Prof. Dr. Kenan Yontunç


Prof. Dr. Kenan Yontunç (doğumu 1904- Ölümü, 1995 )  Atatürk büstleri ile ünlü ölümünden sonra Atatürk’ün  yüzünün balmumu kalıbını  çıkartan kişi ve ilk heykelcilerimizden birisidir.

Kenan Yontunç, 1904 yılında dünyaya gelmiştir. Osmanlı Dönemi Bağdat valisi Mehmet Ali Bey’in oğludur.[1]
Güzel Sanatlar Akademisi  eski adıyla Sanayi Nefise Mektebi'ne girip mezun oldu.  Daha sonra babasının sağladığı imkânlar ile yurt dışına eğitim görmek için Almanya'nın  Münih şehrine gitmiş oradaki birçok heykel atölyelerinde ders görerek çalışmıştır. Yurt  dışında eğitim alan  ilk heykelcilerimizden birisidir.Türkiye’ye döndükten sonra1925 İstanbul Erenköy Zühtü Paşa okulunda öğretmenlik yaptı. Mustafa Kemal Atatürk,zamanı 8. Fırka Komutanı General Kazım Bey’in kızı Feriha Hanım ile evlendi.

1937 yılında Ekonomi Bakanlığının görevlendirmesi ile seferberlik ressamlığı görevinde bulundu. 1947 yılında bakanlık izni ile anıt yarışmalarına katıldı. 1947 yılında Güzel Sanatlar Akademisinde asistan olarak göreve başladı. 1955 yılında akademide modlaj öğretmenliğinde bulundu.1969 yılında yaş haddinden dolayı Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nden emekli oldu. [2]

1904′le 1995 arası uzun ve verimli hayat sürmüş önemli bir  bir heykeltıraşımızdır. Denizcilik Bankası Karaköy Yolcu Salonu önündeki Atatürk büstü (1927), Türk heykelciliğinde yapılan ilk büst olarak  heykel tarihimize adını yazdırmıştır.

Türkiye’nin çeşitli illerinde 16 anıt heykel yaptı. [3]Çorum Atatürk Anıtı kalıbından çoğaltarak Elazığ ve Kayseri Atatürk Anıtlarını yaptı. Bu nedenle Türkiye’nin ilk anıt çoğaltan sanatçısı oldu.[4]  Hem Atatürk’ün hem de İnönü’nün poz vererek büstlerini yaptırdıkları ilk Türk heykeltıraş olarak adını tarihe yazdırmış oldu.

 

SANATÇI KİŞİLİĞİ

Kenan Yontuç'un Sanayi- Nefise mektebinden mezun olduğu yıllarda  birlikte eğitim gördüğü pek çok heykelci ülkemizdeki heykel sanatını  geliştiren  ikinci ve üçüncü kuşak heykelcilerdir. Bu kuşak heykelcilerimiz, Cumhuriyet döneminde de yapıt vermişler, ayrıca içinden yetiştikleri okulun geleneği uyarınca yurtdışına gönderilmişler ve onlardan öğretmen olarak da yararlanılmıştır. Bu Çağdaş Türk heykel sanatçıları arasında Ali Hadi Bara, Zühtü Müridoğlu, Nusret Suman, Ahmet Kenan Yontunç, Hüseyin Anka adıyla tanınan Hüseyin Özkan, yurtdışında da çalışmalarını sürdüren İlhan Koman, Hüseyin Gezer, Mehmet Şadi Çalık, Kuzgun Acar, Saim Bugay gibi adlar vardır. Bu heykelcilerin yanı sıra Sabiha Bengütaş, Nermin Faruki, Lerzan Bengisu, Günseli Aru gibi kadın sanatçılar da yetişmiştir. [5]

1925 yılında başlayan öğretmenlik hayatında çeşitli okullarda görev yaptıktan sonra 1947 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisinde asistanlık ve modlaj öğretmenliği görevlerine başlamıştır. 1969 yılında emekliye ayrılan heykeltıraş Atatürk'ün ölümünden önce Atatürk'ün gerçek modeli üzerinde çalışarak gerçek maskla heykel yapan bir sanatçı olarak tanınmıştır. [6]1928. yılında Mustafa Kemal’e 1930 yılında da İsmet İnönü’ye poz verdirme imkânı bulmuştur.    Atatürk’ü canlı ve gerçek model olarak kullanıp gerçek ve canlı modelden yaptığı bu mask ile  tanınmıştır. Atatürk onun evlenmesinde ön ayak olmuş,  Kenan Yontunç’un silah arkadaşı Kazım Sevüktekin’in kızı  Feriha Hanım ile evlendirmiştir.  [7] sanatçının toplam 24 adet Atatürk heykeli vardır. 10 Kasım 1938 de ölmeden önce Atatürk’ün yüzünü balmumu ile sıvayarak  kalıbını çıkarmış, Türkiye’de her yerde bulunan Atatürk büstleri bu kalıptan yapılmıştır.

 Yabancı heykeltıraşların ülkeyi heykellerle donattığı günlerden birinde, Ahmet Haşim, başka bir kültürün yetiştirdiği bir heykeltıraşın Cumhuriyet’in temel ilkelerini coşkulu bir dil ve duyguyla yansıtamayacağını, “eğer milli heykel sanatçımız yok diyorsak, büyük anıt ve heykel dikilecek yerde, bugün için bir mermer kütlesi ya da bir külçe bronz koyalım ve altına ‘Türk sanatçısı yetişinceye kadar’ diye yazalım” der. Heykeltıraş Kenan (Yontunç) Bey de, “Paşam izin verirseniz sizin heykellerinizi biz Türk sanatçıları yapalım. Güzel sanatların bu dalında biz çok yeniyiz, henüz yetişmedik. İlerde yetişecekler, içlerinden gelecek sevgiyle sizi ebedileştireceklerdir. Mesela bizim ediplerimiz, şairlerimiz zayıftır diye bu büyük hamaset destanını D’Annunzio’ya mı yazdıralım?” deme cesareti gösterir. Bu tür müdahalelere ne tepki vereceği pek belli olmayan Mustafa Kemal’in, yanında bulunan Maarif Vekili Mustafa Necati Bey’e “Çocuk doğru söylüyor Necati Bey! Bu işi durdurun, bizimkiler yapsın” diye emir vermesi, Türk heykeltıraşlarının işin içine daha çok girmesine yardımcı olacaktır. [8]

Atatürk, Yontunç’tan öldükten sonra yüzünün maskını yapmasını kendi adını taşıyan işadamı torunu Kenan Yontunç şu şekilde anlatır: “Dedem odaya girmiş, Ata’nın yüzüne gliserini sürmüş ve iki kez bayılmış. Gliserin sürdükten sonra balmumunu üzerine yapıştırmış ve yüzünün kalıbını almış. Sonra bu maskın içini alçıyla doldurmuş. Dikkat ederseniz maskta Atatürk’ün kirpikleri bile tek tek belli oluyor." [9]
Kenan Yontuç. Amasya, Tekirdağ, Kırklareli, Çorum, Edirne, Silifke, Elazığ, Isparta, Kastamonu, Mersin, Kayseri ve Tarsus'un antı heykellerini yapmıştır.  Denizcilik Bankası Karaköy Yolcu Salonu önündeki Atatürk büstü (1927), Amasya ve Tekirdağ’daki Atatürk heykelleri, 1938’de yaptığı Atatürk maskı önemli çalışmalarındadır.[10] Bu anıt heykellerinin yanı sıra ufak boyda çeşitli büstleri ve heykelleri de bulunmaktadır

         

Çorum Ataürk Anıtı                                Mersin Atatürk Anıtı 

KAYNAKÇA

 

• [1] Özer Oral, Atatürk’ün ve İnönü’nün ilk büstünü ben yaptım, Milliyet gazetesi 25.02.1973
• [2] Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
• [3] Kıvanç, Osman. "Cumhuriyetin Anıtları:Anıt Heykeller". Tarihtarih.com. 27 Kasım 2015
• [4] Tekiner, Aylin (2010). "Atatürk Heykelleri" (PDF). İletişim Yayınları. 27 Kasım 2015 t
• [5] https://edebiyatvesanatakademisi.com/heykel-sanat-uygarliklar/cumhuriyet-donemi-turk-heykel-sanati/19176
• [6] Meydan Larousse,  Yontuç, Ahmet Kenan, maddesi, C.24, shf, 12588,
• [7] Nur Çintay A., “Kimdir bu Eda Taşpınar,derinsular.com/kenan-yontunc-ve-ataturk-maski/
• [8] Ayşe Hür, Taraf, 18.10.2009, https://www.arastiralim.com/bir-millet-ki-heykel-yapmaz.html
• [9] Nur Çintay A., “Kimdir bu Eda Taşpınar,derinsular.com/kenan-yontunc-ve-ataturk-maski/
• [10] https://tr.wikipedia.org/wiki/Kenan_Yontun%C3%A7

İLGİLİ LİNKLERİMİZ

Yervant Osgan ,  İhsan Özsoy, Ali Hadi Bara   İlhan Koman , Zühtü Müridoğlu, Nusret Suman ,  İlhan Koman,  Nijad Sirel   Ressam Selim Turan,  Ressam Leyla Gamsız Sarptürk ,  Heykelci Prof. Hüseyin Gezer  ,ve  Şadi Çalık

Not: Geleneksel ve Güzel Sanatlarla ilgili, Tez, yazı, İnceleme, Resim,Tablo, kaligrafi, Fotoğraf, minyatür, hat ve  benzeri çalışma  ve araştırmalarınızı, sitemize üye olarak ,  bize başvurarak ESA'da paylaşabilir, kendinizi ve ürünlerinizi tanıtabilirisiniz.