Ferverdi Ayı

Ferverdi veya ferverdin, Sultan Melikşah’ın hazırlattığı ve 1079 yılında kullanılmaya başlanan ve 1079 yılını milat olarak alan Celali veya Meliki takvimi olarak adlandırılan takvimde yılın ilk ayının adıdır.  Celali Takvimi bir yılı 365 gün ve 6 saat olarak belirlemiş ancak günümüzde de kullandığımız İsa’nın doğum gününü milat kabul edip yılı 1 Ocak’ta başlatan Geregor takviminden farklı olarak yılın ilk gününü 21 Martta başlatır. Bu nedenle Celali takvimi baharın başlangıcı ve ilk günü kabul ettikleri Nevruz günü olan 21 Martta başlatır.  Celali takviminde Ferverdi ayı bu nedenle 21 Martta başlayıp, 20 Martta sona erer.

Ferverdi ayı Fars kültüründe pek çok kıtlamaların yapıldığı bir aydır. Bu kutlamaların pek çoğu eski edebiyatın ve divan şiirinin konuları arasına girdiği için bilmemiz gereken konulardır.

 Ferverdi Ayındaki Kutlamalar Nevruz  

Ferverdin ayının ilk günü  Nevruz olarak adlandırılır. Nevruz, İran kültüründe baharın ilk günü,  yılbaşı, Nevruz kutlamalarının ilk günüdür. Nevruz, Güneşin Hamel yani Koç burcuna girdiği 21 Mart günüdür. By gün İran esatirlerinde İran medeniyetinin ilk devleti Perslerin kuruluş günü, Farisilerin ilk hükümdar sülalesinden olan Cem’in tahta çıkmış olduğu gündür. Pers mitlerinde Güneş’in oğlu Ay olarak tasvir edilen Cem,  tahta çıktığı günü, (21 Mart -Nevruz günü ) “ bayram ilan etmiş, ateşler yaktırmış, şaraplar dağıtmış, 28 Marta kadar herkesin eğlence yapıp yeme içme ile vakit geçirmesini emretmiştir.  ( bkz CEM - CEMŞID-I HURŞIT ( DIVAN ŞIIRINDE CEM VE TÜM ÖZELLIKLERI ) Bu nedenle Farisiler açısından nevruz İran devletlerinin hatta medeniyetinin kuruluş günüdür.

Farisiler nevruzun ilk haftasını Pers imparatorluğunu kuran Ahamenişler hanedanın 4. Kralı Cem’in tahta çıktığından beri bayram olarak kutlamaktadır.  Nevruz kutlamaların yapıldığı ilk haftaya Nevruz-u Amme denir.  ( bkz İLKÇAĞDAN BUGÜNE DESTANLAR GELENEKLER İNANÇLAR VE DIVAN ŞIIRINDE NEVRUZ )

Nevruz’u Amme

Nevruz-u Amme , Farisiler açısından sadece Cemşid’i Hurşid’in tahta çıktığı gün ve bayram ilan ettiği ilk hafta demek değildir. Pers Mitolojisi, Zerdüşt ve Avestaya göre tanrı âlemi 21 Martta yaratmaya başlamış ve 28 Mart gününde tamamlamıştır.

Nevruz u Hassa ( hasse

Nevruz-u amme haftasından sonraki diğer hafta ise Farisilerin Nevruz u Hassa ( hasse) olarak kabul ettikleri haftadır. ( bkz Nevrûz Nevruz-u Amme Nevruz u Hassa Nedir Şiirlerde Nevruz )  

Humeyni’nin kurduğu Modern İran devletinde de 3 Nisan,  Nevruz’un 12. Günü yani İran halkının Nevruz kutlamalarının, oyunlarının ve faaliyetlerinin son günüdür.  12 Ferverdin yani 3 Nisan, modern İran İslam Cumhuriyetinin kuruluş günü olmaktadır.

Hz Muhammed’in Risaleti

İranlılara göre Nevruz’u hassenin son günü olan Ferverdin ayının 14. Günü Hz Muhammed’in peygamberliğini ilan ettiği ve tebliğe başladığı gün olmaktadır.  Bu nedenle İranlılar Ferverdin aynın 12. Gününü İran Cumhuriyetinin kuruluşu Ferverdin ayının 14. gününü ise Hz Muhammed’in risaleti gördüklerinden bu üç günü bayram ilan etmişlerdir.

Modern İran devletinde Ferverdinin 13. Günü yani nevruzu hassenin de 6 . günü Nevruz, şenliklerinin sonuncusu ve Zerdüşt bayramına has şölenler halinde devam etmektedir. Nevruz’un 13. Günü İran halkı mesire yerlerinde toplanıp çeşitli eğlenceler yapar.

İran halkı 12 sayısına kutsallık vermiştir. Onlara göre maddi dünyanın 12 bin yıl ömrü vardır.  Yıl 12 burca bağlıdır. Bu nedenlerle Nevruz’un 12. Günü de çok önemlidir.