Ebced Hesabı,  

 

Arap alfabesindeki her harfe karşılık gelecek şekilde bir sayı verilmesi  bu alfabetik  sayı sistemini kullanarak, kelime, cümlelerde geçen harfleri ve karşılık geldiği sayıları bularak  bunlardan anlamlar çıkartma  hesabıdır.

Ebced Hesabında rakamlar harftir. Buna” Hesabı Cümel “ de denir. Bu hesabın amacı  bir hadisenin, ölümün, tarih düşürülmesi gereken bir durumun  tarihini yazmaktır. ( Bkz Tarih Düşürmek) Bu hesaba göre her harfin rakamsal bir değeri olduğundan yazılan kelimeyi, cümleyi, dizeyi ya da beyti bir vakaya tarih düşürecek şekilde kurmaktır. Veya bir kelime veya cümledeki harflerin rakamlarından  rakamsal anlamlar çıkarmaktır.

Arap alfabesindeki harflerin  rakamlara işaret etmesi  nedeni ile  Arap Alfabesindeki 28 harfin  her birinin rakamsal bir değeri vardır.    Bu anlayış, Hurufi Ebced  gibi anlayışların doğmasına yol açmış,  her  harfin  işaret ettiği rakamlara dayanarak metinlerde gizli şifreleme bulunduğu varsayımına dayanan cifr ilmi ,  ilmü'l hurûf , astroloji, gibi ilimler ortaya çıkardığı gibi, muska,vefk yazmak define aramak gibi işlere de yol açmıştır.

Ebced  geleneksel Arap alfabesinin ilk dört harfi olan (elif, ba, cim, dal)  harflerinin okunuşlarından türetilmiş (E-B-Ce-D) bir sözcüktür.  Ebced Arapların kendi harflerini bellemek için oluşturdukları sekiz kelimenin birincisidir. Bu sekiz kelime sırasıyla şunlardır. Ebced, hevvez, hutti, kelemen, sa’fes, karaşet, sehaz, dazığ . Araplar bu sekiz kelimenin menşei hakkında hurafeler geliştirmişler  bu kelimelerden ilk altısının altı Medyen hükümdarının adı,   altı şeytanın adı veya günlerin adı  olduğuna inanmışlardır. [1]

Ebced hesabında  hemzeden kaf’a kadar olan harfler birden yüze, son dokuz harf de 200, den 1000 kadar rakamlara işaret eder. Arap alfabesinde olmayan  Farsçadan alınıp Osmanlıcada kullanılan pe, çim, je, gaf harfleri,  be, cim, ze ve kef  harflerine eşit sayılmıştır.

 

EBCED HESABINDA HARFLERİN RAKAMSAL KARŞILIKLARI

• Elif, meldi elif ve hemze: 1
• Be ve pe             : 2
• Cim ve çe           : 3
• Dal         : 4
• He          : 5
• Vav        : 6
• Zâ (keskin z) ve je: 7
• Hâ (noktasız)     : 8
• Tı            : 9
• Ye          : 10
• Kef, kâf-ı Farisî ve sağır kef : 20
• Lâm       : 30
• Mim      : 40
• Nun       : 50
• Sin         : 60
• Ayn       : 70
• Fe          : 80
• Sad        : 90
• Kaf (iki noktalı, kalın k)                : 100
• Rı            : 200
• Şın         : 300
• Te (iki noktalı)  : 400
• Se (peltek se)   : 500
• Hı (noktalı ve hırıltılı h)                 : 600
• Zel (peltek z)    : 700
• Dad       : 800
• Zı (direkli, bir noktalı t)                : 900
• Gayn     : 1000

Ebced’e göre Ali ( Ebced Değeri: 110 )  Ahmet . 22, Fatma, 40, “Âdem’ 45, “Allah” 66, Muhammed” 92, Aman’ 92, “Mevlevî”  92 etmektedir.

Bu hesaba göre doğan çocuklara isim verme âdeti de oluşmuştur.  Örneğin H. 1311′de doğan çocuğa “Mahmud Bahtiyar”, “Süleyman Hurşid”, “Yusuf Mazhari’, “Ömer Rıza” ve “Recep Servet” gibi isimlerden biri verilebiliyordu. Çünkü bu isimlerin her birinin rakamsal değeri 1311 etmektedir.[2]

Ebced hesabını saptıran anlayışlardan biri olan  Hurufilikte, harfler ve rakamların tabiat ve hadiseleri etkileme gücünün bulunduğu inancı da vardır.  Hatta  bunların gaypdan haber vermede yararlı olduğu  düşüncesi de yerleşmiş bulunmaktadır. Harf ve rakam gizemciliğine eski Mısır, Asur, Sümer, Akad ve Hint uygarlıklarında  da görülmüş, bu inançlar  Yahudi, Hıristiyan ve İslâm kültürlerine de yansımıştır.

Bazı anlayışlara göre  Kur'an tarih düşürme yöntemi ile yazılmıştır. Ayet ve hadislerde gelecekte vuku bulacak olan olaylara işaret edilmiştir. Mesela “İstanbul'un Fethinin  bir hadiste geçen “beldetun tayyibetun…” cümlesi ile haber verildiği  kıyametin tarihine de  hadiste işaret edildiği düşüncelerinin özü de ebced hesabıdır.  

 

 İLGİLİ LİNKLERİMİZ

• Ebced Han Ebced Okuyan
• Ebced Hesabı Nedir Nasıl Yapılır ve Hesaplanır
• Ebced ile Tarih Düşürme Geleneği İzah ve Örnekleri
• Ebced Nedir Hesabı Cümel ve Ebced Hesabı Nasıl Yapılır.
• Ebcedin Sırrı
• DÜ-BÂLÂ: DÜ- TÂ NEDİR.

 

 

 KAYNAKÇA

• [1] Tahir’ül Mevlevi, Edebiyat Lüğati, Enderun Kitpevi, 1973, s. 38
• [2] İsmail Yakıt, Türk-lslam Kültüründe Ebced Hesab ve Tarih Düşürme, ötüken Ist. 1992.