Hiperrealist Ressam Mustafa Yüce

Fotorealizm (fotogerçekçilik, süperrealizm, hiperrealizm, hipergerçekçilik), şekillerinde adlandırılan  Avrupa'da ve Amerika Birleşik Devletlerinde ortaya çıkan  Resimle ilgili "fotogerçekçi" bir Sanat Akımıdır.  En büyük özelliklerinden birisi sunulan resme uzaktan bakıldığında resimden ziyade bir fotograf imiş gibi düşündüren izlenimler vermesidir.

Bu akımla ilgili olarak yapılan resimler incelendiğinde üretilen görüntüler konunun kendisinden çok, olası bir fotoğrafa benziyor olması en dikkat çekici yanıdır. "Yaratıcılığın ve özgünlüğün tartışıldığı ve modern sanatın temellerinin atıldığı 1960'lı yıllarda, bir kısım Sanatçı, özgün olarak nitelendirilen eserlerin aslında birbirlerine benzediği ve hatta Sanatçının çoğu zaman kendi kendini tekrar ettiği düşüncesiyle, sanatı kendi özgün duygu ve düşüncelerinden arınmış olarak üretmeyi seçmişlerdir." (1)  Fotoğraflardaki gerçekliği yakalamak amacıyla genellikle toplumdan manzaralar ve tüketimle ilgili unsurları işleyen bir sanat akımı olarak şekillenmiştir. Fotorealizm akımında klasik realizm akımından farklı olarak resmedilecek kompozisyonda oran orantı vb. matematiksel hesaplara yer verilmeksizin kompozisyonun birebir fotoğraftan tuvale aktarımı gerçekleştirilir. Projeksiyon cihazı kullanılarak fotoğrafın tuval üzerine düşmesi sağlanır ve bu hatlar üzerinde resim detaylandırılır. Kompozisyonlarda bir anlam kaygısı taşımaksızın hayatın içinden kesitlere ve portrelere yer verilir.

Fotogerçekçi akımın önde gelen isimleri John Baeder, Richard Estes, John Kacere, Jack Mendenhall, David Parish, Davis Cone ve Franz Gertsch olarak sıralanabilir. Bu akımın ressamlarının yapmaya çalıştıkları, aslında, prensip olarak klasik Realist  ressamlarının amaçladıklarına çok benzemektedir. (1) Fakat fotorealistlerin amacı bir objeyi gerçeğe en yakın haliyle resmetmeye çalışan sanatçılar değildir. Onların amacı çekilmiş bir fotoğrafı fotoğrafa en benzer haline uygun olarak resmetmektir. Foto realistler, fotoğrafları oldukça gerçekçi bir reprodüksiyon haline getiren ressamlardır.  Hipergerçekçiler, Realist ressamlardan farklı olarak  hayattaki  kadar gerçek resimler de çizmeye çalışmalarına rağmen hatalı çekilen,  ışığı fazla gelen veya  dijital fotoğrafa özgü hatalara da yoğunlaşarak resimler yapan ressamlardır.
Fotorealizm ise, 1960’larda  POP-ART resim akımından hareketle türemiş bir resim akımı olarak belirginleşmeye başladı.  İsim babası  ise Belçikalı sanat simsarı Isy Brachot olarak gösterilmektedir. Isy Brachot  galerisindeki sergiye bir isim ararken Fotorealist tabirini kullanmış ve bu anlayışla yapılan resimlere de bundan böyle Fotoreaslizm adı verilmiştir. (2)

"İlk adımlarının 1920’lerde atıldığı ancak 1960’larda  yükselişe geçtiği foto-pentür akımı, fotoğraflara çok benzeyen ama aslında boyanmış tuvallerden oluşan işlerden oluşuyordu. Fotogerçekçi sanatçılar fotoğraflardaki porteleri ve objeleri gerçekliğine çok yakın boyut ve şekilde tuvale aktarıp boyuyorlardı. Özellikle anlık hareketler ve detaylar işlerde gözetilen en önemli husustu. Ancak yine de aslında fotogerçekçi resmin esas özelliği biz farketmeden o resme eklenmiş bir ayrıntının izleyiciye aktarılmasını başarabilmekte saklıydı." ( 3.Serda Semerci,artimetre.com/2009/)

"Akımın anavatanı ABD’den Flack, Richard Estes, Chuck Close, Charles Bell, and Ralph Goings gibi sanatçıların başını çektiği gruptan özellikle Estes ve Close en tanınan isimler oldu. Estes caddeleri resmederken Close hareketsiz duran insan yüzlerini aktarıyordu tuvaline." ( 3.Serda Semerci,artimetre.com/2009/)

Hipergerçekçilik fotoğraf özelliklerinin ve kalitesinin resmedildiği bir Resim Sanatı olarak şekillense de  Heykel Sanatında uygulam alanı bulmuştur. Heykel alanında ise John de Andrea’nin çıplakları ve Duane Hanson (1925-96)’un —her biri gerçek büyüklükte— Amerikan toplumunun prototip/insanlar’ı, hiperrealist yapıtların önde gelen örnekleri arasında sayılmaktadır. Fotogerçekçi Heykeltraşlara örnek olarak sıradan insanların renkli, saçlı ve gerçek giysiler giydirilmiş heykellerini yapan Duane Hanson gösterilebilir. (4)

ORTAYA ÇIKIŞI 

Londra doğumlu olan ama New York’ta yaşayan Malcolm Morley (1931- ), Hiperrealizm’in kurucularındandır. 1965’ten başlayarak kart postal ve afişlerin aynılarını kopya etmiştir. 1969’da bir hipodromu betimleyen “Race-track” adını verdiği bir afiş yapmış ve bu gerçekçi görüntüyü üzerine çizdiği çapraz iki kırmızıçizgi ile iptal etmiştir. Bu tavır sanatçının imgeyi değil —aksine imgeyi doğrular— ama ondaki gerçekçiliği yadsıdığı anlamını içermektedir.

Photoréalisme, Superr Post-Pop, Inhumanisme olarak da adlandırılan Hiperrealizm’in örnekleri ilk kez 1969 yılında galerilerde görülmeye başlanmış, 1970’te New York, Whitney Museum of Art önemli bir sergi düzenleyerek “22 Gerçekçi” sanatçıyı tanıtmıştır. ABD’de Sidney Janis galerisinin düzenlediği “Realism Sharp Focus” sergisinde ve Avrupa’da Kassel Dokumenta’da önemli örnekleri tanıtılan akım 1970 sonrasında yaygınlaşmıştır.(4)

Teknikler

Fotogerçekçi yağlı boya ve akrilik tabloların üretim sürecinde çoğunlukla fotoğraf kullanılmıştır. Sanatçılar, bir fotoğrafı projeksiyon makinesiyle tuval üzerine yansıtarak üzerinden boyama tekniğini, tuvali gridlere ayırarak çalışmaya tercih etmişlerdir. Klasik  gerçekçi ressamların yaptığı gibi tuvallerini konunun önüne taşımak yerine, konuyu fotoğraflayarak çalışma mekânlarına taşımışlardır. Hedeflediklerinin gerçekliği değil fotografik gerçekliği resmetmek olduğu yalnızca çalışma biçimleriyle değil, kullandıkları teknik her ne olursa olsun, resimlerin taşıdığı bazı ipuçlarıyla da ortaya koyulabilir. (1)


Konular

Fotogerçekçi ressamların seçtikleri konularda bir benzerlik gözlemlenmektedir. Pop art akımının bir uzantısı olarak değerlendirilebilecek fotogerçekçilik akımının ürünleri, genellikle, dönemin popüler kültürünün içinden seçilmiş nesne ve mekânları konu almaktadır. Amerikan yaşam tarzının izlerini taşıyan fotogerçekçi resimlerde, dönemin popüler kültürünün ikonaları sayılabilecek Amerikan yol üstü restoranları, otomobiller, motosikletler, renkli şekerlemeler, neon ışıklı tabelalar, gece kulüplerinin girişleri ve o dönemin insanları işlenmiştir. Sanat çevreleri tarafından hafif olarak nitelendirilen bu nesne ve mekânların seçiminden çok onların bulundukları yerdeymiş gibi resmedilmeleri ilginçtir. Fotogerçekçi ressamların kullandıkları dev tuvaller, fotoğraf makinesi ne kadar taşınabilirse o kadar taşınabilir izlenimi vermektedir. Seçilen konu olabildiğince gündeliktir ve bir fotoğrafçının gündelik yaşamı içerisinde karşılaşıp fotoğraflayacağı haliyle resmedilmiştir. Fotoğrafın kolay üretilir ve kolay tüketilir olmasından dolayı alışılagelen önemsiz/değersiz fotoğraf karelerinin benzerleri, çok fazla uğraş gerektiren fotogerçekçi resimlerde karşımıza çıkmaktadır.(1)

Netlik

İnsan gözü farklı uzaklıktaki nesnelere çok hızlı odaklanabilen ve netlik sağlayabilen yapıdadır. Bu nedenle, insan, gündelik yaşamında görüş alanında bulunan fakat net olmayan alanların varlığını çok fazla algılayamamaktadır. Alan derinliği fotoğrafın ortaya çıkmasıyla görülebilir olmuştur; fiziksel göz kusurları dışında net olmayan bir görüntü o haliyle ancak bir fotoğrafta uzun süre izlenebilir. Fotogerçekçi resimlerde, konu klasik gerçekçi resimlerdekine benze bir portre bile olsa, çoğunlukla alan derinliği kavramının tuvale aynen yansıtıldığı görülmektedir. Klasik fotogerçekçi ressamlar resimlerinde yer alan her detayı en net haliyle resmetmişlerdir, çünkü o anda üzerinde çalıştıkları alanı tuvale aktarırken gözlerini o alana odaklamak durumunda kalmışlardır. Fotogerçekçi ressamlar ise çoğunlukla doğrudan bir fotoğrafın üzerinden çalıştıklarından, netliği gerçekte olduğu biçimiyle değil fotoğrafta yakalandığı biçimiyle aktarmışlardır. (1)


KAYNAKÇA

1. Serda Semerci,Fotorealizm (Hipergerçekçilik) Üzerine,artimetre.com/2009/03/13/, Url, Son Erişim, 29-08-2012

2. https://tr.wikipedia.org/wiki/Fotorealizm, Url, Son Erişim, 29-08-2012

3. https://zamerra.blogspot.com/2011/12/hipergercekcilik.html, Url, Son Erişim, 29-08-2012

4. https://www.msxlabs.org/forum/sanat/240190-sanat-akimlari-fotorealizm-hiperrealizm.html,  Url, Son Erişim, 29-08-2012

5. https://www.tualim.net/yagli-boya/2670-alyssa-monks-fotorealizm-gercekci-foto-yagliboya-calismalari.html

6. https://www.gnoxis.com/hiperrealizm-akimi-ve-sanatcilar-31291.html