Dörtleme Nedir

Dörtleme

 

 

Türk halk şiirinde dört  mısralık kıtalardan oluşan şiirlerin genel adıdır.  Edebiyat Bir gazelin her beytinin başına iki dize eklenerek yapılan nazım biçimine de terbi veya dörtleme adı verilir.

Dörtleme çoğu kez dörtlük anlamını karşılar. Dörtlük ile eş anlamlı olarak kullanılır.  Halk şiirinde nazım birimleri dörtlük esasına dayanır. Hatta tek bir dörtlükten oluşan nazım biçimleri de vardır. Halk şiirinde mani, Divan şiirinde, kıta, tuyug ve rubai tek dörtlükten oluşur.

Gazellerin  murabba haline getirilişine de dörtleme denir.  Gazelin her beytine yanı ölçüde ve gazelin ilk beytiyle kafiyeli iki dize ilave edilerek murabba yapılmasına da dörtleme denir.

 

Murabba Örneği

Perîşân-hâlün oldum sormadun hâl-i perîşânum
Gamundan derde düşdüm kılmadun tedbîr-i dermânum
Ne dersen rûzgârum beyle mi geçsün güzel hânum
Gözüm cânum efendim sevdüğüm devletlü sultânum

Esîr-i dâm-ı ışkun olalı senden vefâ görmen
Seni her handa görsem ehl-i derde âşinâ görmen
Vefâ vü âşinâlık resmini senden revâ görmen
Gözüm cânum efendim sevdüğüm devletlü sultânum

Değer her dem vefâsız çerh yayından bana bin oh
Kime şerh eyleyem kim mihnet ü endûh u derdüm çoh
Sana kaldı mürüvvet senden özge hîç kimsem yoh
Gözüm cânum efendim sevdüğüm devletlü sultânum     Fuzuli

Gözümden dem-be-dem bağrum ezüb yaşum gibi gitme
Seni terk itmezem çün ben beni sen dahi terk itme
İyen çok zâlim olma ben gibi mazlûmı incitme
Gözüm cânum efendim sevdüğüm devletlü sultânum

Katı gönlün neden bu zulm ile bî-dâdâ râgıbdür
Güzeller sen gibi olmaz cefâ senden ne vâcibdür
Senün tek nâzenine nâzenin işler münâsibdür
Gözüm cânum efendim sevdüğüm devletlü sultânum

Nazar kılmazsan ehl-i derd gözden ahıdan seyle
Yamanlıkdur işün uşşâk ile yahşi midür beyle
Gel Allah’ı seversen bendene cevr itme lûtf eyle
Gözüm cânum efendim sevdüğüm devletlü sultânum

Fuzûlî şîve-i ihsânun ister bir gedâyundur
Dirildükçe seg-i kûyun ölende hâk-i pâyındur
Gerek öldür gerek ko hükm hükmün rây râyındur
Gözüm cânum efendim sevdüğüm devletlü sultânum