Dramatik Örgü Nedir Vaka Düzeni

DRAMATİK ÖRGÜ VAKA DÜZENİ NEDİR

İngilizce : dramatic structure

Dramatik örgü İngilizce karşılığı ile dramatic structure;  tiyatro, roman, öykü veya sinemada “bir konu çevresinde gelişen, olgunlaşan, biçimlenen” olay, olaylar veya vaka düzenine- olay örgüsüne-  denir.

Dramatik örgü daha ziyade dram türündeki oyunların vaka düzenini ifade eden bir terim gibi algılanıyor olursa da bu tabir olay düzeni ve olay anlatmaya dayalı her tür için - roman, tiyatro, öykü, destan, efsane sinema - kullanılabilecek bir tabirdir.

Roman, tiyatro, öykü, destan, efsane ve sinema filmleri vaka örgüsüne dayanır. Bu tip kurmaca ürünler ya başlangıcı ve sonu olan tek bir olaya yahut da merkezi bir olayı ilgilendiren merkezi kişiler ve vaka düzenine bağlı olan birçok olaya dayanır. Kurmaca ürünlerdeki vakaya ve vakalar silsilesine olay örgüsü, vaka düzeni dramatik örgü gibi adlar da verilebilir.

Vaka düzenine, olay anlatımına dayalı ürünlerde okura, izleyiciye veya dinleyiciye aşılanmak istenen temel  mesaj veya temel iletiler vardır. Vaka düzeni, olay konusu üzerinden hareketle ve aktarmak istediği iletilere göre oluşturulur veya iletmek istediği mesajlara göre olayları  yorumlayarak aktarır.  Dolayısı ile vaka düzeni; yazarın olaylara bakış açısına göre veya iletmek istediği mesajları netleştirecek şekilde düzenlenir.

Dramatik örgü, olaya dayalı metinlerde olay örgüsünü yönlendiren esas kahramanlar, yan kişiler ve tipler arasında meydana gelen, mücadeleler, dayanışmalar, anlaşmazlıklar ve zıtlıklardan oluşan çatışmaların serim, düğüm çözüm süreçlerine dayanır.  Vaka düzenini yani dramatik örgüyü meydana getiren ana veya tali çatışmalar; neden -sonuç, bakış açısı, mesaj ve yorum ilişkilerine göre sıralanır ve sonuçlanır.

Örneğin Abdülhamit’in hayatını tarihi olaylara dayalı olarak anlattığı varsayılan karşıt görüşteki iki kurmaca metindeki olay düzeni, birisinde Abdülhamit’i yüceltecek, diğerinde Abdülhamit’i yerin dibine sokacak şekilde kurulabilir.