Görünmez Adam Hakkında Özeti Ralph Ellison

YAZAR VE ESER HAKKINDA

 “Görülmeyen bir adamım ben… Maddesi, eti-kemiği, lifleri, sıvıları olan bir insanım; hatta bir aklım olduğu da söylenebilir. Görülmezim, anlıyor musunuz, sırf insanlar beni görmek istemedikleri için görülmezim. Tıpkı sirklerde gördüğünüz bedensiz başlar gibi, sert, çarpıtıcı camdan yapılmış aynalar çevirmiş sanki etrafımı. Bana yaklaştıklarında yalnızca çevremdekileri, yani kendilerini, ya da hayallerinde uydurdukları şeyi görürler; her şeyi, en küçük şeyi görürler de beni görmezler…”  Ralph Ellison, , Görünmez Adam

Ralph Ellison (1 Mart 1913 – 16 Nisan 1994) Afrikalı-Amerikalı yazarın yazmış olduğu, Görünmez Adam ( özgün adı Invisible Man )  adlı romanında  1940′larda, New York’ta yaşayan isimsiz bir zencinin gözünden, insanın toplum içindeki yerini ve kimliğini aramasını anlatan bir eseridir. Tam adı Ralph Waldo Ellison olan yazar, 1994′te New York’ta pankreas kanserinden ölmüştür.

Eser 1952 yılında yayımlanmış ertesi yıl da ödül almıştır.  Eser hakkındaki pek çok spekülasyona rağmen oldukça ses getirmiş, dava ve yasaklama konusu olmuş bunlara rağmen çağdaş klasikleri arasına da girmeyi başarmıştır. Roman beyaz ve Siyah ırkların  çatışmalarının yoğun yaşandığı, beyazların siyahları görmezden geldiği Amerika gerçeğini  kaşıyan bir romandır. Eser buna rağmen 1953 yılında Ulusal Kitap Ödülü’nü  (National Book Ödülü (1953) kazanmış.[1] Romancısı da bu romanı ile popüler olmuştur. Ralph Ellison en çok bu  romanıyla tanınmıştır.

Roman, 1953 yılında Hemingway’in Yaşlı Adam ve Deniz‘ini ve John Steinbeck’in Cennetin Doğusu ‘nu geride bırakarak National Book Award’ı kazanmış,  1953′ten beri En İyi 100 İngilizce Roman listesinde olan roman, 1995′te de New York Times yazarı Roger Rosenblatt tarafından “başyapıt” olarak nitelendirilmiştir.[2]

Eser ödül dahi almasına rağmen  ABD ‘de toplumsal mozaikleri çatlatabilecek kadar  tehlikeli  bir konuyu işlemesi, toplumsal yaralarını kanatacak kadar tesirli olması sebebiyle sakıncalı bir eser olarak görülmüş, bu  tehlikeli eser “edebi bir değer taşımadığı” ve “öğrencilere uygun olmadığı” gerekçeleriyle hem müfredattan çıkartılmış, hem de kütüphanelerden kaldırılmıştı.  [3]

Ellison bu romanında ilginç bir yönteme başvurmuş  kahramanının kimliğini belirsiz bırakmış,  kahramanı hakkında sadece  “Invisible Man”  adını kullanmıştır. Kahraman görünmez olduğu kadar isimsiz de kalmıştır.

Eserdeki görünmez adam , “beyaz kültür içinde mücadele eden bir siyahın gözünden Amerika’nın en çarpıcı paradokslarını sergiliyor. Amerikan toplumunun her katmanına girip çıkan roman kahramanı, Güney’in pahalı kolejlerinden Harlem’in tekinsiz sokaklarına, ayaklanmalardan kilise ayinlerine uzanıyor; siyahların ayakta kalma ve onur mücadelesinde kullandığı her tür stratejiyi deniyor. Sonuçta, beyaz egemenliğe karşı mücadele eden bireylerin ve örgütlerin de toplum genelindeki düşünce ve davranış kalıplarının dışına çıkamadığını görerek, kendi yolunu seçiyor… “ [4]Böylelikle de Amerikan toplumunu ve dünyasını kendi gözünden oldukça görünür kılıyor.

KONUSU

Görünmez adam, Afrika kökenli isimsiz bir Amerikalı  zencidir.  Eser bu iismsiz zencinin  beyazlar tarafından nasıl da görülmez biri haline getirldiği üzerine kurguulanmıştır. Bu görünmezlik fiizki bir görünmezlik değil,   ötekileştirilmekten kaynaklanan beyazların  kendini ve temsil ettiklerini görmeyi reddetmesi üzerine oturan bir görünmezliktir.   Roman 20. yüzyıl başlarında siyahların  Amerikadaki durumunu, siyahların milliyetçiliğini, siyah kimliği ve Marksizim ile  ilişkisini dile getirmiştir.  Siyahların birey olarak yaşadıkları sorunları  kişilk ve kimlikler arasında reddedilişlerini ve  kişilikleri ve vatandaşlıkları  aralarındaki silikliklerini  isimsiz bir zencinin  hikayesi üzerinden anlatmaktadır.

İsimsiz adam beyazlar tarafından görmezden geline geline sonunda gerçekten görünmez olmuş ve bu durumu kendi yararına da kullanmayı öğrenmiştir.

ÖZETİ [5]

Soğuk bir kış günü, kimselerin uğramadığı Iping Kasabasına karlar arasından, sargılar içinde, en ufak bir yeri bile görünmeyen tuhaf bir yabancı çıkagelir. Kimdir bu yabancı? Kendi halinde deneyleriyle uğraşan bir bilim adamı mı, polisten kaçmaya çalışan bir kanun kaçağı mı, yoksa bütün o giysilerinin altında bombalar taşıyan bir şüpheli mi? Görünmezliğin kendisine binlerce avantaj sağlayacağını ve istediklerini elde edeceğini sanan yabancı için işler pek umduğu gibi gitmez. Havada uçuşan eşyalar, kaybolan paralar, kimin kime vurduğunun belli olmadığı kavga gürültü arasında gittikçe trajik bir hal alan yabancının öyküsü, toplumun da en az kendisi kadar tuhaf olduğunu ortaya çıkaracak ve sonunda kendisine biçilen rolle dehşet saçmaya başlayan yabancı, belki de ‘yabancılığının’ kurbanı olacaktır.

KAYNAKÇA

[1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ralph_Ellison

[2] https://www.notosoloji.com/gorulmeyen-adama-yasak/

[3]  https://blog.radikal.com.tr/turkiye-gundemi/abdnin-gorunmez-ada

[4] https://www.idefix.com/kitap/gorulmeyen-adam-raip-ellison/tanim.asp?sid

[5] https://www.muhakeme.net/forum/kitap-tanitimi/64656-gorunmez-adam-h-g-wells-ana-fikri.html#ixzz3ErjZicrd