Gabgab Nedir Şiirlerde Sevgilinin Gerdanı

 

 

 

Cesare Auguste Detti (1847–1914) Soylu Kadın-  detay 

Gabgab  ve Sevgilinin Gerdanı

 

Osmanlıca yazılışı; gabgab : غبغب

Gabgab ( Gebagıb)  Çenenin altında, oluşan çifte gerdan,  çene altından itibaren gerdana doğru uzanan bölge manasındadır.

gabgab-ı sîmîn ::: gümüş (gibi) gerdan,
gabgab-ı gâv ::: öküzün gerdanı.[1]


Gabgab divan şiirinde sevgilinin gerdanı ile boynunda bulunan tabaka olarak anlaşılmıştır.  Eski devrin zihniyetinde kadınların balıketi olmaları daha makbul sayılmış, hafif kilolu kadınların çene altlarındaki ikiz gerdan aşığın sevgiliye erişmek istediği uzuvlarından biri olarak görülmüştür.

Kuzuların ve koyunların en lezzetli ve en yumuşak etlerinden birisinin gerdan eti olması ile sevgilinin boynunun aşığı cezbeden görüntüsü arasında da ilgiler kurulmuştur.

Sevgilinin gerdanı ve boynu aynı zamanda lal, zümrüt yakut, inci gibi değerli taşların asılı olduğu bir bölgedir. Sevgilinin boynundaki bu değerli taşlar da aşığı, Hinde, Yemen’e, Bedehşan- Lâl-i Bedahşan’a,  Hıta- Hoten’e, Basra  ’ya götüren telmihleri hatırlatır.

Sevgilinin boynundaki bu yumuşak et tabakası, şekli itibari ile yay ve hilal gibidir. Ayrıca elbiselerin arasında görünen boyun âşık için renginden dolayı da karanlıktan doğan  Ay'a ve  afitaba benzetilir.

Bu  nedenle  gabgab  karanlıktan çıkan bir güzellik ve parlaklık olarak düşünülür.  Sevgilinin boynu, gabgabı ve gerdanın açığa çıkıp görünür hale gelmesi, kuyudan çıkan Yusuf  'un da telmihi kabul edilir. 

Hergiz almaz ‘aynına ol gabgabı elma gibi
Yüzüñi biñ kez sarardursañ eger ayvâ gibi     Ravzi Hayatı ve Edebi Yönü ( Edincik- 16. Yy )

Dilâ gam çekme çâh-ı gabgab-ı cânânda kalmazsın
Virüp la‘line cân borcın çıkar zindânda kalmazsın      Nevizade Atai - Atayi- Şiirleri

Gördi ki kendüden bih olur gabgab-ı habîb
 Bu gayret ile kendüsin asdı nihâle sîb                EMRÎ ( D. Edirne?, Ö. Edirne 1575 )

Gabgab-ı rûyuñ gören ey âfitâb-ı dil-fürûz
 Didi Yûsuf çâh-ı Ken‘ândan çıka turur henüz         EMRÎ ( D. Edirne?, Ö. Edirne 1575 )

Sâk u sürîn ü gabgab u leb meşrebimcedir
Ser-tâ-be-pây hâsılı heb meşrebimcedir                Nedim Şiirleri

Lebüñ ‘aksiyle cânâ gabgabuñ câm-ı hilâlîdür
Anuñçün bu dil-i dîvâne mest ü lâübâlîdür        

[1] https://www.osmanice.com/osmanlica-8340-nedir-ne-demek.html