Hassan bin Sabit Meşhur Şair Sahabe

 

 

 

 

Hassan bin Sabit ( En Meşhur Şair Sahabe)

 

Hassan bin Sabit ( d. 563- ö. 682 )

“Hassan’ın beyitleri düşmana ok darbesinden daha tesirlidir” , “Ey Hassan, müşriklerin, kâfirlerin yüz karalarını ortaya koy! Cebrâil seninledir. Ashâbım silâhla harb ettikleri gibi sen de dil ile harb et”[1] Hz. Muhammed ( SAV), Hassan bin Sabit, Müslümanlığın ortaya çıktığı yıllarda sahabeler arasında, Peygamberi hicvedenleri hicveden, Peygamberimizi öven şiirleri ile tanınmış olan, Kâ’b b. Züheyr (ra) ve Abdullah bin Revâha (ra) adlı şair  sahabeler ile birlikte ve onlar arasında en meşhuru olan şair ve belagat ustasıdır. “Bu isimlerin yazdığı beyit ve kıta’lar hemen ezberleniyordu. İslâm düşmanlarına karşı bir mızrak, bir ok tesiri uyandırıyordu”[2] Hatta şairler ile ilgili bir ayet-i kerime de inmişdi ( Şuarâ, 26/224, 225, 226.)  “Onlara, şairlere ancak sapıklar uyarlar. Onların her vadide başıboş dolaştıklarını ve gerçekte yapmadıkları şeyleri söylediklerini görmedin mi?..... Ancak iman edip iyi işler yapanlar ve Allah’ı çok ananlar müstesna, Onlar öteki şairler gibi değildirler.” ( Şuarâ, 26/227)  [3]

Hassan bin Sabit, Vail kabilesinden yetişmiş, “cahiliye döneminde daha çok hükümdarlar için şiir söyleyen bir sahabe iken Peygamberimiz ’in geleceğini Yahudi âlimlerinden işitmiş,  ünlü, tebliğleri ile sarayına mensup Hazrec kabilesinin de Müslümanlığı seçmesine vesile olmuştu.  “Hassân, hicretin ilk zamanlarında Müslüman olduktan sonra şiirinin tamamını, Hz. Peygamber’in şahsında İslam’ın hizmetine vermiş, Hz. Peygamber’in şairi olarak adlandırılmıştı.”[4]

Hassan bin Sabit’in şu sözleri günümüze kadar da ulaşmıştır.  “Rasûlullah’ın pak alnı, karanlık içinde göründüğü zaman, ortalığa nur saçan, karanlığı izale eden lamba gibi görünür."
“Sizden iyisini gözlerim görmedi asla. Sizden güzelini doğurmadı hiç bir ana. Her ayıp ve kusurdan pak yaratıldınız. Sanki dilediğiniz gibi yaratıldınız.”[5]

Hassan bin Sabit 60 yaşında iken hicretin ilk yıllarında Müslüman olmuştu. [6]  Diyarbakırlı Sait Halim Paşa’nın verdiği bilgilere göre Hassan bin Sabit, “Vail Kabilesinden, hitabet ve belagatte meşhur olan bir zevattı.”[7] Araplar arasında hitabette maharet kazananlara  “Ahtabu min Sehban”  deniyordu ve Sait Halim Paşa, Hassan bin Sabit hakkında şöyle bir not da düşmüştü. Muharip iki kabile arasında uzun bir “mümted hutbe” okumuş, bu uzun hutbede hiçbir sözcüğü iki kere tekrar etmemişti. [8]

 

Hz Muhammed ve Müslümanlar Medine’ye hicret ettiklerinde müşrikler Hz Muhammet ile alay eden hicivler yazıp, Kâbe’nin duvarlarına asıyorlardı [9] Hassan bin Sabit, 60 yaşında iken Müslüman olunca Mekkeli müşriklerin bu hicivlerine cevaplar vermeye başladı. [10]Böylece Hz Peygamberi metheden, onu hicvedenleri de hicveden[11] bir şair olarak önem kazanmıştı.

 

Kaynaklar ve divan şairlerinden hareketle Hassan bin Sabit’in iyilik timsali olarak görüldüğü, şöhretli bir belagat ustası olduğu, çok uzun yaşadığı,  (120 yıl ) uzun bir sakal bırakmış bir şair olduğu anlaşılır. Hassan bin Sabit’in,  Bedir Savaşı gibi savaşlara katılmaktan korkan bir insan olarak tanındığı,  söz ve yazı ile cihat etmekle görevlendirilen,   çok akıllı bir şair olarak görüldüğü anlaşılır.[12]  Araplar arasında aptallığı, ahmaklığı ve alıklığı ile misal haline gelen Bakıl’ın zıddı bir insan olarak anıldığı da ortaya çıkmaktadır. ( BKZ  Bâkıl ( Meşhur Kuş Beyinli Arap) A.T. Onay’ın kaynak vermeden aktardığı bilgilere göre Hz.. Muhammet, onun için “ Mescid-i Şerif dahilinde onun şiir inşadına mahsus  bir minber yaptırmıştır” [13]

Divan şairleri üstat kabul ettikleri Hassan bin Sabit’ten yukarıda anlatılan özellikleri ile sık sık söz etmişlerdir.

Ka’be halkı pâyen olmuştur fesâhat minberi
Ey Hayali Hazret-i Hassân’a benzettim seni           Hayali Bey

Mahfil-i vasfında istihsân edersen yâ Nebî
Ta’bıma dense revâ Hassân- devr-i rüzgâr    Nazim

Iztirarı eder  eş’arımı tahsin şimdi
Söze geldikçe kabul eylemeyen Hassân’ı       Nefi

 

 KAYNAKÇA

• [1] Tuğba Kaplan,  Efendimiz'in Şairleri, Zaman Gazetesi, https://www.sonpeygamber.info/efendimiz-in-sairleri, 27.05.2013, Pazartesi
• [2] Tuğba Kaplan,  Efendimiz'in Şairleri, Zaman Gazetesi, https://www.sonpeygamber.info/efendimiz-in-sairleri, 27.05.2013, Pazartesi
• [3] Mehmet Yalar, İslami Arap Şiiri ve Hz. Peygamber, ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ İLÂHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ Cilt: 18, Sayı: 1, 2009 s. 61-88
• [4] Mehmet Yalar, İslami Arap Şiiri ve Hz. Peygamber, ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ İLÂHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ Cilt: 18, Sayı: 1, 2009 s. 61-88
• [5] Tuğba Kaplan,  Efendimiz'in Şairleri, Zaman Gazetesi, https://www.sonpeygamber.info/efendimiz-in-sairleri, 27.05.2013, Pazartesi
• [6] Mehmet Yalar, İslami Arap Şiiri ve Hz. Peygamber, ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ İLÂHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ Cilt: 18, Sayı: 1, 2009 s. 61-88
• [7] Diyarbakırlı Sait Halim Paşa, Mizan’ül edep shf 376
• [8] A. T. Onay, Eski Edebiyatta Mazmunlar, MEB, shf. 260
• [9] Tuğba Kaplan,  Efendimiz'in Şairleri, Zaman Gazetesi, https://www.sonpeygamber.info/efendimiz-in-sairleri, 27.05.2013, Pazartesi
• [10] Dursun HAZER, Hz. Peygamber (sav)’in Şairleri, Hitit Kitap Yayınevi, Ankara 2008, 288 s.
• [11] A. T. Onay, Eski Edebiyatta Mazmunlar, MEB, shf. 260
• [12] Dursun HAZER, Hz. Peygamber (sav)’in Şairleri, Hitit Kitap Yayınevi, Ankara 2008, 288 s.
• [13] A. T. Onay, Eski Edebiyatta Mazmunlar, MEB, shf. 260
•