İstanbul Dersaadet Batı Yaka Tarihi Turizmi ve Mekanları

 

ÜSKÜDAR

Üsküdar, Marmara Denizi ile Boğaz sularının birleştiği yerde Kocaeli Yarımadası'nın ucunda Kadıköy, Beykoz ve Ümraniye ile sınırı olan, iki yakası tepelerden oluşan derin ve denize açık bir vadi içinde kurulmuştur. Büyük Çamlıca Sefa Tepesi denizden 268 metre, Küçük Çamlıca Tepesi ise 229 metre yüksekliktedir. Tepeler çamlıklarla örtülü olup, Adalar’ın ve Boğazın kuş bakışı manzaralarına hakimdir.

“Üsküdar, İstanbul'un fethinden neredeyse bir buçuk asır yıl evvel Türk egemenliğine girmiş ve daha o çağlardan itibaren "kutlu bir diyar" olma yolunda hızla ilerlemiştir. Tarihi yarımadanın karşısında, alabildiğine geniş bir İstanbul peyzajına açılan müstesna konumuyla Üsküdar, Asya topraklarının başladığı bir köprübaşıdır.” [1]

II.Mehmed döneminde İstanbul'un iskan bölgelerinin yönetsel açıdan 4 kadılığa ayrılmasıyla Üsküdar da bir kadılık olmuş ve Galata ile Haslar kadılıklarıyla birlikte Bilad-ı Selase adı verilen üçlüyü oluşturmuştur. 1471’de Vezir Rum Mehmed Paşa tarafından yaptırılan ve Paşa’nın adını taşıyan Tabhaneli Cami ve Türbe ile, günümüze ulaşamamış olan medrese ve hamamın yanı sıra başta Kızkulesi, olmak üzere Üsküdar’da birçok tarihi eser bulunmaktadır.

Avrupa’ya geçişin doğu yakasındaki iskelesi olan Üsküdar, camileri, abidevi çeşmesi, Şemsi Paşa camii , Tarihi Karacaahmet mezarlığı ve büyük ve küçük Çamlıca tepeleri ile gözde bir ilçediir

 Resim Alıntı: ww.uskudar.bel.tr/tr-tr/galeri/Sayfalar/Galeri-Goster.aspx?Galler

ÜSKÜDAR’DAKİ BAŞLICA TARİHİ YAPILAR.

•             Ayazma Camii

•             Beylerbeyi Camii

•             Beylerbeyi Sarayı

•             Özbekler Tekkesi

•             Adile Sultan Kasrı

•             Sultan Abdülaziz Av Köşkü

•             III. Ahmet Çeşmesi

•             Nurbaba Tekkesi

•             Kartal Ahmet Baba Tekkesi

•             Büyük Selimiye Camii

•             Selimiye Kışlası

•             Mehmet Paşa Sarayı

•             Hacı Ahmet Paşa Sarayı

•             Çamlıca Kasrı

•             Ahmediye Külliyesi

•             Şahkulu Dergâhı

•             Aziz Mahmud Hüdayi Külliyesi

•             Altunizade Camii

•             Çinili Külliyesi

•             Eski Valide Camii

•             Mihrimah Sultan Külliyesi

•             Şemsi Paşa Külliyesi

•             Yeni Valide Külliyesi

•             Rum Mehmet Paşa Camii

•             Kız Kulesi

 

Resim Alıntı: ww.uskudar.bel.tr/tr-tr/galeri/Sayfalar/Galeri-Goster.aspx?Galler

Bir açık hava müzesine benzeyen ve Karacaahmet Sultan dergahını da içinde bulunduğu Karacaahmet Mezarlığı İstanbul'un Anadolu yakasındaki en büyük Müslüman Mezarlığı olma özelliğini yüzyıllardır korumaktadır. Diğer bir mezarlık Bülbülderesi Mezarlığı'dır.

Kuzguncuk'taki Ayios Panteleymon Kilisesi ve Ayazması, gayrimüslimlere ait Ayios Yeoryios Kilisesi, Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi, İlya Profiti Rum Ortodoks Kilisesi, Beth Yaakov Sinagogu (Kal de Abaso ya da Aşağı Sinagog ya da Büyük Sinagog) ve Kal de Ariva (Yukarı Sinagog) adlı dinsel yapıların ilçenin bir semtinde yan yana bulunmaları ilgi çekicidir. Osmanlı döneminde ilçenin İstanbul Boğazı kıyısında birçok sahilsarayı ve yalı vardı. Yalnızca yalılardan çok az bir bölümü günümüze kadar ayakta kalabilmiş, yanmış ve yıkılmış olan eski yapıların yerine yeni yalılar inşa edilmiştir. Eski yalılardan günümüzde kısmen ya da tamamen ayakta olup görünebilen başlıcaları Kıbrıslı Yalısı, Kont Ostrorog Yalısı, Abud Efendi Yalısı, Edib Efendi Yalısı, Recaizade Ekrem Bey Yalısı, Mahmud Nedim Paşa Yalısı, Sadullah Paşa Yalısı ve Fethi Ahmet Paşa Yalısı'dır. Kız Kulesi ilçenin simgesidir.[2]

 

Üsküdar, İstanbul İli'nin en yeşil ilçelerinden biridir. Koruma altında olduğu sanılan bu yeşil alanlar kuzeyden güneye doğru sırasıyla Cemil Filmer, Kandilli Kız Lisesi, Vaniköy Rasathane, Vaniköy, Vahideddin, Cemil Molla, Münir Bey, Fethi Paşa, Demirağ, Hüseyin Avni Paşa, Abdülmecid Efendi, Şehzade Yusuf İzzeddin Efendi, Büyükçamlıca, Küçükçamlıca ve Adile Sultan Validebağı korularıdır.

 

Üsküdar’ın Ünlüleri:

Bestekâr AVNİ ANIL, İSMAİL HAKKI DÜMBÜLLÜ, İSMAİL HİKMET ERTAYLAN (1889, RESSAM , Hüseyin Zekâi Paşa ,  BÜLENT ECEVİT - ESKİ BAŞBAKAN,  Halide Edip Adıvar,  Burhan Felek, Ali Canip Yöntem , Şeker Ahmet Paşa , RESSAM Hoca Ali Rıza ,

 

ÜSKÜDARDA ÜNİVERSİTELER

Marmara Üniversitesi'nin bazı birimleri bulunmaktadır. Bu üniversiteye ait hastane de Altunizade'dedir. Üsküdar'daki diğer yükseköğretim kurumları İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul Şehir Üniversitesi, 29 Mayıs Üniversitesi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi ve Özyeğin Üniversitesi'dir.

 

Resim Alıntı: ww.uskudar.bel.tr/tr-tr/galeri/Sayfalar/Galeri-Goster.aspx?Galler

KIZKULESİ

Üsküdar'ın simgesi durumunda olan bu zarif yapı, İstanbul Boğazı'nın ağzında ve sahilden 200 metre uzaklıktadır. Kız kulesi bu günki halini Sultan II. Mahmut devrinde ve 1248 (1832-33) tarihinde almıştır. Burası, karantina teşkilatı tarafından bir süre kontrol istasyonu olarak kullanılmıştır. Deniz yüzünden pek az yüksekliği olan, 35-36 m. kenarlı bir düzlük üzerine oturtulan Kızkulesi, her bir kenarı 18-21 m. arasında değişen ölçüleri bulunan küçük bir kaledir. Mazgallı kalenin kare plânlı burcunun tepesinde, pencereli ve etrafı balkonlu bir köşk bulunmaktadır. Poligon biçimindeki bu köşkün üstü dalgalı saçak çıkmasına uygun olarak dilimli bir kubbe ile örtülüdür. [3] Kız Kulesi son defa 1943'te onarılmış ve etrafına büyük kayalar yerleştirilmişti. Yakın tarihlerde işletilmek üzere bir holdinge kiralanmış ve 2000 yılında aslına sadık kalınarak mükemmel bir şekilde restore edilmiştir.[4]

 

Adile Sultan Kasrı (Hababam Sınıfı'nın çekildiği bina) Üsküdar Sınırları İçindedir, Öğretmen evi ve Misafir Evi Olarak Kullanılır.

 

Resim alıntı:https://www.kadikoy.bel.tr/AltSayfa.aspx?pid=53

 

KADIKÖY

Kadıköy, İstanbul, Anadolu Yakası'nın güney batısında batı ve güneyde Marmara Denizi, kuzeyde Üsküdar, doğuda Ataşehir ve Maltepe ilçeleriyle çevrili ilçesidir. İlçenin eski adı olan Kalkedonya'nın körlerin yeri anlamına geldiği sanılmaktadır. Kalkedon, Kadıköy’ün en eski şehri Fenikelilere ait bir koloniydi.

Moda Burnu’nda bir Fenike kolonisi olan. Kalkedon kenti  vardı.   Kazılarda Bu kente ait olan  Fenikelilerden kalma kandiller, vazo kırıkları, öküz heykeli, pişirilmiş balçıktan sakallı erkek başı, Kalkedonya Kitabesi'nin yazıldığı bronz levha bulunmuştur. Antik kaynaklara göre dört limanı vardı. Biri bugünkü Kadıköy Meydanı,, ikincisi Fenerbahçe Burnu’ndaki Hiera Limanı, üçüncüsü Fenerbahçe burnunun kuzey tarafındaki Eutropo, dördüncüsü Kurbağalıdere çevresinden Kalamış Koyu’na doğru olan kısımda yer alırdı.

M.Ö. 658'de Sarayburnu'na yerleşerek Bizans şehrinin nüvesini atan Bizans, yörenin güzelliğine hayran kalır ve bu güzel yer dururken karşı tarafta (Kadıköy'de) yerleşen insanları körlükle vasıflandırarak, Kadıköy'ü “Körler Diyarı” olarak adlandırır.

Fatih Sultan Mehmet Halkedon'u, meşhur Nasrettin Hoca'nın kızının torunu olan ilk İstanbul Kadısı Celalzade Hızır Bey'e verir. Buna izafeten yerleşme adının da Kadıköy olarak değiştiği söylenir.[5]

18. yüzyıl, özellikle Lale Devri boyunca Kadıköy çevresinin mesire yeri olarak öneminin attığı bir dönem olur. Haydarpaşa, Yoğurtçu, Moda ve Kuşdili çayırları ile Uzun Çayır halkın rağbet ettiği gezinti alanlarıdır. 18. yüzyılda o zamana kadar Türklerin ve Rumların yaşadığı Kadıköy'e Ermenilerin de yerleşmeye başladığı görülür. Kadıköy ve çevresi 19. yüzyılın ikinci yarısında kararlı bir gelişme göstermeye başlar. Selimiye Kışlası ve Hardarpaşa Askeri Hastanesi gibi önemli yapıların inşasıyla asıl gelişmeler başlar: Şehir içi vapur işletmeciliği ve Haydarpaşa-İzmit demiryolunun açılması Kadıköy’deki yerleşimi arttıran gelişmeler olmuştur. 19. yüzyılın sonlarına doğru Moda çevresinde gayrimüslim ve Levantenlerin yerleşmeye başladıkları gözlenirken, Göztepe, Erenköy, Bostancı çevresinde de II. Abdülhamid döneminin (1876-1909) önde gelen devlet görevlilerinin geniş araziler içinde köşkler yaptırdıkları görülür. Fenerbahçe'ye doğru da varlıklı Levanten ve gayrimüslimler geniş araziler satın alarak sayfiye amaçlı köşkler inşa ettirirler.[6]

1869'dan 1930'a kadar Üsküdar Sancağı'na bağlı olan Kadıköy, 1930'da ilçe yapıldı. Erenköy ve Kızıltoprak bucaklarına daha sonra Merkez Bucağı da eklendi. 1960'ların sonlarından itibaren Göztepe, Erenköy, Caddebostan, Fenerbahçe, Suadiye ve Bostancı gibi semtler gün geçtikçe yazlık niteliğini yitirmeye ve kentleşmeye başladı. Kurtköy-Pendik-Kartal’ın  sanayi alanı olması Kadıköy’e göçü ve yerleşimi arttırdı.

İstanbul Belediyesi'ne bağlı olan Kadıköy, 1984’te yapılan bir düzenlemeyle İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı bir ilçe durumuna getirildi.  E-5 Karayolu'nun kuzeyinde ortaya çıkan Ataşehir blokları zamanla genişleyerek çevresindeki yapılaşmayı da kapsayan bir bölgenin adı oldu. 2009'da E-5 Karayolu'nun kuzeyindeki 7 mahalle Ataşehir adını alarak Kadıköy'den ayrıldı.

Marmara Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi(Kayşdağı'nda bulunan bu kampus, 2008 itibarıyla Ataşehir ilçesi sınırlarına dahil edilmiştir., Doğuş Üniversitesi ve Okan Üniversitesi  Kadıköy’de kampuslar açmıştır.

Kadıköyde, 100'ün üzerinde spor kulübü ve derneği vardır. Fenerbahçe Şükrü Saraçoğlu Stadı, Fenerbahçe Burnu'ndaki İstanbul Yelken Kulübü, Galatasaray Yelken Kulübü, Fenerbahçe Faruk Ilgaz Tesisleri, Kalamış Yelken Kulübü ile Kadıköy'ün merkezinde yer alan Caferağa Spor Salonu Kadıköy’dedir.

 

Resim Alıntı: https://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Haydarpasa_train_station.jp

KADIKÖY’ÜN ÜNLÜLERİ

Ahmet Eyüp Paşa, Ahmet Muhtar Paşa (1839-1918),   Gazi Osman Paşa (1832-1900),   Deli Fuat Paşa (1835-1931),   Gazi Edhem Paşa (1844-1909), Afife Jale, Yavuz Görey ( Heykelci)

Kadıköyde yaşayan sonradan Kadıköylü olanlar: Ahmed Rasim, Şemseddin Sami, Ziya Paşa, Faruk Nafiz, Ömer Seyfeddin, Necip Fazıl, Ahmed Haşim, Reşad Nuri, Salih Zeki, Celal Bayar, Kazım Karabekir, Celal Esad Arseven, Salih Cimcoz, Çetin Altan, Ahmet Altan, Haldun Taner, Melih Cevdet, Cemal Kutay, Muhsin Ertuğrul, Özdemir Asaf, Kemal Tahir, Çetin Emeç, Tekin Erer, Mümtaz Faik Fenik, Adviye Fenik, Dr. Müfit Ekdal,  Fazıl Hüsnü Dağlarca,  Prof. Dr. Akile Gürsoy,  Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali……..[7]

 

BEYKOZ:

Beykoz, Çatalca-Kocaeli bölümünün Kocaeli Yarımadası batısında, batıdan İstanbul Boğazı, doğudan Şile, kuzeyden Karadeniz ve güneyden de Çekmeköy, Üsküdar ve Ümraniye ilçeleri ile çevrelenmiştir. “Fabrikaların çoğalmasıyla işçi kesimin tercih ettiği yerleşim yeri olan Beykoz, son yıllarda üst gelir seviyesi kesimden de talep görmektedir. "Boğazın incisi" olarak tanımlanmaktadır. . Deniz seviyesinden başlayarak 270 metreye kadar yükselen Beykoz’un engebeli arazisini Riva, Küçüksu ve Göksu dereleri parçalamıştır.”[8]

Beykoz 1402 yıllarında Yıldırım Beyazıt tarafından Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılır. Eski adı Amikos olan adı Beykoz’a dönüştürülür. “ Kocaeli Beyleri’nin ikametgâhına ayrılan Beykoz; “bey” hecesini bu yöneticilerden, “koz” hecesini de Farsça’da köy anlamına gelen “Koz” kelimesinden almıştır. Beylerin köyü... Beykoz... Zengin ormanlık alanları ile o dönemde padişahlar tarafından av sahası olarak kullanılır. “ [9]Beykoz, Osmanlı Padişah ve Vezirleri için yaptırılan av köşkleri ve av ve eğlence merkezi olmuştur.

 

Beykoz’un Tarihi Yapıları 

• ·         BEYKOZ KASRI 1845-1854 Abdülmecid Han
• ·         Küçüksu Kasrı 1752 I. Mahmut
• ·         Çubuklu Hıdîv Kasrı 1906 II. Abdülhamid Han
• ·         Anadoluhisarı Kalesi 1396 Yıldırım Bayezit (Güzelcehisar Kalesi)
• ·         Mihrişâh Sultan Çeşmesi 1806 III. Selim
• ·         Anadolu Kavağı Kalesi 1630 IV. Murat
• ·         Midillili Ali Reis Camii 1593 Midillili Ali Reis tarafından yaptırılmıştır.
• ·         On Çeşmeler(İshâk Ağa Çeşmesi) 1550-1747 I. Mahmud
• ·         İskender Paşa Camii ve Türbesi
• ·         Karakulak Çeşmesi 1836 II. Mahmut
• ·         Paşa Çeşmesi 1870 Abdülaziz Han
• ·         Anadolu Feneri ve Camii 1567
• ·         Kaymakdonduran Çeşmesi (Kanije Beylerbeyi Ahmet Paşa tarafından yaptırılmıştır.)
• ·         İshak Ağa Çeşmesi (On çeşmeler) (Mimar Sinan tarafından yaptırılmıştır)
• ·         Hıdiv Kasrı (Mısır Hıdivi Abbas Hilmi Paşa yaptırmıştır)
• ·         İskender Paşa Camii (Mimar Sinan tarafından yapılmıştır.)
• ·         Anadolu Hisarı (Yıldırım Bayezid yaptırmıştır)
• ·         Küçüksu Kasrı (Sultan I. Mahmut’a hediye olarak yaptırılmıştır)
• ·         Anadolu Feneri [10]
• ·         Czestochova Meryem Ana Kilisesi

 

BEYKOZDAKİ YALILAR

• ·         Amcazade Yalısı
• ·         Komodor Remzi Bey Yalısı
• ·         Kont Ostrorog Yalısı
• ·         Nuri Paşa Yalısı
• ·         Rıza Bey Yalısı
• ·         Zarif Mustafa Paşa Yalısı

Beykoz, İstanbul halkının hafta sonu dinlenme ihtiyacını karşılayan birçok mekâna sahiptir.  Anadolu Kavağı, Anadolu Feneri, Poyraz Köy, Riva (Çayağazı), Cumhuriyet Köyü, Ali Bahadır, Değirmen Dere, Bozhane, Göllü Köyü, Akbaba, Polonezköy en çok ilgi çeken mesire alanlarıdır. Buna rağmen Polonezköy’de bulunan otel ve pansiyonlar dışında turizm amaçlı tesis çok azdır.

Akbaba Köyü’nde bulunan Akbaba Sultan Türbesi ve Mescidi, Anadolu Kavağı Yuşâ Tepesi’ndeki Yuşâ Türbesi, Kanlıca’daki İskender Paşa Türbesi ve Camii, Dereseki Köyü’ndeki Kırklar Baba Türbesi, Orta Çeşme’deki Uzun Evliya Türbesi ilgi çeken ziyaret yerleri ve türbeleridir.

 

BEYKOZ’UN ÜNLÜLERİ

• ·         Abdurrahman Abdi Paşa
• ·         Adnan Veli Kanık
• ·         Leyla Gencer
• ·         Orhan Veli Kanık
• ·         Yılmaz Morgül

KARTAL

Kartal ilçesi, batıda Maltepe, kuzeyde Sancaktepe, kuzeydoğuda Sultanbeyli ve doğuda Pendik ilçeleriyle çevrilidir.