Kad Kadd Nedir Servi Boy

Kad (kadd)  ( Servi Boy-  sevgilinin boyu )

Osmanlıca yazılışı:  kadd :  قد

Kadd kelimesi Arapça kökenlidir ve boy bos,  uzun boylu anlamlarına gelir. Farsça eş anlamlısı ise Kamet kelimesidir.

Kadd kelimesi ile çeşitli tamlamalar kurulmuştur.  Boy, Kadd-i bâlâ, Serv-kadd : servi boylu, kadd-i bâlâ : uzun boy. kadd-i bülend: yüksek, uzun boy. kadd-i mevzun: mevzun, biçimli boy.  Anlamlarına gelir. Boy anlamını taşısa da bu kelime divan şairlerinin sevgili için kullandıkları vasıflardan biri haline gelmiş divan şairlerinin tasavvurları neticesinde uzun boy anlamını işaret eder şekilde kullanılmıştır. Bu bakımdan sevgili, elif gibi servi gibi uzun ve ince olarak tasavvur edilmiştir.  

Kad kelimesi ile pek çok tamlama kullanılmıştır.

kadd-i müstesna: müstesna boy; güzellikte emsalsiz endam.

kadd-i yâr: sevgilinin boyu.

kadd ü kamet: boy bos.

Vâlâ kadd: f. Boyu yüksek, uzun boylu. 

Hem-kadd: f. Boyları birbirine eşit olan, uzunlukları aynı olan

Kad kelimesi edebişyatta uzun boylu sevgilinin vasfıdır. Sevgili elif gibi uzun ve incedir. Servilerden bile uzun olabilir. Sevgili servi gibi salına salına yürür. ( Bkz Hıraman ( Edalı yürüyen Güzel ) Divan şiirinde o nedenle serv kad, kadd-i  bâlâ, kadd-i bülend kelimelerine çok rastlnılır. Selvi boyun zıddı ise Dal - Kad ( Dal boylu ve dal harfli boy ) tir.

İy risâlet bûstânında hırâmân serv-kad

’iy nübüvvet ravzasında yâsemen-bû lâle-had     Dede Ömer Ruşeni

Servlerde ne boyuñ gibi baña kad görinür

Tâze güllerde ne haddüñ gibi bir had görinür      Behiştî Ramazan

Gör kadd-i yâri serv-i çeman söylerim sana

Bak ol dehâna râz-ı nihan söylerim sana         Nedim

Dökilmiş zülf-i müşgâsâ o kadd-i dil-sitân üzre

Döşenmiş sâye-i Tûbâ bihişt-i câvidân üzre            Baki

Kaddüñ katında kâmet-i şimşâd pest olur

Zülfüñ yanında revnak-ı ‘anber şikest olur         Baki

Kadd kelimesi genellikle sevgilinin boyunu ifade etse de farklı yerlerde de kullanılır.Kadd-i sipihrin anlıyan anlar ham olduğun

Biçare çerh-i barkeş-i âlem olduğun        Nabi Şiirleri

Özellikle medrese eğitimi almış halk ozanları da bu kelimeyi kullanmışlar, bu kelime ile  divan şairlerinin düşündüğü şekillerde benzetmeler yapmışlardır.

Zibadır sevdiğim kadd-ü kametin

Nice vasfedeyin civanım seni

Beni Mecnun etti çeşm-i afetin

Leyla'ya benzettim a canım seni       Erzurumlu Erbabi Şiirleri

Başkeser kaddine servi gülşende

Hey kaameti bala seni görünce

Güller girye eder goncalar hande

Ey ruhleri hamra seni görünce         Dertli ( Aşık Dertli )