Geçmiş Zaman Belirli Geçmiş ve Mişli Geçmiş Zamanlar ile Kipleri

GEÇMİŞ ZAMAN KİPİ 

Fransızca:  passe defini, passe  simple- ( past indefinite : Duyulan Geçmiş zaman ) 

İNGİLİZCE  : past definite, perfect

Almanca:  bestimmte, Vergangenheit

Osmanlıca:  şuhudi mazi

FARKLI EŞANLAMLI TERİMLERİ:   Belirli mazi, bilinen geçmiş zaman eki , belirli mazi eki,  görülen geçmiş zaman eki , dili geçmiş zaman eki

TANIM:

Belirli geçmiş zaman ve Duyulan Geçmiş zaman kipleridir. 

a) Belirli geçmiş zaman  ( —di'li geçmiş zaman)

Eylemin geçmiş bir zamanda olup bittiğini kesin kes bildiren kip ve ekidir.   Eki –dı, -di, du, -du,-dü, tı,-ti-, tu,-tü

 Eylemin içinde bulunulan zamandan önce olup bittiiğini kesin olarak bildiren zaman eki. Örneğin: Geldim, koştum, aldım, sevdim

b) Duyulan Geçmiş zaman 

TANIM:

“Fiilin karşıladığı oluş ve kılışı, kişinin başkasından duyduğunu, sonradan gördüğünü veya farkında olmadan işlediğini anlatan, içinde şekil ve zaman kavramı taşıyan kip. “[1]

Türkçede -mIş/-mUş ekleriyle kurulur: tek. 1. şah. Unut- muşum (<unut-muş-um) tek. 2. şah. Unut-muşsun (<unut-muş-sun) tek. 3. şah. unutmuş (<uyu-muş) çokl. 1. şah. unutmuşuz (<unut-muş-uz) çokl. 2. şah. Unutmuşsunuz (<unut-muş-sunuz) çokl. 3. şah. Unut- muşlar (<uyu-muş-lar)

Örnekler:

Bu konuda bir hayli derine dalmışlar.

Bir varmış, bir yokmuş, Allah’ın kulu çokmuş.

Develer tellal iken, pireler berber iken, ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallar iken bir prenses varmış.

O yılarda saçları gür yanakları kıp kırmızı,  atletij vücutlu yağız bir delikanlı ymış.

Yüzünü ekşitmiş ve Aman Yarabbi Galiba sen onu yemeden methetmişsin, demiş (A.Ş. Hisar, Geçmiş Zaman Fıkraları, s. 12).