Kelâm-ı Kibar Nedir ve Örnekleri
Kelâm-ı Kibar Nedir ve Örnekleri
Osmanlıca yazılışı: Kelâm-ı kibar : ﮐﺒﺎر كلام
Kelâm, Arapça kökenli bir sözcüktür ve söz, lâkırdı, ibare, fıkra; cümleler veya cümlecikler, söyleyiş, nutuk gibi anlamlara gelmektedir. Arapça, süslasi (üçlü kök) “ klm “ kökünden gelen kelam sözcüğü, kalem ve kelime sözcükleri ile aynı kökten türemiştir. (Tekellüm, mütekellim )
Kibar, kelimesinin sözlüklerdeki anlamları: büyükler, ulular, ince, terbiyeli, görgülü, nâzik manalarında açıklanır. Kibar sözcüğü de Arabça kökenlidir ve büyük, büyükler ulular manasında gelen kebir sözcüğü ile birlikte Arapça “kbr “ kökünden türemiştir.
Şu halde kelām-ı kibar: Bir büyük tarafından söylenmiş ve atasözü hükmüne girmiş hikmetli meşhur söz. Ulu söz, erdem, akıl, feraset, ilim ve hikmet sahibi uluların, velilerin, meşhur âlimlerin, ilim sahibi zatların, tefekkür sahibi şükelâların güzel, veciz, tefekkür ve hayat tecrübesi ile dolu kıymetli sözlerine denir. Kamusi Türki’de kelam-ı kibar “Mesel hükmüne geçmiş hikmet-amiz (hikmetli) söz, meşhur söz” şeklinde açıklanır.
Kelâm- kibar tabirinin günümüzdeki eş anlamlısına özdeyiş veya vecizedir denilebilir.
Kelâm-ı kibar " Büyüklerin sözleri, sözlerin büyüğüdür”, “ Kelâmın kibarı, kibarın kelâmıdır” şeklinde veciz şekillerde de tarif edilir. Edebiyatımızda Hz Ali’nin sözleri kelâm-ı kibar sözler olarak kabul edilir. Ayrıca din ve tasavvuf ulularının vecize hükmündeki sözleri de kelam-ı kibar sözler olarak kabul edilir.
Kelâm-ı kibar Örnekleri
Ârif ile sohbet etmek lal ü mercan incidir...
Câhil ile sohbet etmek günde bin cân incidir...
Aklın üç ilkesi: İyi düşünmek, iyi söylemek, iyi yapmaktır. DEMOKRİT
Küçük şahsiyetler, kişilerle; vasat kişiler, olaylarla; büyük şahsiyetler, fikirlerle uğraşır.
Vadi aslandan boş kalınca tilki oranın valisi olurmuş..
Arkadaşını yalnızken ikaz et, başkalarının yanında öv. PUBLIUS CYRUS
Ayakta ölmek, diz üstü yaşamaktan iyidir. ROOSEVELT
Ahmaka verilecek cevap susmaktır.
Başarı, cesaretin çocuğudur. BENJAMİN DİSRAELİ,
Ben bilmediğimi bildiğim için, öteki insanlardan akıllıyım. SOKRATES
Bencillik dostluğun zehiridir. BALZAC
Bir adamın şöhreti gölgesine benzer, yükseldikçe büyür, düştükçe küçülür. ALLEGRAND
Bir mermer parçası için heykeltıraş ne ise, ruh içinde eğitim olur. CERVANTES
Cahile cevap vermemek cevaptır.
Sükût âlimin ziyneti, süsüdür, cahilin ise örtüsüdür.
Cahil kokarca gibidir, hareket ettikçe koku saçar.
Âlimin oğlu yarım âlimdir.
Söz insanın terazisidir...
Uslûb-i beyân aynıyla insan..
