İşteş Eylem

 

 

 

Fransızca:     reciproque

İNGİLİZCE:    reciprocal verb

Almanca  :    , reziprokes verbum  

 

 

 

Osmanlıca:     müşareket

Arapça :       

 

Kelime türü:   İsim –-  Dilbilimde bir terim

 

 

FARKLI EŞANLAMLI TERİMLERİ:    işteş fiil, işteş çatılı fiil.

 

 

 

Cümlede bildirilen işin işbirliği içinde ya da karşılıklı olarak birden çok özne tarafından yapıldığını bildiren işteş çatı ekini alan çatıdaki fillerdir.

 

Eylemin birden fazla özne tarafından karşılıklı veya birlikte yapıldığını bildiren eylemlere   “işteş fiil” denir.

Kök veya gövde durumundaki fiillere “-iş” eki getirilerek işteş fiiller türetilir.

 

Bu konuyu eni boyu araştırdık

Meseleyi uzun uzadıya görüştüler,

Onunla yolda karşılaştık

Ali ile bu konuyu tartıştık

Çocuk ile annesi bir güzel kucaklaştı

Pehlivanlar kapıştı

 

 

 

dert  , dertleşmek,

şaka , şakalaşmak,

pay , paylaşma

söz ,sözleşmek,

Boksörler kıyasıya dövüştüler.  (işteş)  karşılıklı yapma

Bu konuda çok iyi anlaştık :  (işteş)  karşılıklı yapma

 

Adamın saçları birkaç yılda beyazlaştı:

Bu yaz iyice esmerleşti.

 

“-leş” eki getirilerek türetilen bu tip cümlelerde  “nitelikte eşitlik, bir durumdan başka bir duruma geçme, yeni bir görünüm kazanma” gibi anlamlar taşımaktadır. Bu tip cümlelerde birlikte ve karşılıklı yapma kavramı yoktur.

 

 

Bazı fiiller “-ş”  ekini aldıkları halde işteşlik anlamı taşımaz. Bu tip fiiller biçim ve görünüm olarak işteş ama anlam yönünden işteş değildir.

 

Babamın başı bu günlerde bir sıkıştı. 

Şehirdeki bütün dükkanları dolaştım.