İyiler, iyiliği şiar edinenler ne yaşama sırtını dönerler ne de ölümü çürümek zannederler. 
Cesareti ve gücü iki dünyaya birden sahip olmaktan alırlar. (İki dünyayı birden kabul etmek (Allah’a) inanç meselesi. Kavrayamaz herkesin cüssesi, hoş inanılmasa da bu böyledir ve böyle olacaktır. Her insan ektiğinin de ettiğinin de mutlak neticesini aldığını az çok bilir zaten. İnancın kendisi mutlak hürriyettir. İnancın kendisi güvendir. İnanılıp inanılması ne inanca zeval verir ne de azametinden bir şey eksiltir. Hürriyet-i mutlaktır inanç. Kendisini reddetme hürriyeti verende yine gerçek inancın kendisidir. Sadece bu bakış açısı bütün korkuları siler, insanı inşa eder, dünyayı ayaklar altına serer*)
İnanç insanı cesurdur, ne kaybetmekten korkar ne de kazanmakta gözü vardır. Derdi sadece olması gerekeni herkesin lehine olacak sonuçları tercih eder. Yaratıcısına itaatin dolayısı ile varlığın sevinci ile ortak ve uyumlu yaşar.
Karşıtlar ve paraleller ta geçmişten geleceğe dek sürecek olan kısır döngüdür. Akıllı ve zekîler grubu arasında devam edegelen birinin ki diğergâmlık (sencil )diğerinin ki çıkarı (bencil) odak yapan davranışlardır. Sencil olanların kaybedişi de kazanım iken bencil olanlarınkini anılmaya değer bulunmayan tarih bu kavganın sonuçsuz kalışını sürekli onaylamaktadır.
Süreli çıkarlar akıl işi olmadığı için kazanmış zannetse de zekâ bilinenin tam tersine hep kayıptadır. (Akıl ve zekâ ayrımı ele alınması apayrı bir konudur). Akıl kalp ile beraber hareket ederken dolayısı ile ruhun arzuları doğrultusunda hareket ettiğinden sonsuz bir davanın emektarıdır ve isabetli iş yapmaktadır. zeka ise maddesel anlamı ölçü ile çalışır yani bitimli çıkarları baz almaktadır.
İşte zekâ insanı aslında ne burada cenneti görebilir ne de orada cehennemden kaçabilir. Hedefsizdir çünkü. Tutunduğu kaynak sağlam ve teselli edici bir gelecek vaat etmemektedir.
***
Ne kadar paralel, yatay, dikey, beşgen, iç, dış açı derinliği vesaire düşüncesi varsa bilmelidir ki ihanet çapında bu hak söz konusu olduğunda matematiksel hesaplar sökmez.
Kuralları bizzat yazanın formülü gereğince yanlış cevapların üzeri çizilir, sonra matematik kendi sistemi içine çekilir ve işlettirilir.
Belki her şeyin bir fiyatı vardı fakat yüce ruhlu insanlar cân’ı menfaatle hiçbir zaman aynı kefeye koymadı. O nedenle bütün hırsızlara gönül kapılar kilit taktı. 
Haramilerin keyfiyeti için hiçbir zerresi gündeme bile taşınamaz, Besmelesiz dahi adı anılamaz Anadolu’nun…
Anadolu insanı tıpkı toprağı gibi bütün insanlığın velî nimetidir.
Öyledir. Dünyanın yüz akı, en sevgilidir...
M. Zehra Asuman / Denemeler