Özgün adı Midnight’s Children , olan Geceyarısı Çocukları, adlı roman  Hint asıllı yazar Salman Rüşdi’nin romanıdır. Hindistan’ın bağımsızlığına kavuştuktan sonra yazılan yapıt, Hint edebiatı açısından önemli bir  eserdir. Eserin İlk baskısı 1981 yılında gerçekleşmiş, yazar romanın yazılışından 25 yıl sonra bu romana  yeniden önsöz yazmıştır. [1]

Roman Hindistan’ın bağımsızlığa kavuşmasını ele alan konusu ile  basıldığı  ilk yılda Man Booker Ödülü’nü kazanmış,  1981 TIME dergisi tarafından 1923 den beri yayımlanmış en iyi 100 İngilizce roman arasında gösterilmiştir.[2]  Eser daha sonra ödül almaya devam ederek James Tait Black ödülü 1982, Booker of Bookers  1993 ödülünü de alacaktır. [3]

Romanın gördüğü bu ilgi filmcilerin de dikkatini çekmiş  Midnight’s Children adlı roman  Deepa Mehta tarafından beyazperdeye aktarılmıştır.[4] Rushdie’nin romanı, 1990 lı yıllarda BBC tarafından da dizi olarak çekilmek istenmiş, ancak Sri Lanka’nın çekim iznini son anda iptal etmesi üzerine proje suya düşmüştür.

Salman Rushdie, Urduca ve İngilizce konuşan müslüman bir ailenin oğlu olarak 1947 de (bağımsızlıktan iki ay önce) Bombay’ da doğmuş. 1964 te diğer Müslümanlarla birlikte zorunlu olarak Pakistan’a göçedip ve Karaçi’ye yerleşmişlerdi.

Salman Rüşdi’nin bu eserindeki kahraman ile  Salman Rüsdi arasında da büyük benzerlikler bulunur. Romanın kahramanın adı Selam ‘dır. Selam’ın doğumu ise Hindistan’ın bağımısılığa kavuştuğu gün ve saattir. “Geceyarısı Çocukları” Hindistan’nın bağımsızlığının ilan edildiği gece doğan 1001 çocuktan biri olan Salim Sınai’nin otobiyografisi şeklinde anlatılan bir anlatım tekniği ile yazılmıştır. Rushdie  bilinç akışı tekniğini kullanarak ve çeşitli benzetmeler , zamanda geriye gidiş dönüşler ile romanını kurgulamıştır.

Geceyarısı Çocukları’nda  analtıcının özel hayatı ile ülkesinin tarihinin bağdaştırılması, Günter Grass’ın “Teneke Trampet”,  Marquez’in “Yüzyıllık Yalnızlık” ,” James Joyce’un “Sanatçının Genç bir Adam olarak Portresi, Arundhati Roy’un “Küçük Şeylerin Tanrısı” eserlerinde de [5]görülmüş olan bir motiftir.

Salman Rüşdi ,kitaplarının konuları genelde fantastik, mitolojik, din ve bilim kurgu olan,  Müslüman aleminde hiç sevilmeyen, hatta kimi İslami örgütler arasında öldürülmesi için ferman çıkarılan, hakkında çok çeşitli spekülasyonlar yapılan bir yazardır. Hindistan tarihi ve politikasına eleştiren yaklaşımı nedeniyle  yazarın Geceyarısı Çocukları adlı romanı  Hindistan’da yasaklanmıştı. Ardından bu kez de Pakistan’da aynı akıbete uğrayan Shame (1983, Utanç) adlı eserini yazacaktı. Salman Rüşdi , “ Şeytan Ayetleri “ adlı kitabı ile de Müslüman alemin tepkiisni çekecekti. 1988 de Satanic Verses (bkz: Şeytan Ayetleri) isimli kitabı  ile 1988 Whitbread ödülünü kazandıysa da Müslümanlığa hakaret ettiği gerekçesiyle kitap Hindistan ve Güney Afrika’da yasaklandıktan sonra Ayetullah Humeyni tarafından yazar hakkında ölüm fetvası verilmişti.

Gece Yarısı Çocukları farklı  dil, din, politik  görüş ve farklı kültürlerle yoğrulan Hindistan mozağini ortaya koymadaki başarısı ile çok ses getirmiştir. Salman Rüşdi ile ilk uğraşan kişi ise Hindistanı bağımısılığa kavuşturan İndra Gandi olmuştur. Gandi romandaki bir cümle yüzünden S. Rüşdi’ye dava açmıştı. [6]

Kişilikler[7]

• Salim Sina: Salem Sina,  üstün duyum yeteneğ ve olağanüstü burna sahip, Hindistan’ın bağımsızlığına kavuştuğu anda doğan 1001 olağanüstü çocuktan biridir. Yaşamının Hindistan’ın yakın tarihini biçimlendirdiğini öne sürmekte ve bunları gelecekteki karısı Padma’ya yazdırmaktadır.
• Cemile: Salim’in kız kardeşidir. “Bakır Maymun” takma adıyla anılmaktadır. Sesiyle ünlendikten sonra, “Şarkıcı Cemile” olarak da anılmaya başlar.
• Adem Aziz: Salim Sina’nin dedesi. Almanya’da tıp eğitimi alıp, Keşmir’e dönerken  Salim Sina’nın doğmasına otuz yıl vardır. Adem Aziz’in haşmetli burnu namaz kılarken, secaddenin altındaki tümseğe çarpıp sonucu yamulur. Salim, olağanüstü burnunun dedesinden kaldığını düşünür.
•  Nesim Ghani: Adem Aziz’le evlenmiştir. Bu evlenmede, babasının büyük bir rolü vardır: kızının sürekli hasta olduğunu ileri sürerek Adem’i evine çağıran babası, dine uygun olmadığı gerekçesiyle, kızının “hasta olan yeri” dışında bütün vücudunu delinmiş bir çarşafla örter (dolayısıyla yapıtın ilk bölümünün adı “Delik Çarşaf”tır), Yıllar sonra Nesim, ailede “Saygın Ana” olarak anılır.
•  Padma Mangroli: Salim’in sevgilisi, ve gelecekteki karısıdır.. Salim’in anlattıklarının kâğıda döken kişidir. Salim yaşadıklarını anlatırken sık sık Padma’nın adetâ onayını almak, kendi hissetiklerini, düşüncelerini Padma’nın anlayışla karşılamasını ister.
•  Mümtaz (Emine): Salim’in annesidir. Salim’in babası Ahmed Sina ile evli olan Emine, evliliklerine çok özen gösterip, kocasını sevmeye çok uğraşmıştır ve kendisini zorlamıştır. Ahmed Sina’yla olan evliliği sırasında, Nadir Han ile birliktelik yaşamıştır.
• Ahmed Sina: Salim’in babasıdır. Salim’in doğduğu gün küçük bir kaza sonucu ayak baş parmağını kırar.
• Nadir Han: Mümtaz’ın ilk kocası ve ozan. Adem Aziz’in kızlarından Emerald ile birliktedir. Hindistan’ın bağımsızlığından önce devrim harekâtının başı Mian Abdullah’ın yardımcılarındandır. Abdullah’a suikast düzenlenmesi üzerine, Nadir Han, Azizler’in evinin bodrum katına sığınmış ve üç yıl boyunca böyle yaşamıştır. Bu sırada Mümtaz ve Nadir Han, birbirlerine aşık olup evlenirler. Nadir Han sığındığı evden kaçınca  Mümtaz Ahmed Sina ile tanışır ve adını Emine olarak değiştirir.
•  Aliye: Emine’nın kız kardeşi, Salim’in büyük teyzesidir. Kız kardeşi Emine’nın kocası Ahmet’i sevmekte, ve bundan dolayı Emine’ye yönelik sürekli kıskançlık duymaktadır. Yapıtın ilerleye bölümlerinde bu öç alma isteğini Emineler’ın kendisine konuk olarak kalmaya geldikleri zamanlarda yemeklerini metaforik olarak öç duygusu katarak pişirerek, “zehirleyerek” gerçekleştirmeye çalışır.
• Hanif: Salim’in amcası Hanif, gençliğinde üne kavuşmuş bir film yazarıdır. Yaşamının ilerleyen yıllarında mesleğinden doyumsuzluk duyduğu için intar eder.
• Emerald: Salim’in teyzesi, Mümtaz’ın kardeşidir. Binbaşı Zülfikar ile evlenir.
• Mian Abdullah: “Sinek kuşu” olarak  bilinen bağımsızlık öncesinde sosyalist devrim harekâtının başıdır. Suikast sonucu öldülür.
• Binbaşı Zülfikar: Emerald’ın kocası. Hindistan ordusunda binbaşı rütbesindedir.
• William Methwold: Sina ailesine Bombay’daki yeni evlerini satan İngiliz’dir. Hindistan’ın bağımsızlığına kavuşmadan hemen önceki yıllarda, tüm öbür İngilizler gibi Hindistan’da olan mal varlıklarını elinden çıkarması gerekir. Bunun için fiyatını iyice indirmiştir, ve Salim’in ailesini evini almaya ikna etmek için apartmandaki öbür Hintli’lerle tanıştırmıştır.
• Evie Lili Burns: Salim’in çocukluk aşkıdır. Avustralya asıllı Kanada göçmeni olan Evie, Salim’e o büyük olağanüstü burnundan dolayı hiç ilgi duymamış ve eline geçen her fırsatta Salim’i aşağılayarak onunla alay etmiştir.

ÖZET [8]

Yapıtın kahramanı olağanüstü bir  koku olma ve  duyum yeteneği olan Salem Sinai’dir. Salem Hindistan’ın bağımsızlığına kavuştuğu günde ve anda  doğmuştur.

Salem on yaşına bastığında  15 Ağustos 1947 geceyarısı ile sabah bir arasında doğan tüm çocukların özel güçlerle donanmış olduklarını  fark eder. Bu çocukların sayısı 1001 tanedir.  Bunun üzerine Salem aynı günde ve saatte doğan ve büyük bir bölümü kendisi gibi benzer güçlere sahip olan  diğer çocuklarla bağlantıya geçmeye başlar. Onlar ile buluşabilmek için   bir kurultay yapmak için uğraşmaya başlar.

Her ne kadar Geceyarısı Çocukları Kurultayı’ndaki tartışmalar çocukların olağanüstü yeteneklerini yarıştırmalarını konu alsa da, Hindistan’ın bağımsızlığının ilk yıllarında yüzleştiği kültürel, dinsel, dilsel ve politik çatışmalarını da göz ardı edilemez bir biçimde yanında getirir. Salem bu kurultaylarda, uza duyum özelliklerini kullanarak değişik coğrafyalardan gelmiş tüm çocukları düşünsel düzeyde bir araya getirip, bu olağanüstü yeteneklerin anlamını irdelemeye çalışır.

Salem’in müslüman ailesi bağımsızlıktan yıllar sonra Pakistan’a göç eder. Hindistan-Pakistan savaşı sırasında ailesinin büyük bir çoğunluğunu bir hava saldırısı sonucunda yitiren Salem, belleğini kaybetmesine neden olan bir kaza geçirir ve kendisini Pakistan ordusunda köpeği andıran bir biçimde koku yoluyla iz bulabilen bir çaşıt konumunda çalışırken bulur. Burda da, Salem’in yaşamı Hindistan’ın tarihini etkilemekte ve 1971 Doğu Pakistan-Batı Pakistan savaşını biçimlendirmektedir.

Pakistan ordusundayken Salem belleğine geri kavuşup, bağımsızlığını yeni kazanan Bangladeş’e gider, ve burda çocukluk arkadaşlarıyla ve artık büyümüş birkaç Geceyarısı Çocukları’yla karşılaşır. Bunlardan biriyle yasal olmayan yollarla Yeni Delhi’ye dönüp, kentte sokak göstericileri ve komünistlerin yaşadığı yoksul kenar mahallelerinden birine bu arkadaşıyla karısı olarak yerleşir. Bu sıralarda Hindistan’ın politik dengesizlikleri sürmektedir, ve İndira Gandhi yönetiminin ilân ettigi olağanüstü hal sonucu Salem ve oğlu Sanjay “temizlik” amacıyla tutuklanır. Hindistan’ın rejimine karşı gözdağı olarak nitelenen tüm geceyarısı çocukları tutuklanıp olağanüstü yeteneklerinin sonraki kuşaklara aktarılmasını önlemek için tek tek kısırlaştırılır. İndira Gandhi rejimi gerçekte de nüfus düzenlemesi çerçevesinde birçok kısırlaştırma ameliyatını düzenlemiştir. Yazar, yapıtında gerçeklerle olan bu benzerlikleri su yüzeyine çıkararak taşlama yapmaktadır.

Salem’in tutukevinde yatarken aktardığı görüşler yalnız İndira Gandhi’nin rejimine iğneleyici eleştiriler yöneltmekle kalmayıp, ayrıca kahramanın, Salman Rüşdi’nin okuyucularına “tanrı gücüyle çatışma” olarak betimlediği çabalarını da işlemektedir.

Olağanüstü halin son bulmasıyla Salem gibi tüm Geceyarısı Çocuklarının da yetenekleri son bulmuş, ve Salem’in Hindistan’ın tarihiyle ilgili yapacak, onu yönlendirecek bir amacı kalmamıştır. Bunun üzerine Salem kendi (ve ikizi Hindistan’ın) yaşamını yazmaya koyulur ve bu yapıtını gelecekte (kendisinin tıpkı geçmişte olduğu gibi) Hindistan’ın tarihiyle özdeşleşeceğine inandığı oğluna adar.

• [1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Geceyar%C4%B1s%C4%B1_%C3%87ocuklar%C4%B1
• [2] 100 best English-language novels from 1923 to the present, TIME Magazine, 15 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
• [3] https://www.kitapyurdu.com/kitap/default.asp?id=38585
• [4] https://www.edebiyathaber.net/salman-rushdienin-geceyarisi-cocuklari-beyazperdede/
• [5] Eren Arcan , Salman Rüşdi’de Kimlik Arayışı , https://dipnotkitap.net/ROMAN/Geceyarisi_Cocuklari.htm
• [6] https://tr.wikipedia.org/wiki/Geceyar%C4%B1s%C4%B1_%C3%87ocuklar%C4%B1
• [7] https://tr.wikipedia.org/wiki/Geceyar%C4%B1s%C4%B1_%C3%87ocuklar%C4%B1
• [8] https://tr.wikipedia.org/wiki/Geceyar%C4%B1s%C4%B1_%C3%87ocuklar%C4%B1