KARAVELLİ NEDİR VE ÖRNEĞİ
KARAVELLİ NEDİR VE ÖRNEĞİ
Karavelli, halk hikâyeleri anlatan hikâyeci âşıkların hikâye anlatırken epizotlar arasında sözü kesip dinleyicilere anlattıkları asıl hikâyeden bağımsız kısa hikâye ve fıkra benzeri anlatılara denir. Orta oyunlarında meddah da benzer şekilde ana konudan ayrılarak dinleyicilere ana konu ile alakasız müstakil bir kısa hikâye anlatabilir.
Bu nedenle halk hikâyesi anlatan âşıklar ile meddahların anlattıkları ana konudan bağımsız bu kısa hikâyelere veya fıkra benzeri anlatılara halk edebiyatında karavvelli denmektedir.
Meddah ve Halk hikâyesi anlatan âşıkların vakayı bölerek karavveli anlatmasının birkaç sebebi vardır. Bunlardan bir tanesi seyircilerin dağılan dikkatini toplamaktır. Diğer ise anlatılan hikâyenin heyecanlı bir yerde biten epizotunu vurgulamak, dinleyicilerin merakını arttırmak, dinleyicilere bir türlü mola verdirmek de olabilir.
Radyo ve TV. lerin olmadığı zamanlarda halk hikayesi anlatan anlatıcılar, izzeti ikramı bol gördükleri yerlerde hikayelerini uzatırlar, bir gecede bitirmezler, hikâyelerini epizot epizot uzata uzata günlerce sürdürürlerdi. Sıkılan seyircilerin dikkatini dağıtmak, izleyicinin dikkatini başka yöne çevirtmek, esas öykü anlatılırken karavveli anlatmaya uygun denk gelecek bir yerde veya meddah oyunlarında sahnenin değişmesine imkân tanımak için karavveli anlatılırdı.
Karavvelli Çukurova yöresinde bir fıkra karakteri de olmuştur. Bu nedenle kahramanı Karavelli olan fıkralara da rastlanır.
Karavelli Örneği
Karavelli hırsızlık yapacak başka bir yer bulamayınca “bari camiye gideyim de birkaç halı, kilm çalayım” diye düşünür. Ama Allah’ın evinden bir şey çalınca çarpılacağı korkusunu da içinde duymaktadır. Bu korkuyu duya duya camiye girer. Korkusunu yenmek ve hırsızlık utancini azıcık bastirmak için kendince bir çare bulur. Cami ona izin veriyormuş gibi kendi kendine sorup, cevaplar verir.
- Selamünaleyküm Allah’ın evi!
Güya cami de cevap vermiş.
- Aleykümselam Karavelli !
- Bana biraz halı kilim gerek.
- Lafı mı olur. Alabildiğin kadar al Karavelli ( Anlatılan yer: Hatay- Dörtyol )
