Fars Nedir Komedi Türü
Fars ( Komedi Türü)
Fars sözcüğü, Fransızca kökenli Türkçedeki anlam karşılığı “ dolma, doldurma “anlamına gelen "farce" kelimesinden dilimize girmiştir. Sözlükteki anlamları: Eskiden sahne aralarına eklenen halk tipi diyaloglarla oynanan dini oyun, kaba güldürü şeklindedir.
Farslar esasında ortaçağ Avrupa’sında kaba güldürü amaçlı bir komedi türü değildir. Aksine kiliselerde cemaatle birlikte yapılan dualara ilaveten yapılan bir çeşit kısa canlandırma örnekleriydi.
Bazen de ciddi tiyatro eserlerinin arasında oynanan kısa ve komik gösterilere deniyordu. Doldurma anlamı da buradan geliyordu.
Ancak zamanla kendi başına bir komedi türü haline dönüşerek sadece güldürmek amaçlı düzenlenmiş kaba komediler için kullanılan bir terim ve oyun çeşidi haline geldi.
Fars türü tiyatro ilk önce ortaçağ tiyatrosunda ortaya çıkmış, halk dili yapılan dini oyunlara fars denmiştir. Ortaçağda kiliselerde yapılan ayinlerde cemaatle birlikte yapılan dualara ilaveten oynanan kısa oyunlara fars denmiş, fakat zamanla sadece güldürmeyi amaçlayan bir oyun türüne dönüşmüştür.
Günümüze doğru geldikçe farslar bir takım soytarılıklar jestler ve güldürücü mimiklere de yer verilen karakter ve örf komedilerinin zıddı olan, sadece kaba güldürüyü hedefleyen buna göre de seyirci kitlesi hedefleyen bir oyun haline dönüşmüştür.
Farslar, sadece güldürmek amaçlı olan güldürürken düşündürmek ve bir takım şeyleri ima etmek amacı taşımayan, güldürmeyi başarmak için kabalıklara, aşırılıklara, vaka düzenine veya sağlamlığına dahi hiç aldırmayan, soytarılıklara, kaba sözlere de yer veren bir güldürü türü olarak şekillenmiştir. Kökeni açık saçık halk doğaçlamalarına, dayanan, kaba, çirkin, iğreti tiplemeler ile gündelik hayatın komik ve saçma yönlerini ele alan bir oyun tip olarak şekillenmiştir.
Batı edebiyatındaki fars tip oyunlar bizdeki tuluat tiyatrolarının bir benzeri olduğu için tuluat tiyatromuza bir hayli benzeyen özellikler taşırlar. Fars'ın içeriği gündelik hayattaki salak, kılıksız, acayip kişilerin yol açtıkları gülünç durumlara dayanır. Fakat Farsların güldürürken düşündürme amacı yoktur ve tek amacı ne şekilde olursa olsun izleyiciyi güldürmektir. Bu nedenle tiplemelerde, kılık kıyafetlerde, olaylarda rastlantılarda vb aşırıya kaçılmaktan hatta saçmalıklara başvurmaktan da çekinilmez.
Farslar gündelik yaşamdaki kalıplaşmış durumları, sıra dışı kılıklı ve aşırı uçlarda davranışlı ( zırdeli, aşırı avanak) kaba kılıklı ve salak kişileri ve dil oyunları ile süsleyen tuluat tiyatrosunun başlıca oyunlarından biri olmuştur. Fasların estetik, kinaye, ima ve sanat kaygısı yoktur. Güldürmeyi başarmak ana amacı olduğu için her türlü soytarılığa ve kaba sözlere yer verebilir. Bu tip oyunlarda vakanın sağlamlığı veya olayın mantıksal gelişim düzenini dahi önemsizdir. Farslarda oyun kişileri oldukça abartılmıştır. ( Oyun kişileri dört beden büyük palto, üç numara büyük ayakkabı, pantolon yerine don giyebilir. Kırk yaşındaki adam emzik kullanabilir. Olayların vaka düzeni ve sağlam bir konusu yoktur. Oyun eylemler biçiminde oynanır. Anormal rastlantılar ve ani değişimler oluşabilir. Güldürü öğesi daha çok hareketlerle sağlanır.
Kısaca fars, daha çok halk zevkini okşayan, basit davranışlı, argoya da dayanan ve sadece güldürmeyi amaçlayan, bu amaçlara ulaşmak için de konuyu ve olay örgüsünü dahi hiçe sayan abartılı komedidir. Bu oyunlar İspanya’da “ Entremes, Almanya da “ parodi “ Fransız tiyatrosunda ise vodvil ve Fars oyun tipleri halinde şekillenmiştir. “Günümüzde ise saçma-Fars, tragifars veya grotesk fars özelliği kazanmıştır.
Farslar ciddi oyunların sahne aralarında oynanan ilave oyunlar olarak da oynanmış, hoyrat ve kaba skeçlerin işlevlerini de görmüşlerdir.
Farslarda tiplemelerin ve karakterlerin de bir önemi yoktur. Sadece güldürmeyi amaçladığı için güldürüyü sağlayacak aşırı abartılmış durumlar ve karikatürize edilmiş karakterler üzerine kurulan bir oyun şeklidir. Nejat Uygur ve Mete İnselel ülkemizde bu tip oyunlar üzerinde örnekler vermiş olan sanatçılardır.
