bağlantısı yoktur. Ancak ailenin davranışlarını yakından takip etmektedir.

KİTABIN ÖZETİ

Sıradan bir hayat yaşayan ailesinin geçimi için gezici bir pazarlamacı olarak ağır bir şekilde çalışmakta olan Gregor Samsa, bir sabah kötü kâbuslar görerek uyandığında kendisini insan büyüklüğünde bir böceğe dönüşmüş olarak bulur.

İlk başta gördüklerinin gerçek olduğunu inanmak istemez ancak yatağından kalkmak isteyince buna inanmak zorunda kalır. Elleri kolları ve bacakları ile artık dev bir böcektir. Artık bütün hayatı alt üst olmuştur.

Her sabah işe gitmek için bindiği tren saat altıda hareket etmektedir; her zamanki gibi kalkıp işe gitmek istese de artık bunu yapamaz, çünkü artık normal bir insan değildir, uyanmak zorundadır. Ancak saate baktığında saatin yedi olduğunu görür. Kalkmak istemektedir ama artık ona yardımcı olacak kuvvetli bacaklarının yerinde birbirinden bağımsız hareket ediyormuş gibi görünen onlarca bacakçık bulunmaktadır.

Annesi oğlunun uyanamamış olduğunu sanır ve kapıya vurmaya başlar. Kilitli kapının arkasından oğlunu uyandırmaya çalışır. Gregor kalktığını söyleyerek annesini savuşturur ancak sesi çok garip çıkmaktadır. Annesi onun hasta olduğunu düşünmektedir. Gregor büyük uğraşlarla yatağından kalkar, yeni vücuduna alışması hiç de o kadar kolay olmayacaktır. Saat sekiz civarında patronu eve gelmiştir ve çok kızgındır. Gregor’a birkaç soru sorar ancak Gregor artık konuşamamaktadır. Sesi hayvan sesi gibidir. Kapıyı zorlukla açar. Patronu onu görünce korkudan evden kaçar; annesi ise bayılmıştır. Babası onu sopa darbeleriyle odasına geri sokar.

Bütün ailenin de ekonomik yükü Gregor’un üzerindedir. Gregor böceğe dönüşünce onun yerine artık babası çalışmak zorundadır. Gregor'un babasının Gregor'un patronuna büyük bir borcu vardır. Bu yüzden, Gregor işinden nefret etse de işinden ayrılamamıştır. Ama artık bir böcek olduğu için işe gitmek imkanı kalmamıştır.

Gregor’a tek yakın kişi kız kardeşi Gretedir. Çünkü onun konservatuarda okuması için elinden gelen her şeyi yapmıştır. Grete, en başlarda böceğe dönüşmüş ağabeyi ile çok iyi ilgilenir. Grete, Gregor'un küçük kız kardeşi ve dönüşümden sonra bakıcısıdır. Kız kardeşi Grete Gregor’a değişik yiyecekler getirir. Artık Gregor kokuşmuş yiyecekleri tercih etmektedir. Grete önceleri gönüllü olsa da öykü ilerledikçe inadına ve kasıtlı bir biçimde odaya pis yemekler getirmeye başlamıştır. Gerete, keman çalar ve konservatuvara gitme hayalleri kuran bir genç kızdır. Gregor'un dönüşümünden sonra aileye gelir sağlamak için bir dükkânda tezgâhtar olarak çalışmaya başlar.

Annesi onu görmeye bile cesaret edememektedir. kız kardeşi Grete başlangıçta iyi davranmayı sürdürse de zamanla tiksinmeye ve eskisi gibi iyi bakmamaya başlar. Artık odasını da temizlememekte, eskisi gibi güzel yemekler de getirmemektedir. Gregor’un durumu gittikçe kötüleşmektedir. Bir gün üzerine bir şişe düşer ve yüzünden yaralanır, üstüne üstlük sinirlenen babası ona bir elma atar ve ağır bir şekilde yaralanmasına neden olur.

Babasından defalarca dayak yiyen Gregor’un vücudu oldukça zayıflamıştır. Vücudunda oldukça ciddi yaralanmalar oluşmuştur. Yemek dahi yiyememektedir.

İlerleyen aylarda Gregor yüzündeki ve sırtındaki ağrılar ve ona yiyecek getirilmemesi yüzünden neredeyse hiçbir şey yiyemeyerek artık aç yaşamaya başlamıştır. Ailesi onu artık tamamen gözden çıkarmıştır. Gregor da çalışamadığı aile ekonomik yönden çok kötü durumlara da düşmüştür. Odasından dışarı çıkması da yasaklanmıştır.

Aile çözüm olarak eve üç kiracı almaya karar verir. Gregor da ailesinden artık tamamen kopmuştur. Gündüzleri kaldığı odanın kapısı kilitlenmekte akşamları aile üyeleri toplandığında kapı açık bırakılmakta böylece Gregor kendisini yalnız hissetmemektedir.

Günün birinde odanın kapısı açık unutulmuş, Gregor, dışarıdan gelen müzik sesini duyunca dışarı çıkmıştır. Gregor müziğin geldiği odaya doğru ilerler; tam o sırada kiracılardan bir tanesi Gregor’u fark eder ve aileyi bu olayı herkese yaymakla tehdit eder. Bu olaydan sonra evin kirasını da ödememeye başlar.

Aile meclisi toplanır ve sonuçta Gregor’ u evden atmaya karar verirler. Gregor artık ailesi tarafından tamamen istenmediğini anlar ve o günün sabahında ölü bulunur. Hizmetçi kız aileye şöyle seslenir:

-Boş yere zahmet etmeyin, Gregor öldü. Az önce Gregor’u çöpe attım.

Franz Kafka ve Eserleri

Franz Kafka Çek bir işçi ailesinin oğludur. Franz Kafka 3 Temmuz 1883'tePrag'ta doğmuştur.Franz.Kafka Avusturya'ya bağlı olan Bohemya Krallığında yaşadı.

ilk dili Almanca olmasına rağmen hem Fransızcıya hem de Çekceyi'de iyi derecede konuşabiliyordu. Franz Kafka çevresine yabancı bir insan olarak büyümüştü

Franz Kafka kimya eğitimi almıştır daha sonra bölümünü değiştirerek hukuk okumaya başlamış, Alman Edebiyatı'na merak sarmıştır.

Franz Kafka ilk eserini öğrenciliğinin ilk yıllarında yazmış, “Bir Savaşın Tasviri" adlı bu eserini gazeteci Weltsch ile tanıştığı dönemde yazmıştır.

Franz Kafka hukuk bölümünden mezun olduktan sonra bir İtalyan şirketinde memur olarak çalışmaya başladı. O dönemde gündüz çalışıp geceleri ise Taşra'da Düğün Hazırlıkları adlı eserini yazmıştır.

Franz Kafka'nın erkek kardeşi küçük yaşta ölmüşler, kız kardeşleri ise Yahudi soykırımında hayatlarını kaybetmişlerdi.

Franz Kafka 1889`da Fleischmark'ta Deutsche Knabenschule'ye gitti. Franz Kafka 1920'lerin başında Milena Jesenska ile tanıştı o da 1944 yılında Alman toplama kampında hayatını kaybetti. Franz Kafka'nın Dora Dymant adında bir sevgilisi oldu o da NaziAlmanyasına direndi ve 1952`de Londra`da öldü.

Franz Kafka verem olduğunu öğrendi. 1919 yılında geçirdiği ağır gripten dolayı hastaneye kaldırıldı. Son 6 haftasını sanatoryumda geçirdi. 3 Haziran 1924`te yaşama veda etti.

Franz Kafka hakkında en çarğıcı bilgi ise Max Brod'dan öldüğünde tüm bu eserlerini yakmasını istemiştir. Ama Max Brod Kafka'nın bu isteğine rağmen istediğini yapmamıştır. Ve dünya edebiyatında çok önemli bir yere sahip olan bu eserleri tüm dünyayla paylaşmıştır

Roman