Kafes Ten- Vücut 

Kafes kelimesi gerçek anlamları ile vahşi veya evcil hayvanlar için ağaç, metal demir çubuklarla yapılmış taşınabilir bölme;  çapraz çubuklarla ve aralıklı yapılmış, pencerelere takılan siper; Ahşap yapıların direk ve çatmalardan oluşan kaplama tahtaları dışında kalan iskeleti, hapishane, Cami, tekke vb. yerlerde kadınlara ayrılan yer anlamlarında kullanılan bir kelimedir.

Osmanlı İmparatorluğunda şehzadelerin ev hapsinde tutuldukları yere de kafes dendiği, bunun yanı sıra insan ve hayvanları n iskelet sistemine de kafes dendiği anlaşılmaktadır.

Canlıların iskelet sistemine veya insanların kemiklerden ibaret iskelet haline de kafes dendiği [1] bu manada kullanılan kafese ten kafesi de dendiği anlaşılmaktadır.

Hümâ-yı ‘ışk uçurdı cânı tenden bir kafes kaldı
Çü pervâz itdi bülbül âşîyândan hâr ü has kaldı         Gelibolulu Sun'î Şiirleri

Cellâd- ı felek boynun vurur bir nice şahsın
Gördüm kafesi başka yatur başka kafası    La Edri [2]

Gel ey şehbâz-ı dil hâkî kafesden azm-i pervâz et
Kaza-yı lâ-mekân sırrına ankaa-veş ser-âgâz et           Fevri Ahmet Şiirleri

Fevri’nin bu şiirinde ten ile mezarın da kafes olarak ifade edildiği görülür.

Hâl-i hümâ nümâsına zülfü kafeslenir
 Kim mürg-ü manâ hâne-i mısrada beslenir    Şeyh Galip Şiirleri

 Dil degüldür kafes-i cismüme bülbül kodılar
 Dâglar anlamanuz yer yer ana gül kodılar          Şeyhülislam Yahya Şiirleri

Kafes kelimesinin ne denli farklı gerçek ve mecaz manalarda kullanıldıklarına dair örnekler de verelim:

Ruha mezar ten kafesi
Beden ruhun  köşkü değil.
Akıl, teni için korkar.
Kabir, cana korku değil.     

Altın kafes idi benim durağım
Dost elinden yaralandı yüreğim
Evvel yakın idim şimdi ırağım
Felek beni nazlı yârdan ayırdı       Karacaoğlan Şiirleri

Bülbülüm altın kafeste
Öter aheste aheste
Ötme bülbül yarim hasta
Ah neyleyim şu gönlüme
Hasret kaldım sevdiğime             Rumeli Türküleri

Bahçende gül idim kafeste bülbül
Felek çok ağlattı gülmedim bir gün   

 KAYNAKÇA

 

• [1] A. Talat Onay, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar,  MEB, 1996, S. 295
• [2] A. Talat Onay, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar,  MEB, 1996, S. 295