Gölge Haramisi
Gölge Haramisi
Harami eski dilde eşkıya, soyguncu, hırsız anlamına gelir. A. Talat Onay’dan öğrendiğimize göre eski devrilerde sahtekâr, hilekâr ve dolandırıcılara, hakir ve hor görülen kimselere de gölge haramisi dendiği anlaşılmaktadır. [1]
Günümüzde de görüldüğü gibi müşteri varken araya girerek alıcı gibi davranıp gerçek alıcıların iştahlandırarak malın değerinden yüksek fiyata satılmasını sağlayan kişiler eski devrilerde gölge haramisi denmiştir. Tüccar ile iş birliği yapan bu sahtekârların tüccarlar ile birlikte açık arttırmalar düzenledikleri ve en çok fiyatı verene mallarını sattıkları da bilinmektedir. Açık arttırma yapıldığı sırada haramilerin gölgesi olarak ifade edilen sahtekâr alıcıların da devreye girdikleri pazarlığı kızıştırıp, malın fiyatını arttırmaya çalıştıkları bilinen bir konudur.
Gölge haramisi bazı açılardan günümüzdeki ambarda tuttuğu malların fiyat artışını bekleyen karaborsacıların yaptıklarına benzer işler yapanlara da denilmiştir.
Divan şairleri harami gölgesi tabirini sevgili imajına da aktarmışlar, sevgilinin yüzündeki tüyler, ifadeler, sevgilinin değerini arttıran harami gölgesi veya değeri arttırmaya kalkışan sahte alıcılar olarak göstermişlerdir.
Bir gölge haramisi durur halü hatın kim
Durmaz çıkarur hüsnü metaını bahaya Necati
Yanağındaki tüyler ile ben güzelliğinin değerini arttıran bir gölge haramisi gibi durur.
Gözlerün olup harâmî başladı başlar keser
Mısr-ı hüsnüne olalı iki kec Hindû ‘ases Hamdullah Hamdi
Mey-fürûşa zâhidâ gölge harâmîsî dime
Kim anun halk ile itdügi şıra bâzârıdur (Mesîhî )
Eski şiirde kullanılan bu tabir günümüzde Rep Müziği sanatçısı Sagopa Kajmer’in de bir şarkısında geçmektedir.
Altın harflerle yaz mahlasımı.halvetim kasvet,kem gözlere şiş!...
Cadü ya herru!.. ya merru!.. kaf-kef, gölge haramilerine bir selam çak!..
Abile patladı,demlenir simam,nüşinrevandan handan ummmam ben.
Ahu-yi felek mum,ben şamdan.düşmez kalkmaz bir Allah`tır uyan!.. Sagopa Kajmer
KAYNAKÇA
[1] ] A. T. Onay, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, MEB, s. 239
