Kapuzbaşı Şelalesi Yahyalı Kayseri

Kapuzbaşı Şelalesi

“Niagara'dan sonra dünyanın ikinci büyük şelalesi burada ama maalesef biz onu tanıtmakta zorlanıyoruz. Vah ki vah... “ S.Burhanettin AKBAŞ 

Kayseri’nin Yahyalı İlçesi, el halılarıyla olduğu kadar, Kapuzbaşı şelaleleri ile de ünlü bir ilçedir. Nefis Türkmen halı ve kilimlerinin dokunduğu bu ilçe Karpuzbaşı köyündeki çağlayanları ile adını duyurmuştur. Bu çağlayanlar ülkemizin en yüksek, Wiktoria – Niagara - Çağlayanlarından sonraki Dünyanın ise ikinci veya 4. yükseklikteki çağlayanlarıdır. Çağlayan sularının genelinin yaklaşık 40 ve 76 metre yüksekten dökülüyor olması hesap edilince dünyada en yüksekten dökülen çağlayanlar sıralamasında 4. lüğü almaktadır.

Çağlayanın adının Karpuzbaşı veya Kapuzbaşı olarak adlandırlması husunda bazı tartışmalar vardır. Kapuz kelimesi eski Türkçe’de yüksek kaya anlamına gelmektedir. Bu bakımdan bir kısım yerlerde çağlayanların adı Karpuzbaşı değil,  “Kapuz başı “şeklinde geçmektedir.


Kapuzbaşı Şelalesine Nasıl gidilir?

Kapuzbaşı Şelalesi Kayseri’nin Yahyalı ilçesindeki Kapuzbaşı köyü sınırları içindedir. Yahyalı,  Kayseri’ye 85 km mesafede bulunan bir ilçedir.  Karpuzbaşı köyüne ve Karpuzbaşı şalelerine de Yahyalı’dan gidilir.

İncesu Yeşilhisar güzergâhından gidildiğinde 110 km. mesafede, Kayseri, Erciyes(dağı), Develi güzergâhından gidildiğinde ise 85 km. mesafede bulunmaktadır. Kayseri, Erciyes, Develi yoluyla Yahyalı'ya varıldıktan sonra şelalelere ulaşım iki ayrı yoldan sağlanır.. Yollardan birisi Yahyalı Dikme-Çamlıca-Ulupınar ve ikincisi ise Yahyalı-Dikme- Deli Ali Uşağı-Yeşilköy-Balcıçakırı güzergâhıdır. İlk yol 55 km, ikincisi ise 65 km. Yahyalı'dan itibaren aşağı yukarı 1.5 saat sürmektedir. [1]Kapuzbaşı Takım Şelalelerinin yolu tamamen asfalt olup ulaşımı çok kolay ve zahmetsizdir.

Bölge milli park sahası olarak oldukça iyi düzeyde doğal halinde kalmıştır. Çevresinde doğal dokusunu bozabilecek tehditlerden uzaktadır. Trekking, piknik ve gezi amacıyla gelenlerin oluşturduğu kirlilik dışında yörenin doğal dokusunu bozabilecek bir tehdit altında değildir.

Kapuzbaşı Şelaleleri Hakkında

Kapuzbaşı Şelaleleri, Aladağ Milli Parkı sınırları içerisinde bulunur.  Aladağlar Milli Parkı içinde Kapuzbaşı şelalelerinin de içinde yer aldığı dağın doğu kısmında Hacer Vadisi yer alır. Dik yamaçlardan oluşan vadide aynı isimle yer alan orman, Türkiye’nin en iyi post ormanıdır.[2]

Şelale, Aladağlar dağ yürüyüşü parkurunun en güzel durak noktalarından biridir.  Denizden yüksekliği 2000 metre olan Aladağlar Bölgesinin eteklerindeki blok bir kayadan çıkan yer altı sularından oluşan Karpuzbaşı Şelaleleri adını son zamanlarda daha da çok duyurmaya başlamakta; Aladağlar, Milli Parkı ve  Sultan Sazlığı ile bütünleşen  bir coğrafya içinde doğa severlerin gözde mekanlarından birisi olmaktadır.

500 m2’lik bir alanda 7 adet şelaleden oluşur. Şelaleler, yer altı sularının 30-76 metre  arasında değişen  yüksekliklerde devasa kayaların  yüzeyinde oluşan oyuklar veya çatlakların arasından  büyük bir su debisi ile aşağıya doğru dökülmesinden oluşur.  Bu şelaleler yaz ve kış aylarında devamlı surette akan yer altı sularının bu kayalar arasından fışkırması ile oluşan kaynak şelaleleridir.

Kapuzbaşı şelalesi, Dünyanın en yüksek ikinci şelalesi durumundadır. Yüksekten akışı, veya şelalelerin yüksekliği açısından Uganda'da bulunan Victoria çağlayanı (100 mt.) dan sonra  76 m . Yukarıdan dökülüyor olması sebebi ile Dünyada en yüksekten dökülen ikinci çağlayandır.[3]

Bir vadide yükselen kayalıklara eski Türkçe'de "Kapuz" adı verildiği için bu şelaleler bu adla anılmaktadır.[4]

Kapuzbaşı Şelaleleri, Yahyalıya 76 km. mesafede Kapuzbaşı köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Bu çağlayanlar Ensenin tepe adı verilen blok bir kayadan çıkmaktadır. Ensenin Kaya adı verilen bu devasa blok kayadan akan veya fışkıran çağlayanlar yedi adettir. Şelalelerin beşi tepenin doğusunda, ikisi güneyinde yer almaktadır. 30-76 m. [5]

Yörede 5 tanesi büyük, iki tanesi küçük olmak üzere yükseklikleri 36 ile 76 m yüksekliğe ulaşan ve her biri dereyi besleyecek güçte olan 7 şelale vardır Yedi ayrı şelaleden oluşan bu şelalelerin suları Suarisi deresine dökülerek oradan da Aladağ-Aksu suları ile birleşerek Zamantı Irmağına, oradan da Seyhan Nehri’ne karışır. Bu şelalelerin de sularının karıştığı Zamantı Irmağı etrafını çevreleyen ormanların içinden (V) şeklindeki dar bir vadi içinde akar. Zamantı Irmağının debisi ve eğimi çok yüksektir.  Bu yüzden bu ırmağın debisi çok yüksektir ve oldukça hızlı akar.  Aladağ zirvelerinde bulunan kar ve buzulların erimesiyle beslenen pek çok derenin suları ile de birleşen Zamantı Irmağı, yaz-kış suları hiç kesilmeyen şelalelerden de aldığı sular ile beslenmektedir.

“Ayrıca ilçeye 7 km. uzaklıkta Derebağ Kesteliç Şelalesi de görenleri büyüleyecek derecede bir görkeme sahip oluşuyla, görmek isteyenleri etkileyecek bir doğa harikasıdır.”[6]

Kapuzbaşı Şelalesindeki toplam yedi şelalenin debisi yaz aylarında saniyede 27500 litreye ulaşır [7]ve bu şelaleler deniz seviyesinden 700 m. yüksekliktedir. “ Şelale sularının boşaldığı vadi tabanında, ancak çok temiz sularda yaşayan kırmızı fosfor benekli şelalelere özgü alabalıkları yaşamaktadır.”

Kapuzbaşı Şelaleleri’nin doğusundaki 3 şelale Takım şelale adını alır. Takım Şelaleleri yedi şelale içinde en yüksek olanlarıdır.  . Elif şelalesi ile yayvan ve dağınık olup çevresi mesire yeridir.

Bu çağlayanların karıştığı Aladağ ve Aksu çayları, muhteşem bir görüntü oluşturur. Debinin yüksek olması nedeniyle,  hızlı bir akış içinde görünen sular yaz aylarında keyifli bir serinlik duygusu ile görsel bir şölen yaratır. Bu bakımdan bu Irmakları besleyen Yahyalı, Zamantı suyu rafting için uygun bir ortam oluşturmaktadır.

Şelalelerinde en büyük sorunu, şelalelere ulaşımı sağlayan karayolunun 15-20 kilometrelik kısmının bozuk olması ve şelaleler bölgesinde yeteri kadar turistik tesisin bulunmayışıdır. Buna rağmen şelalelerin yanlarında bazı konaklama tesisleri ile turistik moteller ve campıngler bulunmaktadır. Bölgeye yapılması düşünülen tesisiler ile bu sorunlar da aşılacaktır.

YÖREDEKİ DİĞER ŞELALELER

Yeşilköy Şelaleleri:

Yeşilköy köyüne 3 km. mesafedeki ziyaret mevkisindedir., Zamantı ırmağının iki yakasından akmakta olup Antalya-Düden şelalesine benzeyen bir çağlayandır. Bu Şelalelerin büyüğü 20 m., küçüğü 10 m. Yüksekliğindedir. Şelaleler, bilim adamlarının, coğrafyacıların, doğaseverlerin ve turistlerin de uğrak yeridir.  

Yeşilköy Şelalesinin döküldüğü yer ile bu yerin biraz yukarısında doğal olarak meydana gelmiş iki adet doğal yer köprüsü mevcut olup bu yerlerde Zamantı ırmağı kaybolup tekrar ortaya çıkmaktadır.

Derebağ Şelalesi:

Yahyalıya 10 km. mesafede olup Derebağ Kasabası, Çağlayan Mahallesi sınırları içerisindedir. Derebağ Şelalesi 15 m. yüksekliğindedir. İki mağara içinden çıkan kaynak suları dar bir vadiden akarak Yahyalı’ya ulaşır..[8]