Kargış Nedir Şiirlerde Beddua Karaalkış
Kargış Nedir Şiirlerde Beddua
Etimolojik olarak kargış Türkçe asıllı bir sözcüktür. Türkçe etimolojik sözlüğüne göre kargış sözcüğü “karga- "lanetlemek, aleyhine dua etmek" fiilinden +Iş sonekiyle türetilmiştir.”[1]
Kargış sözcüğünün kara alkış sözcüğünün kısaltılmış hali olarak düşünenler de vardır. “ Kargış veya kara alkış tam tersine söylenen kişinin kötülüğünü isteyen söz kalıplarıdır”.[2] Kara alkış- kar-gış.
Türkçe sözlüklerde kargış: kargışlamak eylemi, kargışlamak ereğiyle söylenen Tanrı canını alsın, gebersin, ölsün, yerin dibine girsin gibi kötü dilek sözleri” şeklinde tarif edilir.
Şu halde kargış sözcüğü lanet okumak, telin etmek, beddua, beddua etmek, ilenç sözcükleri ile eş veya çok yakın anlamdadır.
Kargış yapılmasının nedenleri öfkelenilen birine, düşmana, kötülük görülen kişilerin başına kötü işlerin gelmesini dilemektir. Böylece gazap edilen, düşmanlık beslenilen, kötülük görülen vb kişilerin başına kötülükler, felaketler vb gelmesi temenni edilmiş olur. Kargışlar bir çeşit öfke boşalması, deşarj ve çaresizlik sonucudur. Böylece de nefret, kin veya düşmanlık ifadesi olmuş olur. Kargışlar; güçsüz, sakat, garip, kimsesiz, yetim, mazlum ve çaresiz kişilerin güçlü düşmanlarına karşı yaptığı beddualar olmaktadır
Kargış, istenmeyen kişilerin başına kötülük gelmesi için edilen dua veya duanın zıddı olan beddua olarak tarif edilebilir
Kargış örnekleri
Boyun devrilsin
Boynu kopasıca
Geberiği gelesice
Allah belanı versin
Ellerin kırılsın,
Boynu altında kalsın
Allah’ından bulasan
Ellerin teneşirde yıkansın
Akar senün sularun Kazılık Dağı! Akar iken akmaz olsun! Biter senün otlarun Kazılık Dağı! Biter iken bitmez olsun. Kaçar senün geyiklerün Kazılık Dağı! Kaçar iken kaçmaz olsun taşa dönsün....( Dede Korkut Hikayeleri- Dirse Han Oğlu Boğaç Han )
Şiirlerde Kargış
Hücum-ı nâle-i şeb-gîrden zâlim haberdâr ol
Beni bimâr-ı hicrân eyledin sen dahi bîmâr ol. Nedim
Nice bir müptelâ-yı aşka hicrânı belâ olsun
İlâhî kendü gibi bî-vefâya müptelâ olsun. Bâkî
Bedduâ etmezem amma ki Hudâ’dan dilerim
Bir senin gibi cefakâra hevâdâr olasın. Mihri Hatun[3]
Dilerim Tanrı’dan ki, sana açık kucaklar
Bir daha kapanmadan kara toprakla dolsun,
Kan tükürsün adını candan anan dudaklar
Sana benim gözümle bakan gözler kör olsun. Faruk Nafiz ÇAMLIBEL
Bayram gelse al yeşilin geymesin
Sağır olsun, kulağı ses duymasın
Helâl lokma yeyip karnı doymasın
Ekmeğine zehir süt ver Yarabbi
Âşık Feymânî
Koyverdin gittün beni oy
Allah’ından bulasın
Kimse almasun seni
Yine bana kalasun Karadeniz Türküsü
Ak üzüm parmak gibi
Sevdiğim kaymak gibi
Beni yardan ayıran
Devrilsin kavak gibi.
Ocak başında durdum
Dizimi yere vurdum
Vay benim başım kopsun
Oğluma seni buldum.
Yumurtanın sarısı
Yere düştü yarısı
Görümcem verem olmuş
Kaynanama darısı.
Mapusane seni yapan kör olsun,
Kör olsun da iki eli kırılsın! Urfa Türküsü
KAYNAKÇA
[1]https://www.etimolojiturkce.com/kelime/karg%C4%B1%C5%9F
[2] Doç.Dr.Erman ARTUN, GÜNÜMÜZ ADANA ÂŞIKLIK GELENEĞİNDE ALKIŞ-KARGIŞ, http://turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/sempozyum/semp_3/artun.php
[3]Veysi SEVİNÇLİ, TÜRK KÜLTÜRÜNDE ALKIŞ / KARGIŞ VEADİLCEVAZ ÖRNEĞİ https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/158419
