İbrahim Alaaddin Gövsa Hayatı

30.06.2011

İbrahim Alaaddin Gövsa

HAYATI

(d. 1889, İstanbul, Türkiye) - (ö. 29 Ekim 1949, Ankara, ) Milli Edebiyat ve Cumhuriyet dönemi biyografi, antoloji ve sözlük çalışımları ile de tanınan Türk şairi.

AİLESİ

1889 senesinde İstanbul’da doğdu. Babası Filipe’den gelen Küçük Filibeli diye tanınan Abdullah Efendi’nin oğlu Trabzon Vilayet Mektubi Kaleminde çalışan bir memur olan Asım Bey’dir. Babası Mustafa Asım Bey, Arapçayı çok iyi bilen Farsça ve Fransızcaya vâkıf, devrin dergi ve gazetelerinde yayımlanan aydın bir insandır. Asım Bey, Fransızcadan Fenelon'un Telemak adlı eserini ile Farsçadan ise Pend-i Attar da tercümesini yapmıştır.

Abdullah Efendinin kardeşi ve babasının amcası olan Halil Fevzi Efendi ise Anadolu ve Rumeli de Kazaskerlik de yapmış olan Filibeli Hoca diye bilinen ünlü bir isimdir.

Annesi ise Yemen’de şehit düşen Erzurumlu Osman Paşa’nın kızı Fatma Behice Hanım’dır.

EĞİTİM YILLARI

İlköğrenimine İstanbul’da Kemeraltı, Çengelköy ve bir özel okul olan Şemsül-Maarif özel okulunda başlar. Orta öğrenimini Vefa ve Trabzon idadîlerinde tamamlar. [1] Okul yıllarında iyi düzeyde Arapça ve Farsça öğrenmiştir. [2]Hatta Ömer Hayyam’dan çeviriler de yapacak kadar iyi düzeyde Farsça bilmektedir.

Çocukluk yıllarında babasının mektupçuluk görevleri nedeni ile Kudüs, Trabzon, İstanbul gibi pek çok vilayeti dolaşmış bu nedenle eğitimine değişik yerlerde devam etmek zorunda kalmıştır. Çocukluk ve ilk gençlik yıllarındaki bu seyahatler onun bilgi ve görgüsünü yükseltmiştir. Babasının ölümü üzerine annesiyle birlikte İstanbul’a dönüş yapmışlar ve Vefa idadisinden (Lisesinde) mezun olmuştur. 1907 senesinde Mekteb-i Hukuka girer. Babası öldükten sonra maddi durumları nedeni ile hem okumak hem de çalışmak zorunda kalmıştır. Ancak bu zor koşullar onun yazarlık hayatında kullandığı malzemeler olacaktır. Bu nedenle hukuk öğrenimi görürken son sınıfta Adliye’de memur olarak da çalışmıştır. Adliye Nezareti Heyeti İttihamiye Zabıt Kâtipliğinde ve Adliye kütüphanesinde de görev alır. Ayrıca bu yıllarda Haham Mektebinde Türkçe ve Hukuk dersleri de vermiştir. ( DR. MÜZEYYEN ALTUNBAY, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/govsa-ibrahim-alaettin )

Çalışma Hayatı ve Yazarlık Yılları

1911’de İstanbul’da Darülfünun edebiyat öğretmenliği sınavını kazanarak Trabzon Lisesi edebiyat öğretmenliğine atanır (Gürel, Zeki (1992). İbrahim Alâettin Gövsa ve Çocuk Edebiyatımızdaki Yeri. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi: Ankara.). İbrahim Alâettin Gövsa ve Çocuk Edebiyatımızdaki Yeri. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi: Ankara.) Ancak bu yıllarda balkan savaşları patlak vermiş bunun üzerine Trabzon’da teşkil edilen gönüllüler taburuna katılarak Çatalca müdafaasında görev almıştır. ( Eliuz, Ülkü (1996). İbrahim Alaettin Gövsa Hayatı, Şiirleri. Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi: Elazığ)

Edebiyat olan ilgisi okul yılarında ilk somut örneklerini vermeye başlar. İlk şiirlerini çocuk yaşta iken Musavver Terakki adlı dergide yayınlar. Fecri Ati’nin ilk toplantısına katılmış ancak bu topluluğa dâhil olmamıştır. [3] Üstelik “Âlem” adlı mizah dergisinde Çelebi takma adıyla Fecri Aticilerle alay eder.

1913 senesinde psikoloji ve pedagoji tahsili için, İsviçre’nin Cenevre kentine gönderilir. Cenevre Üniversitesi Psikoloji Enstitüsü ile Jean Jacques Rousseau Pedagoji Enstitüsünü bitirir. 1914 yılında Birinci Dünya Savaşı'nın başlayınca yurda döner ve Çanakkale Savaşı'nı gelecek nesillere aktarma amacı ile hükümet tarafından oluşturulan 20-30 kadar şair ve sanatçıyla birlikte Çanakkale cephelerini gezerek Çanakkale İzleri adlı esere onun da katıları olmuştur. Onunla birlikte cepheye gidenler arasında “Ağaoğlu Ahmet, Ali Canip, Celal Sahir, Çallı İbrahim (Ressam), Enis Behiç, Hakkı Süha, Hamdullah Suphi, Hıfzı Tevfik, Mehmet Emin, Muhittin (Eski Tanin gazetesi yazarı), Nazmi Ziya (Ressam), Orhan Seyfi, Ömer Seyfettin, Selahattin (Eski Darüleytam Müdürü), Yekta (Bestekâr), Yusuf Razi” de vardır. ( Binbaşıoğlu, Cavit (2002). İbrahim Alâaddin Gövsa Yaşamı ve Hizmetleri. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.)

Cenevre’den döndükten sonra İstanbul Dârülmuallimi psikoloji ve pedagoji öğretmenliğine tayin edilir. İstanbul Erkek Muallim Mektebinde “ terbiye ve ruhiyat derslerine girer. [4] Aynı okulda üç sene müdürlük yapan İbrahim Alâeddin Gövsa, çeşitli okullarda çalışır ve yöneticiliğini de yaptığı Yüksek Öğretmen Okulu’nda görev alır.

1926 yılında Maarif Vekâleti Talim ve Terbiye Dairesi azalığına getirilir. Bu yıllarda siyasete de merak sarar ve 1927 senesinde Sivas mebusu seçilir. III. ve V. Dönem Sivas, IV. Dönem Sinop, VI. ve VII. Dönem İstanbul milletvekillikleri yapar. 1935te Maarif Vekâleti müfettişi, 1936dan 1946'ya kadar İstanbul mebusu olur. 1941 yılında ise İnönü (Türk) Ansiklopedisi’nin sekreterliğini yürütür. Bu yıllarda çeşitli gazetelerde fıkralar da yazmaya başlamıştır. [5] Bazı yönetim kurulu üyelikleriyle emeklilik yaş sınırına gelemeden Ziraat Bankası idare meclisi üyesiyken 1949 senesinde Ankara’da ölmüştür. Cebeci Asri mezarlığında gömülüdür.[6]

EDEBİ HAYATI

İlk şiirleri aruz ölçüsüyle yazmış, ilk şiirlerinde gazel tarzını denemiştir. Yazığı ilk şiirleri devrin önemli dergilerinden olan Servet-i Fünun ve Hıyaban dergilerinde yayımlanır. [7] Yeni Mecmua adlı dergide yayınlanan şiirleri ile heceli şiire ve Milli Edebiyat hareketine katıldı. Milli Edebiyat akımını benimsedikten sonra vatan, yiğitlik ve millet konularında hece ölçüsü ile ve sade bir dille şiirler yazmaya başlar. Hem aruz hem de hece ölçüsü ile şiirler yazılmış Atatürk’e yazdığı “Tavaf” adlı şiir ile dikkatleri çekmiştir.

Kıvılcım, Yedigün, Akbaba, Zümrüdü Anka gibi dergiler ve yayın organlarında da yazıları çıkmış bazı mizahi dergilerde yazmıştır. Bazı yazılarında tercüme ve adapte eserlerinde Ulviye ve Karınca müstear adlarını kullanmıştır. [8]

Edebiyatımızda Çocuklar için şiir yazan ilk şair olarak dikkati çekmiştir. Çocuklar için yazdığı şiirlerinde onları yurt sevgisine, iyiye ve güzele yöneltmeyi amaçlamıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra Atatürk sevgisini, yurt sevgisini, memleketçilik konularını öne çıkaran şiirler yazamaya başlar. Atatürk ilke ve inkılâplarını öven bir şair olur. Bu sayede de Milletvekilliği yapmıştır.

Atatürk için yazdığı Tavaf şiirini aruzla ve yabancı sözcükler kullanarak yazmış bu şiiri ile de ün kazanmıştır.[9]

Şiirlerinin yansıra antoloji, ansiklopedi ve sözlük çalışmalarında bulunmuş Türk Ansiklopedisinin hazırlanışında yönetici olarak görev yapmıştır. Ayrıca çeşitli dergi ve gazetelerde fıkra, mizahî yazı, gülmece öykü, monografi, pedagoji, biyografi, hikâye, hiciv, psikoloji, çocuk psikolojisi, eğitim, çeviri ansiklopedi ve sözlük türlerinde eserler vermiştir. Son dönemde daha çok edebiyat tarihi çalışmalarına yönelmiştir. Yazı hayatım eğitim, biyografi konularında ve ansiklopedik yayınlar hazırlanmasında derli toplu eserlerle sürdürmüştür.

Eserleri

Şiir kitapları [10]

· Çocuk Şiirleri (1910, 6 defa basıldı),

· Güttüğü (Dedikodu, 1913),

· Çanakkale İzleri (1926),

· Acılar (Şiirler, nesirler, 1941, 1966),

· Söz Oyunları (Şiirler, nesirler, 1942)

Diğer eserleri [11]

· Çocuk Ruhu (1962),

· Bediî Terbiye (1925),

· İlk Gençlik Hakkında Ruhiyat ve Terbiye Tedkikleri (1921, bu üç eser pedagoji ile ilgilidir),

· Yeni Türk Lügati (Kurul ile, 1930),