Düz Kafiye Nedir Örnekleri

Düz Kafiye Nedir

Düz kafiye veya düz uyak beyit sistemine göre oluşan kafiye şeklidir ve beyitlerin kendi arasında kafiyeli olmasını ifade eder. Bu kafiye şematiğine “ ikili “ de denilir.

Bilindiği gibi divan şiirinde gazeleler, kasideler hatta diğer divan şiiri nazım şekillerinin ilk beyitleri düz kafiyeli yani ilk beyti oluşturan dizelerin her ikisi de bir birleri ile kafiyelidir.  

Aşka kâbil dil mi yok şehr içre yâ dilber mı yok   a

Mest yok meclisde bilmem mey mi yok sâgar mı yok a

 Şu halde düz kafiye ilk önce divan şiirinde oluşan bir kafiye şematiğidir. Nedeni ise divan şirinin beyit sistemine dayalı olmasıdır. Bu mantıktan hareketle matla beyitlerinin hepsi düz kafiyeli olmaktadır. Matla beyti bilindiği gibi divan edebiyatında gazel ve kasidelerin ilk beytidir.  ( bkz BEYİT NEDİR MERHUN TAC MÜTALİ MUSARRA MATLA MAKTA BEYİTLERİ )

Ahde vefâ eylemedün öyle mi     a

Terk-i cefâ eylemedün öyle mi     a

Bir dem ayağun tozını gözüme    b    

Kuhl-i cilâ eylemedün öyle mi       a            Ahmet Paşa

Ahmed Paşa’nın yukarıdaki gazelinin ilk beytine baktığımız zaman ilk beytin yani matla beytinin düz kafiyeli olduğunu görürüz. İkinci beytinin ilk dizesi serbest ikinci dizesi ise yine ilk beyitteki kafiyeyi takip eder.

Düz kafiye esasında tam manası ile mesnevi nazım şeklindeki beyitlerin kafiye sistemidir. Bilindiği gibi mesneviler beyitler halinde yazılır ve her beyit kendi arasında kafiyelidir. Mesnevilerin kafiye dizeni şu şekildedir. : aa  bb  cc  dd   ee ff ….

DÜZ KAFİYE ÖRNEKLERİ

Koyun önce meler kuzı sonınca          a

Kuzu ardınca gider koyun önünce      a

Kuzu melemeyince duymaz ana         b

Kuzusınun önine döymez ana              b

(Olarunben de girdim izlerine              c

Dilerem öykeneydim sözlerine            c

Şakird olaydım anlara bu yolda           d

Sebak alaydım anlardan bu dilde        d        Nahifi

Sibel ÜST, NAHÎFÎ’NİN YUSUF U ZELİHA MESNEVİSİ,https://www.turkishstudies.net/sayila

Şu Boğaz Harbi nedir? Var mı ki dünyada eşi?         a

En kesif orduların yükleniyor dördü beşi,         a

Tepeden yol bularak geçmek için Marmara'ya - b

Kaç donanmayla sarılmış ufacık bir karaya,              b     

Mehmet Akif Ersoy    

Bursa’da eski bir cami avlusu,   a

Küçük şadırvanda şakırdayan su.    a

Orhan zamanından kalma bir duvar… b Onunla bir yaşta ihtiyar çınar                b

Eliyor dört yana sakin bir günü.           c

Bir rüyadan arta kalmanın hüznü         c