Yazıda “ Josep Heller’in – Catch 22 - Madde 22 ve Şike  ” ,  romanı hakkında bilgiler, romanının özeti,  romanın konusu, ana fikri,  romanın kahramanları, romanın olay örgüsü,  romanın yazarı,  “Josep Heller’in – Catch 22 - Madde 22 ve Şike  ” hakkında bilgiler  “Catch 22 - Madde 22 ve Şike   “   romanın şahıs kadrosu  yazarın diğer romanları, ” Catch 22 - Madde 22 ve Şike   “   adlı eserden alıntılar yer alır.  Eser hakkında yorumlar,  romanın anlatım tekniği, yazarın bakış açısı, romanın tekniği, romanın türü, çevrildiği diller, eserin basım yılı, basım hikâyesi, yazar ve eseri arasındaki, eserle yazarın biyografisi arasındaki alakalar incelenmiştir.

 

 

 

Özgün adı ise  Catch 22  olan eser Türkçeye Madde 22 ve Şike adları tercüme edilmiş;  roman Heller tarafından 1953 yılında yazılmaya başlanmış  1961 yılında ABD’de Simon & Schuste yayınevinde basılmıştı.

 

Hikâyesi 1943 yılında II. Dünya Savaşı sırasında geçen roman,  20. yüzyılın en büyük edebi eserlerinden biri olarak anılacaktı. [1]

 

Eser 1961 yılında ilk yayınlandığında çeşitli tepkiler almış ABD de çok fazla ses getirmeyen roman İngiltere de ise daha çok  sevilmiş ve yüksek satış  rakamları yakalamıştı.

 

“Eser ABD de çok çelişkili tepkiler almıştı. , Chicago SunTimes’da “son yılların en iyi Amerikan romanı” diye nitelenirken, kimi eleştirmenlerce yerin dibine sokulmuş, o yıl yalnızca otuz bin satmıştı.[2] 

 

Büyük Britanya’da ise, bir hafta içinde en çok satanlar listesinin tepesine yerleşmişti.  Sonuçta roman  pek çok dile çevrildi, filmi yapıldı, yazarına da milyonlar kazandırmıştı.[3]  Eser pek çok ülkede Best Seller en çok satanlar listesine de girdi.

Eser ertesi yıl  ABD’de  yeniden ve karton kapakla yayımlandı.  Eser bu kez popüler olmuş savaş karşıtı içeriği sayesinde on milyonluk bir satışa erişmiş inanılmaz bir  popülerlik patlaması yaratacaktı. Bunun  Catch 22’nun film hakları Paramount Pictures tarafından hemen satın alındı. Mike Nichols tarafından sinemaya uyarlanan başrollerini Alan Arkin, Orson Welles ve John Voight’un [4]paylaştıkları film  1970’te gösterime girmişti.

 

Roman savaş karşıtlığına dair konusu savaşa getirdiği yeni bir yaklaşımla bazı gerçekleri başka bir taraftan anlatan bir eser olarak dikkat çekmişti.  “ Eser neyin ve kimin zaferi olduğu belli olmayan  zaferleri anlatan klasik savaş romanlarından farklı savaşın ne kadar saçma bir şey olduğunu anlatmaktadır.  Roman savaştan kaçamayan ama boşu boşuna ölmekten kaçınan, tek gayesi savaştan sağ çıkmak olan bir pilotun başından geçen kurmaca olaylarla  insanlığın girdiği bir kısır döngüyü ele almakta, savaş zafer ve vatan için ölmek düşüncesinde olan savaş yanlıları ile farklı bir şekilde alay etmektedir.

Roman büyük ölçüde Josep Heller’in hayatından da izler taşımaktadır. Heller II. Dünya savaşına savaş pilotu olarak girmiş,  sağ salim kurtulmuştu.  Yazarın bu romanındaki kahramanı olan Pilot Yüzbaşı Yossarian, savaştan sağ salim kurtulmaktan başka derdi olmayan biridir. Pilot Yüzbaşı Yossarian, savaşmamak için 22. Maddeye, yani deliliğe sığınmaya çalışan biriydi. Yossairan   karkateri 1960 lı yıllarda en önemli roman karakterleri arasına girmişti

 

Eserin ilk çevirisi Şike adıyla ve Levent Denizci  tarafından yapılmış,  Niran Elçi ise eseri Madde 22 adıyla bir daha çevirmiştir.  [5]

 

“Evet, sadece tek bir bityeniği vardı. Madde 22’nin kendisi. Bu maddeye göre yakınındaki gerçek bir tehlike karşısında kişinin kendi güvenliğini düşünmesi rasyonel bir insan davranışıydı. Orr deliydi ve görevden alınabilirdi. Tek yapması gereken bunu istemekti; ama bunu istediği an, deli olduğu kabul edilmeyecek ve daha fazla görev uçuşuna çıkması gerekecekti. Orr, daha fazla görev uçuşu yaptığı takdirde deli, bunu yapmadığı takdirde ise akıllı kabul edilecekti, fakat akıllıysa uçmak zorundaydı. Eğer görev uçuşuna çıkıyorsa deli olmalıydı ve bunu yapmak zorunda değildi; fakat göreve çıkmak istemiyorsa, akıllı olmalıydı ve uçmak zorundaydı. Yossarian, Madde-22’nin mutlak yalınlığı karşısında derinden etkilenmişti, hürmetkâr bir ıslık çaldı.
‘Bu Madde 22, bayağı esaslı bir maddeymiş’ dedi.
Doktor Daneeka ‘Olabileceklerin en iyisi’ diyerek onayladı.”[6]

 

 

 

---