Fars Nedir Komedi Türü

26.01.2016


Fars ( Komedi Türü)

 

Fars sözcüğü, Fransızca  kökenli  Türkçedeki anlam karşılığı “ dolma, doldurma “anlamına gelen "farce" kelimesinden  dilimize girmiştir.   Sözlükteki anlamları:  Eskiden sahne aralarına eklenen halk tipi diyaloglarla oynanan dini oyun, kaba güldürü şeklindedir.

Farslar esasında ortaçağ Avrupa’sında kaba güldürü amaçlı bir komedi türü değildir. Aksine kiliselerde cemaatle birlikte yapılan dualara ilaveten yapılan bir çeşit kısa canlandırma örnekleriydi.

Bazen de ciddi tiyatro eserlerinin arasında oynanan kısa ve komik gösterilere deniyordu. Doldurma anlamı da buradan geliyordu.

Ancak zamanla kendi başına bir komedi türü haline dönüşerek sadece güldürmek amaçlı düzenlenmiş kaba komediler için kullanılan bir terim ve oyun çeşidi haline geldi.

Fars  türü tiyatro ilk önce ortaçağ tiyatrosunda ortaya çıkmış,   halk dili yapılan dini  oyunlara fars denmiştir.  Ortaçağda kiliselerde yapılan ayinlerde cemaatle birlikte  yapılan dualara ilaveten oynanan kısa oyunlara fars denmiş, fakat zamanla sadece  güldürmeyi amaçlayan bir oyun türüne dönüşmüştür.

Günümüze doğru geldikçe farslar bir takım soytarılıklar jestler ve güldürücü mimiklere de yer verilen karakter ve örf komedilerinin zıddı olan, sadece kaba güldürüyü hedefleyen buna göre de seyirci kitlesi hedefleyen bir oyun haline dönüşmüştür.

Farslar, sadece güldürmek amaçlı olan güldürürken düşündürmek ve bir takım şeyleri ima etmek amacı taşımayan, güldürmeyi başarmak için kabalıklara, aşırılıklara, vaka düzenine veya sağlamlığına  dahi hiç aldırmayan, soytarılıklara, kaba sözlere de yer veren bir güldürü  türü olarak şekillenmiştir. Kökeni açık saçık halk doğaçlamalarına,  dayanan, kaba, çirkin, iğreti tiplemeler ile gündelik hayatın komik ve saçma yönlerini ele alan bir oyun tip olarak şekillenmiştir.  

Batı edebiyatındaki fars tip oyunlar bizdeki tuluat tiyatrolarının bir benzeri olduğu için tuluat tiyatromuza bir hayli benzeyen özellikler taşırlar. Fars'ın içeriği gündelik hayattaki salak, kılıksız, acayip kişilerin yol açtıkları gülünç durumlara dayanır. Fakat Farsların güldürürken düşündürme amacı yoktur ve tek amacı ne şekilde olursa olsun izleyiciyi güldürmektir. Bu nedenle tiplemelerde, kılık kıyafetlerde, olaylarda rastlantılarda vb aşırıya kaçılmaktan  hatta saçmalıklara başvurmaktan da çekinilmez.  

Farslar  gündelik yaşamdaki kalıplaşmış durumları,  sıra dışı kılıklı ve  aşırı uçlarda  davranışlı ( zırdeli,  aşırı avanak) kaba   kılıklı ve  salak  kişileri ve dil oyunları ile süsleyen tuluat tiyatrosunun başlıca oyunlarından biri olmuştur.  Fasların estetik, kinaye, ima ve  sanat kaygısı yoktur. Güldürmeyi başarmak ana amacı olduğu için her türlü soytarılığa  ve kaba sözlere yer verebilir.  Bu tip oyunlarda  vakanın sağlamlığı veya olayın mantıksal gelişim düzenini dahi önemsizdir.  Farslarda oyun kişileri oldukça abartılmıştır. ( Oyun kişileri dört beden büyük palto, üç numara büyük ayakkabı, pantolon yerine don giyebilir.  Kırk yaşındaki adam emzik kullanabilir.  Olayların vaka düzeni ve sağlam bir konusu yoktur. Oyun eylemler  biçiminde oynanır.  Anormal rastlantılar ve   ani değişimler oluşabilir.  Güldürü öğesi daha çok hareketlerle sağlanır.

Kısaca fars, daha çok halk zevkini okşayan, basit davranışlı, argoya da dayanan  ve  sadece güldürmeyi amaçlayan, bu amaçlara ulaşmak için de  konuyu ve olay örgüsünü dahi hiçe sayan abartılı komedidir. Bu oyunlar İspanya’da “ Entremes, Almanya da “ parodi “ Fransız tiyatrosunda ise vodvil ve Fars  oyun tipleri halinde  şekillenmiştir.  “Günümüzde ise  saçma-Fars, tragifars veya grotesk fars özelliği kazanmıştır. 

Farslar ciddi oyunların  sahne aralarında oynanan ilave oyunlar olarak da oynanmış,  hoyrat ve kaba skeçlerin işlevlerini  de görmüşlerdir.

Farslarda tiplemelerin ve karakterlerin de bir önemi yoktur. Sadece güldürmeyi amaçladığı için  güldürüyü sağlayacak aşırı abartılmış durumlar ve karikatürize edilmiş karakterler üzerine kurulan bir oyun şeklidir.  Nejat Uygur ve Mete İnselel ülkemizde bu tip oyunlar üzerinde örnekler vermiş olan sanatçılardır.

Yorum yapmak için lütfenKayıt Olunya da