Düzlük Uyumu Nedir

DÜZLÜK UYUMU:

İNGİLİZCE:   Flatness HARMONY:

Kelime türü:   İsim –-  Dilbilimde bir terim

TANIMLAR

Türkçe bir kelime düz; yuvarlak ünlü (o, ö, u, ü) ile başlıyorsa sonraki ünlüler ya dar yuvarlak (u, ü) ya da düz geniş (a, e) olmalıdır.

Türkçedeki bu tip ünlü uyumu dudakların şekline göre oluşan bir ünlü uyumudur.  Düzlük uyumu Küçük Ünlü Uyumlarından biridir. Küçük ünlü uyumunda her ünlü kendisinden önceki ünlüye göre oluşan bir uyumdur.

 Bir kelimenin ilk hecesinde yuvarlak ünlü (o, ö, u, ü) varsa bunu izleyen ilk hecede dar yuvarlak (u, ü) veya geniş düz (a, e) ünlü bulunur: boyunduruk, çocuk, odun, yorgunluk, yoklamak, vurmak, yumurta, özlemek, güreşmek, sürmek,  ocakçı, özlemek, sürmek, vurmak, durgun, soygun, vurguncu

Türkçe asıllı bazı kelimeler bu uyuma henüz girememiştir. Sebebi düzlük uyumu dilimizde son asırlarda oluşmaya başlamıştır.

avuç, avurt, çamur, kabuk, kavuk, kavun, kavur-, kavuş-, savur-, yağmur, kavuk, savruk, savrul, kambur,

-ki aitlik eki yalnızca birkaç örnekte küçük ünlü uyumuna uyar: bugünkü, dünkü, öbürkü.

Bitişik yazılan birleşik kelimelerde düzlük uyumu aranamaz çünkü bu tip kelimelerde iki farklı kelime bulunur:   dedikodu,  yabangülü, adamotu, çörekotu, buzdolabı

• Yor eki düzlük uyumu da dahil hiç bi uyuma girmez.   Kendisinden sonra gelen ses yor i eki ile uyuma girmeye çalışır. Ağlıyormuş, koşuyormuş

Yabancı asıllı kelimelerde düzlük uyumu aranmaz. Fakat bu kelimlerden sonra gelen sesler uyumu devam ettirmeye çalışır:

aktör, alkol, bandrol, daktilo, kabul, doktor, muzır, mühim, mümin, müzik, profesör, radyo, vakur vb.

Aktör-ler

Bando- cular,

Bandrol- ler-i