Eşrefoğlu Rumi Divanı ve Diğer Eserleri
Eşrefoğlu'nun en önemli eseri Divan’ıdır. ( bkz Eşrefoğlu Rumi Divanı ve Diğer Eserleri ) Divanında Eşrefoğlu Rumi’nin yazmış olduğu şiirleri toplanmıştır. Şairin divanındaki şiirler hem aruz, hem de hece ile yazdığı şiirlerden oluşmaktadır. Şairin divanındaki ve diğer eserlerindeki temel düşünce “ Allah’a ulaşma yolunda başlıca vasıta Aşktır” şeklinde özetlenebilecek bir ana düşüncedir. Şairin şiirleri bu ana düşünceyi ortaya koyan şiirler şeklindedir. ( bkz EŞREFOĞLU RUMİ HAYATI VE MENKIBELERİ )
Eşrefoğlu, bu tarz şiirlerinde tema olarak aşk yolculuğunun dert, tasa, keder ve acılarla dolu bir macera olduğuna dikkat çekmektedir. Eşrefoğlu, divanında ve şiirlerinde ilahi aşk yolculuğunu ve güzelliğini anlatmış, şiirlerinin hemen hepsini bu gaye ile yazmıştır. [1] İlahi aşk yolculuğunu neticelerini anlatan şair; yolun sonunda “rü’yet-i cemale “ kavuşma müjdesini vermiştir. “ [2]
Eşrefoğlu Rumi’nin şiirleri Yunus Emre’nin şiirlerini dil konu, üslup ve düşünce etrafında izleyen şiirlerdir. Şiirlerinin pek çoğu Yunus Emre’nin tesiri altındadır. Buna rağmen kendine has şiirleri de bulunmaktadır. Şiirlerinde Yunus Emre gibi sade bir söyleyişi tercih etmiş ama bazı şiirlerinde az da olsa Arapça ve Farsça kelimeler de kullanmıştır.
Tasavvuf onun şiirlerinde başlıca bir konudur. Eserlerinde kullandığı motifler ve örnekler de tasavvuf konulu ve tasavvuf çeşnilidir. Dini öğütler içeren şiirlerinde Yunus Emre ’nin yolundan gitmektedir. Bu bakımdan Yunus Emre’nin 15 yy. daki en önemli takipçisi olmuştur.
Şiirlerinde kafiye redif, teknik ve sanat kaygısı gözetmemiş, şiirlerinde mesaja, sosyal faydaya ve müminlere gönderilen dini tasavvufi öğütler ve iletirlere önem vermiştir. Kendisi Yunus’un tesirinde kaldığı gibi kendisi de kendinden sonraki birçok şairi etkilemiştir. Kütahyalı Gaybi Sunullah onun şiirlerinin tesirinde kalan bir şairdir.
Şiirleri devrinde ve devrinden sonraki pek çok mecmua da görülmüş, farklı kaynaklarda bulunan şiirlerinin büyük bir kısmını Asaf Halet Çelebi derleyerek bir divan haline getirmiştir.
Şairin divanı hakkında yapılan ilk çalışma, Asaf Halet Çelebi’ye aittir. Asaf Halet Çelebi , Eşref oğlu Rumi’nin şiirlerini değişik yerlerden derleyerek toparlamış ve bir kitap halinde yayımlamıştır. Daha sonra Eşrefoğlu Rumi Divanı Tercüman yayınları 1001 Temel Eser Serisi içinde yayımlanır. Şairin şiirleri Mustafa GÜNEŞ tarafından incelenmiş ve şiirlerinden seçmeler başlığı altında yayınlanmıştır.[3] (Mustafa Güneş, Eşrefoğlu Rumi, Hayatı, Eserleri ve Divan'ndan Seçmeler, 1999.)
MÜZEKİNUFUS VE DİĞER ESERLERİ
Şairin Divan’ından sonraki en önemli eseri ise Müzekinnüfûs’dur. Bu kitabın adı "nefisleri arıtan, benlikleri ağartan" anlamına gelmektedir. Müzekinnüfûs dini ve tasavvufi nasihatler içeren bir eserdir. Bu eserinde "nefsi terbiye etme yolları"nın öğretilmesi amaçlanmıştır. Bunlar dışında matbu olmayan fakat yazma nüshalar halinde olan: Tarîkatnâme, Fütüvvetnâme, Delâil ün nübüvve, İbretnâme, Mâziretnâme, Hayretnâme, Elestnâme, Nasîhatnâme, Esrarüttâlibîn, Münâcaatnâme ve Tâcnâme. [4]Adlı eserleri de vardır.
BAHR-İ UMMAN
Bahr-ı umman kuşuyem yerim mekânım andadır
Bunda adım süregeldim dü cihanım andadır
Mevc urup ol bahr-i umman bunda bıraktı beni
Dürr-i bi hemta benim ma'den-i kanım andadır
Çağa çaylak baş açık yalın ayak geldim garib
Tac u tahtım mal u mülküm hanümanım andadır
Bunda tuzağa tutuldum ben de düştüm nagehan
Bülbülüm zariliğim ol gülistanım andadır
Bunda geldim Eşrefoğlu Rmui dediler bana
Dahi bundan özge benim ad u sanım andadı
SENİ BUNDA
Seni bunda komazlar gönlünü bundan götür
Terk eyle ikbr ü kini bir gönül ele götür
Buna gönül bağlayıp nefsine uyar isen
Ol nefsin alır seni doğru tamuya iletür
Bunda kimesne kalmaz gelen gider eğlenmez
Yol düşvar korku kati işini bunda bitür
Bunda bitmeyen işler anda da bitmeyiser
Gafletten uyar canım aklın başına yetür
Kanı bunda gelenler mülk benimdir diyenler
Şimdi görünce anlar toprak oluben yatur
Mülkün ıssı bellidür ya bu davalar nedür
Var utan davayı ko tab yüz karasun artur
İşte bul Tanrı hasın sildir gönlümün pasın
Gir evliya yoluna canın rahmete yatur
Fırsatın elde iken düşmenzile eriş gör
Bu derbendi geç dahi var şad oluben otur
Eşrefoğlu Rumi var iken öğüdünü sen al
Eşrefoğlu Rumi Hayatı ve Menkıbeleri
Eşrefoğlu Rumi Divanı ve Diğer Eserleri
KAYNAKÇA
[1] Mahmut KAPLAN, EŞREFOĞLU RÛMÎ’NİN GÖNÜL MİRACI: ADI AŞK,.turkishstudies.net/Makaleler/1972126317
[2] Mahmut KAPLAN, EŞREFOĞLU RÛMÎ’NİN GÖNÜL MİRACI: ADI AŞK,.turkishstudies.net/Makaleler/1972126317
[3] Mustafa Güneş, Eşrefoğlu Rumi, Hayatı, Eserleri ve Divan'ndan Seçmeler, 1999.
[4] https://tr.wikipedia.org/wiki/E%C5%9Frefo%C4%9Flu_Abdullah_R%C3%BBm%C3%AE
