Füls-i Ahmer Nedir Bakır Sikke Kızıl Mangır

 Füls-i Ahmer   ( Bakır sikke, kızıl mangır )

Osmanlıca yazılışı : füls :  فلس; ahmer  احمر 

Füls: Osmanlıca sözlüklerde:  pul, mangır, akçe, para anlamına gelir. Ahmer  احمر  ise kızıl anlamına gelmektedir. Füls-i Ahmer   احمر  فلس ise kızıl mangır kızıl para olmuş olur.

Füls-i Ahmer, eski devrin sosyal hayatında oldukça yer alan bir kelimedir. Sözlük anlamı: Bakır sikke,  Mısır'da basılmış bakır para.  Halk arasındaki kullanımı  ise mangır,” Kızıl mangır.”  Şeklindedir.

Füls-i ahmere mühtac  deyimi ise çok fakir anlamına gelmektedir.

Füls kelimesi Latince folls kelimesinin Arapçalaşmış halidir.  Arapçada bakır anlamına  veya bakır para anlamına gelen bakır sikke kelimesinden geldiği veya  fels kelimesi ile eş anlamlı olduğu  anlaşılır.  Bakır sikkelerin İslam tarihinde ilk kez  Hz. Ömer döneminde basıldığı da bilinmektedir.

Fesl, aslında bir ağırlık ölçüsü olarak bir dirhemin doksan altı da biri olarak kabul edilen küçük bir  ağırlık birimdir. Para ölçüsüne tatbik edildiğinde, bir dirhem ağırlığındaki gümüşün doksan altıda biri kadar küçük bir değeri ifade etmiş olur. Yani bir gümüş sikkenin 96  da biri kadar değer ifade eden  bir para birimi olmuş olur.   Füls-i ahmer   teorik olarak gümüş sikkenin 96 da bir yani  bir kuruş değerindeki  karşılığı kabul edilmiş,  bu  nedenle bakır sikkelerin ağırlıkları  ve ebatlarına önem verilmeyerek  büyüklüğü veya küçüklüğüne aldırılmamış, büyük veya küçük olsa da bakır mangırlara bir pul, metelik veya  bir kuruş da denmiştir.

A.Talat Onay, füls-ü ahmer hakkında bilgi verirken   günümüzde “meteliğe muhtaç “deyiminin yerine  eski devirlerde “ fülsü ahmere muhtaçtır” deyiminin  kullanıldığını belirtir.  Bu  tespitten hareketle fülsü ahmer in en değersiz para birimi, metelik, kuruş anlamında olduğu da anlaşılmış olur.

Füls-ü ahmerin eski edebiyatta ne anlamlarda kullanıldığı da bu  şekilde açığa çıkacaktır.

Geçmiş seriri-i meykedeye  rind-i  bade- hâr
Muhtac-ı füls-ü ahmer iken kahramanlanır.     Naili Kadim

Velîkin berây-ı rızâ-yı Hüdâ
Virüp füls-i ahmerden olmaz cüdâ    Cinani

İçi miemer gibi pür ateş-i ac
Füls-ü ahmer gözdeir ol muhtac                FİLİBELİ VECDİ

Arz edip neylersin  ey dil taze dağın dilbere
Geçmez ol simin berin  yanında füls-i ahmer.    Hayreti

Hayreti’yem ben ne var yog ise füls-ü ahmerim
Sinede ey hâce  dağ-ı bî şümârım var benim.        Hayreti

Kalender haneye postu serip ben şimdi velhasıl
Fülüs-i ahmer muhtac ararlarsa benim hâlâ                 Sermed