Güner Sümer

Güner Sümer (d. 19 Mart 1936, Ankara - ö. 27 Nisan 1977, Ankara), Türk tiyatro ve sinema oyuncusu, oyun yazarı. Yazar  Adalet Ağaoğlu 'nun kardeşi,  oyuncu Sinan Sümer'in babasıdır.

 

Ailesi ilk önceleri Nallıhan’da ikamet etmiş ablası Adalet Ağaoğlu Nallıhan ‘da dünyaya gelmişti. Babası, kumaş tüccarı Hafız Mustafa Sümer, [1] Annesi ise Makedonya’dan göç eden varlıklı bir ailenin kızıdır.  Yazar dört çocuklu bir ailenin biri kız ( Adalet Ağaoğlu ) üç erkek çocuğundan biridir.  Diğer kardeşleri ise Dr. Cazip Sümer (1925-1975), yazar ve romancı Adalet Ağaoğlu (d. Nallıhan, Ankara, 1929)  ve işadamı Ayhan Sümer (1930)'dir.

 

Güner Sümer ailesi Nallıhan’dan Ankara’ya taşındıktan 1938 bir yıl sonra 1939 yılında Ankara ‘da dünyaya gelmiştir. Kumaş Tüccarı olan babası sayesinde çocukluk günlerini devrinin diğer çocuklarına nazaran daha rahat bir ortamda geçirmiştir. [2]

 

Nallıhan’da ticaretle uğraşan babası Ankara'da bir ev satın almıştır. Oturdukları bu semt şairler ve yazarların yoğun olduğu  Orhan Veli Kanık  , Fahir Aksoy, Ahmet Sevengil gibi isimlerin oturduğu bir semttir. [3]Bu semtteki tanınmış komşuları ileriki hayatında sanatla tanışmasına zemin hazırlayacaktır.

 

İlk orta ve liseyi Ankara’da okur. Lise yıllarında iken Mavi dergisinin hazırlanmasına ve yayımlanmasında emeği geçen gençlerden birisi olacaktır.  ( BKZ  Maviciler Topluluğu Şiir Anlayışı )  Edebiyatımızda bir şiir topluluğu olarak yer alacak olan bu dergiyi kuranlar  Ahmet Oktay  , Yılmaz Gruda  , Bekir Çiftçi, Ülkü Arman, Güner Sümer ve  Ferit Edgü’dür. Derginin kadrosunda:  Attila İlhan,  Prof. Dr. Özdemir Nutku  , Yılmaz Gruda, Ahmet Oktay,  Demirtaş Ceyhun, Demir Özlü,  Ece Ayhan, Tahsin Yücel gibi isimler vardır. 1952-1956 yıllarında çıkardığı mavi dergisinin etrafında toplanan sanatçılar   Serbest Şiir ( I. Yeni , Garip Şiiri ) Garipçilere karşı çıkmış, şairane bir sanat anlayışının temsilcisi olmuş; bir süre sonra da toplumsal gerçekliliğin sözcüsü olmuşlardır.[4]  

Güner Sümer, Edebiyata ve sanata bu dergi ve bu ortam ile giriş yapmıştır.  Mavi dergisi ilk beş sayıda Mavi dergisi adıyla çıkmıştır. İlk beş sayısından sonra ve 22 sayı olarak SON MAVİ adı ile 1952 1956 yıllarında çıkmış, Güner Sümer ise kurucuları arasında olduğu bu dergide şiir hikâye ve oyunlar yazmıştır. [5]

 

Ankara TED Kolejini bitiren yazar liseden sonra 1960 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne devam etmeye başlar. Öğrenim gördüğü Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden ayrılıp Paris'e giden Sümer, Charles Dulin`de tiyatro eğitimi görmüştür.  Paris’te iki yıl kalıp tiyatro eğitimini tamamladıktan sonra tekrar Ankara’ya döner.[6]

 

Ankara Üniversitesi Tiyatro Topluluğu ve Sahne Z`de amatör çalışmalarda bulunmaya başlar.  1962 yılında Arena Tiyatrosu'nda profesyonel sanat yaşamına adım atmış tiyatro oyunculuğu, tiyatro ve film yönetmenliği ve yazarlığı yapmaya başlamıştır. [7]1964'te Paris'te tanıştığı yazar Tezer Özlü' yle evlenerek Ankara'ya yerleşir.  Yazdığı ve yönetmenliğini de yaparak Ankara Sanat Tiyatrosunda – 1965- sahnelediği Bozuk Düzen adlı oyunu haftalarca kapalı gişe oynamıştır.

 

Eskişehir Belediye Tiyatrosu, AST gibi topluluklarda oyuncu ve yönetmen olarak çalışır. İlk eşi olan Tezer Özlü ‘den 1967 yılında ayrılır. 

 

Bu yıllardan sonra İstanbul’a yerleşir.  İstanbul Sanat Tiyatrosu'nun kurulmasına büyük emeği geçmiş ve İstanbul Sanat Tiyatrosunda çalışmalarını sürdürmeye başlamıştır.  Bu yıllarda ayrıca kamera karşısına da geçerek sinema filmlerinde rol almaya başlamıştır. Kapıcılar Kralı – 1976, Esir Hayat – 1974, Diyet – 1974, Kartal Yuvası – 1974 filmlerinde rol almıştır. Pek çok oyunda rol alan sanatçı pek çok oyunun da yönetmenliğini yapmıştır.

 

Oyuncu Suna Selen'le evlenir. [8] Bu evliliğinden olan oğlu Sinan Sümer dünyaya gelmiş ve oğlu Sinan Sümer ‘de de oyuncu olmuştur. Güner Sümer, yakalandığı kanserden kurtulamayarak 27 Nisan 1977’de Ankara da yaşamını yitirmiştir. [9]

 

EDEBİ KİŞİLİĞİ

 

Maviciler hareketinin mensubu olan yazar daha ziyade oyunları ile tanınan bir yazar oldu. Edebiyata şiirleri ile adım atmış ilk şiirleri ve öyküleri Mavi Dergisinde çıkmıştır.  Şiirleri ile ortaya çıksa da oyun ve öykü yazarı olarak tanınmıştır.  Oyun ve öykülerinde bireye yönelik olmasına rağmen bireylerin üzerinden toplumsal konulara daha çok önem vermiştir. Bu nedenle daha ziyade sosyal gerçekçi bir yazar olarak kabul görmüştür.  

 

Roman yazmayı da deneyen yazarın tek romanı olan Adı Nalan bitmemiş bir roman olarak kalınca bu romanını kardeşi Adalet AĞAOĞLU tamamlamıştır.

 

Öykü deneme ve eleştirileri Şairler Yaprağı, Yelken, AST Tiyatro Dergisi, Kent Oyuncuları, Hürriyet Gösteri ve Yeni Ufuklar dergilerinde yayımlandı.

 

En beğenilen oyunlarından biri olan Bozuk Düzen ‘de köylerden büyük kentlere gelerek büyük kente alışmayan küçük insanların dramları ele alınmıştır. Eserde köyden kente göçen ailelerin aile bireyleri arasındaki güçlü aile bağı, sevgili, anlayış, dayanışma, hoşgörü gibi özellikleri ele alınmış, büyük kentin farklı ortamlarında alışmadıkları zorluklara karşılaşan küçük yerlerden gelen insanların kaçınılmaz mağlubiyetleri dile getirilmiştir. Bu insanlar ne yaparlarsa yapsınlar, “onlar için mutluluk hep ulaşılmaz olacaktır.”  

 

Hüzzam ise “  hızlı bir toplumsal değişimlerle sınıf değişikliğine uğramış, yeni koşullara ayak uyduramamış paşa torunu, soylu bir eski İstanbullu kadının zamana yenik düşüşünün hüzün ve ironi dolu öyküsüdür.” [10]  Bozuk Düzen adlı oyunu 1965’te H. Dormen yönetmenliğinde; Yarın Cumartesi de 1988’de B. Olgaç yönetmenliğinde sinemaya uyarlanmıştır.

 

 

Eserleri:

 

• Yarın Cumartesi - 1988
• Bozuk Düzen – 1965
• Hüzzam

 

YÖNETMENİ OLDUĞU TİYATRO OYUNLARI

• Sınırdaki Ev : (Slawomir Mrozek) - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1969
• Eskici Dükkânı : (Orhan Kemal) - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1968
• Victor Ya Da Çocukların İktidarı : (Roger Vitrac) - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1968
• Durand Bulvarı (Armand Salcrou) - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1967
• Küçük Burjuvalar : (Maksim Gorki) - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1966
• Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç (Hüseyin Rahmi Gürpınar) - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1965
• Bozuk Düzen: Güner Sümer - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1965
• Ayak Bacak Fabrikası: Sermet Çağan - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1964
• Yosma: Ruzante - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1964
• Gizli Ordu: Brendan BEehan - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1963
• Mezarsız Ölüler: Jean Paul Sartre - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1963[11]

KAYNAKÇA 

 

 

[1] Nihat Duğancı, Adalet Ağaoğlu'nun Romanları ve Romancılığı, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çanakkale, 2006

[2] ADALET AĞAOĞLU HAYATI VE EDEBİ KİŞİLİĞİ, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=34099

[3] Nihat Duğancı, Adalet Ağaoğlu'nun Romanları ve Romancılığı, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çanakkale, 2006

[4] MAVİCİLER TOPLULUĞU ŞİİR ANLAYIŞI, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=34101

[5] Dr Aslan Tekin Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005, shf, 494

[6] Dr Aslan Tekin Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005, shf, 494

[7] https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCner_S%C3%BCmer

[8] İşte merak edilen 'Tiçır', https://arsiv.sabah.com.tr/1999/10/15/m05.html, 15 Ekim 1999 - Cuma

[9] https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCner_S%C3%BCmer

[10] https://www.idefix.com/kitap/butun-oyunlari-3-bozuk-duzen-huzzam-guner-sumer/

[11] https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCner_S%C3%BCmer