İ’nât Nedir.

lİ’nât Nedir.

Osmanlıca yazılışı: i’nât  :  اعنات

İ’NÂT Arapça kökenli bir sözcüktür. Arpaçdaki anlamı: evvelce kırılmış ve kaynamış olan kemiği tekrar kırma

Bu sözcük Osmanlıcada zahmete, müşkülâta uğratma[1] anlamlarında kullanılmıştır.

Edebiyatta Terim Olarak İ’nât

İ’nât   kelimesi eski edebiyatın kafiye bilgisinde bir terim olarak da kullanmıştır.  Terim anlamı ile “mukayyed kafiye ve mukayyed seci' “ anlamındadır.  Başka bir deyiş ile kafiyeti secili veya kayıtlı olarak kullanmaktır.

Şairlerin kafiye ve secide bir tek harfin (revî) benzerliği gerekli ve yeterli iken kafiyenin son harfinden önce birkaç harfi ve harekeyi benzerliğe sokma çabası bu şekilde de ses ve söz armonisini arttırmaya çabalaması ile ortaya çıkan bir durumdur. Bu şekilde de kendisini daha fazla bir çabaya ve müşkülata sokmuş olur.. Şairlerin bu çabası, İ’nât, lüzum-u ma lâ yelzem , tazmin, tazyid ve teşdid olarak da adlandırılır.

Bilindiği gibi kafiyenin son harfine  “ revi” , reviden önce okunan harfe, kayd, kaydan evvel okunan harfe de mukayyed denmiştir.  Reviden önce kayd ve mukayyed olması da i’nât olarak ifade edilir

Görüp ahkâm-ı asrı münharif sıdk u selâmet ten
 Çekildik izzet ü ikbâl ile bâb-ı hükûmet ten      Namık Kemal

“selâmet” ve “hükûmet” kelimelerindeki “te”  kafiyenin son harfi olması bakımından kaifye için yeterlidir. Fakat  revî harfi “ t “ den , ondan önceki “mîm/ “m”  harfi i‘nât ‘ı yani teşddi örnekler

Mucid ne hakarete apansız
Tarihi yapan benim yazan siz   

Beytinde apan sız ve yazan siz sözlerinde iki kafiye ve i’nat da vardır.

Kimi  cinaslı kafiyeler de cinas yapmak için i’nata, çift kafiyeye ve  bu tip zorlamalara çok rastlanılır

Bu kadar âşıklar gelür yareli
Anlar da hep yar elinden yareli
Değmeyince unulamaz yar eli
Tatlı merhem sürsün yarelisine

Miskin Abdal, şeytan anma, nər div an,
Müxənnəsə tutacaqdı nə divan,
Haqqa doğru sən qoyubsan nərdivan,
Ona görə deyir sənə El: “Ata”.

Uçubdu könlümün dəri, divan,
Bir sütun vurgunan damı dayansın,
Hər kim dostdan dosta yaman qandırsa,
Qiyamət oduna damı da yansın.     Göyçeli Âşıq Ah

Kaynakça

[1] https://www.osmanice.com/osmanlica-13113-nedir-ne-demek.htm