Konu Nedir Konu Nasıl Tespit Edilir

Konu Nedir Konu Nasıl Tespit Edilir

Konu sözcüğü sözlüklerde  “Konuşmada, yazıda, yapıtta ele alınan, işlenen düşünce, olay ya da durum. Üzerinde konuşulan şey ” şeklinde tarif edilir.

Geniş çerçeveli olarak düşününce konu;  yazı, eser veya konuşmalarda hakkında söz söylenen, üzerinde en çok durulan, anlatılanların tümüne çerçeve veya başlık olabilecek, olay, düşünce, duygu, fikir, kavram vb ye denir.

Bir yazının konusu ile yazının türü arasında da irtibat vardır. Olay yazılarında ( roman, öykü, tiyatro; olaya dayalı anlatılarda masal, halk hikâyesi, destan, fabl) konu olay ya da olaylara dayalı duygu vb.dir. Fikir yazılarında ise konu öğretilmek istenen, savunulan, çürütülen düşünce fikir ne ise o dur.

Bir yazının konusu ile yazının başlığı arasında da büyük alaka vardır. Hatta bir düşünce yazısının başlığı o yazının konusu olabilir.

Örneğin bir gezi yazısındaki konu gezi ile alakalıdır. Mimari bir eser resim çiziyor gibi anlatılıyorsa konu o mimari eserin tasviri olacaktır. Kerem ile Aslı hikâyesindeki anlatılanların tümü k Aslı ile Kerem’in aşkı ve âşıkların kavuşma mücadelesidir. Ergenekon Destan’ın konusu Tek bir ferdi kalan Türklerin Ergenekon’da bir çocuk ile bozkurttan türeyip yeniden çoğalmaları konusu işlenmiştir.

Yazıların Konusu Nasıl Bulunur

Konu bir yazıda anlatılanların tümünü içeren çerçeve mevzuudur. Şu halde yazıda anlatılan nedir? Yazıda üzerinde en çok durulan çerçeve olay, duygu, düşünce, fikir, eleştirilen, savunulan, değerlendirilen görüş, durum, tasvir vb nedir? Yazı neyden bahsediyor, en çok neyin üzerinde durulmuş, yazar neyi anlatıyor,  bu yazıya nasıl bir başlık atılabilir gibi soru veya sorularından bir kaçının cevabı yazının konusunu tespite götürecektir.

Yazılar soyut ya da somut konulara dayanır. Örneğin hayvan besiciliğini öğretmek amaçlı yazılmış bir yazı somut bir konuya dayanır.  Şiirde imgeyi anlatan bir yazı ise soyut konulu olur.

Bir yazı birçok paragraftan oluşur. Birçok paragraftan oluşan bir yazının da ana konusu olabileceği gibi yazının her paragrafının da ana konuyu bir yönü ile ele alan kendi konusu vardır. Paragraflardaki konuların her biri ana konuyu bir yönü detaylandırarak bir biriline bağlı zincir halkaları gibi birleşip yazıdaki ana konuyu oluşturur.  Yani ana konu ağaç ise paragraflar o ağacı tamamlayan ağaç dalları gibidir.

Konu Bulma Örnekleri

Örnek 1

Vaktiyle bir boğa vardı. Boğanın yumurtaları gevşek gevşek sallanıyordu. Boğanın yumurtaların gören bir dişi çakal, bu yumurtaların düşeceğine hükmetti. Erkek çakal bunun akıllıca olmadığını söylediyse de fare yemekten bıkan dişi çakal, erkek çakalı da ikna etti. Birlikte düşmesini umdukları boğanın yumurtasını izlemeye başladılar fakat yumurtalar düşmemişti. Birkaç gün süren bu bekleyişten sonra tekrar eski yerlerine dönerek farelerle yetinmek zorunda kaldılar.

Yukarıdaki “Fablda anlatılan nedir?” diye sorarsak bu yazının konusu olan hiç emek etmeden yüksek kazanç elde etmek, hazıra konmak isteyen çakalların hayal kırıklığından söz edildiği anlaşılacaktır.  

Örnek 2

Yahya Kemal 1884 yılında Üsküp’ün, Yenimahalle semtinde dünyaya gelmiştir. Babası Üsküp Belediye Başkanı Nişli İbrahim Naci Bey’dir. Annesi ise  şair Lefkoşalı Galib’in yeğeni Nakiye Hanım’dır.

Asıl adı Ahmet Agâh olan şairin çocukluk yılları Üsküp’teki Rakofça Çiftliğinde geçer. Bu çiftlik şairin bazı şiirlerine de yansımıştır.  İlköğrenimini Üsküp’teki özel Mekteb-i Edep’te okulunda tamamlar. 1892′de ise Üsküp İdadisine girer.  İlkokul ve idadiye giderken diğer yandan da İshak Bey Camii Medresesinde Arapça ve Farsça dersleri almış, Arapça ve Farsça öğrenmiştir.

Konuyu bulmak için bu yazıda anlatılan nedir diye sorarsak cevap “  Yahya Kemal’in ailesi ve eğitim yılları “ çıkacaktır.

Örnek 3

Akşamüstü yaklaşınca köy sürüsü dağdan gelir, koyunlar ile kuzular köy yoluna doluşurdu. Reyhan öğretmenim çıkar, yollarda kuzu kovalar, oğlakların arkasından çocuk gibi koştururdu. Ben de sürülere dalar, en güzel kuzular ile oğlakları yakalayıp hemen ona götürürdüm.  Oğlakların tüylerine yanaklarını bastırır, oğlakların kulağını dişleyerek sarılırdı. " Canım, canım, canım benim!” diye çığlık da atardı. Öğretmenimin yüreği yünden bile yumuşaktı.

Bu yazıda ise Reyhan öğretmenin hayvan sevgisi anlatılmıştır.