KPSS İçin Örnek Edebiyat Soruları 3

İSLAMİYET ÖNCESİ DÖNEM ÖRNEK KPSS SORULARI 

1. “ . Cüveyni’ye ait “Tarih-i Cihan Güşa”da da destanın metni bulunur. Destana  göre Uygurların ilk yurdu Orhun nehri kıyılarıdır.  Kutsal bir ışıktan gebe kalan bir ağaçtan çıkan Bögü Kagan onlara lider olur.”

 Bu paragraftaki bilgiler Hangi destanımızın Cüveyni rivayetinden alınmıştır.

a)      Uygur Türeyiş,  b) Göktürk Ergenekon, c) Hun, Oğuz d) Uygur Göç  e) Altay Yarattılış)

2. Ağaca vuran  Işık ve gebe kalan ağaçtan doğan çocuk motifleri hangi destanlarımızda vardır.

a)      Oğuz Kağan ve Göç Destanında  Böğü Kağan kutal ışıktan hamile kalan ağaçtan dünyaya gelmiştir.

b)      Şu destanında Şu ile Oğuz Kağan

c)       Ergenekon destanında Kıyan ile Yaratılış  destanında Erlik

d)      Alpertunga ile  Eregenekon destanında İl Han

e)      Oğuz Kağan ile Yaratılış  destanında Ülgen

3. Aşağıdakilerden hangisi Uygur şairlerinden biri değildir.

a)      Aprınçur Tiğin,   b ) Kalım Kayşi  c)  Yoluğ Teğin,  d) Pratyaya  e) Asığ Tutung

4. Aşağıdakilerden hangisi Uygurların kurdukları hanlıklardan biri değildir.

a)      Uygur Kağanlığı,  b) Karahoca Uygur Krallığı  c)  Kansu Uygur Krallığı,   d) Doğu Türkistan Hoca-Hanlar  e ) Hive Hanlığı

5. Uygurlar hakkında verilen bilgilerden hangileri  doğru değildir.

I.)                  Göç ve Türeyiş destanları oluşmuştur.

II.)                Gök tanrılı şaman dini inancına sahiptirler

III.)              Sengli Tutung en önemli yazar ve şairlerinden biridir.

IV.)             Kağıt ve Matbayı bulmuşlardır.

V.)               Göktürk ve Orhun yazıtlarını hiç kullanmamışlardır.

a)      I VE III. B ) II. VE III ,, C)  II VE V    D)  III VE ıV  E )  I, II VE V

6.   Aşağıda verilen bilgilerden hangisi  Uygur dili ve metinleri hakkında verilen doğru bir bilgi değildir.

a)      Uygur metinlerini y ve n ağzı olmak üzere iki ağız grubuna ayrılır.

b)      Köktürkçedeki n (ny) sesini n’ ye çeviren metinler n ağzını, yiye çevirenler ise y ağzını oluşturur

c)       Mani metinleri çogunlukla  “ n  “ Burkan metinleri ise “ y”  ağzını temsil eder.

d)      Köktürkçede insanla ilgili kelimelerde kullanılan +lAr çokluk eki, Uygur Türkçesinde her türlü isim, sıfat ve zamirde kullanılabilir hale gelmiştir.

e)      Köktürkçede kelime içi ve kelime sonundaki b sesleri çoğunlukla “ d “ olmuştur

7. “Köktürkçede bulunma hali eki +DA çıkma hali için de kullanılımıştır. Uygurcada ise çıkma halinin asıl eki +DIn’dir “ Bu bilgiye göre  Köktürkçedeki orunlık-tan (tahttan), töpü-den (tepeden) kelimeleri Uygur Türkçesinde  aşağıdakilerden hangisindeki gibi yazılmalıdır

a)      Orınlık- tın,  töpü- den    b) Örinlik- dın ,  töpü -din  c)  Örinlik- din , töpü – din)   d) Örinlik – tin , töpü- tin,    e ) Orınlık- tin, topu dın

8. Uygurcada Köktürkçeden farklı olarak -yUK ekli görülen geçmiş zaman vardır.  Bu bilgiye göre  Göktürkçe deki tüse men ( düş görüm sözcüğü  Uygurcada nasıl yazılmalıdır.

a)      Tüse – yuk men    b) tüşe yuk  men   c) tüse yük men   d)  tuşe yuk men   e)  tuşe men

9. Köktürkçede gelecek zaman -DAçI eki ile yapılırken Uygurcada -gAy ile yapılmaya başlanmıştır. Bu duruma göre  bar- ( varmak ) fiili ile bir -  ( vermek )  günümüzdeki var- acaksın   ve ver- eceksin  anlamına gelecek şekilde Göktürkçe de ve Uygurcada  aşağıdakilerden hangisi  gibi yazılmalıdır.

a)      Bar- dac  sen (göktürk) , bar – gay sen (  uygur )

b)      Bar- daçı sen ( göktürk)  bar- gay sen  ( uygur )

c)       Bar- dacı( göktürk)   - bar- gay  ( uygur ) 

d)      Bar- dacı ( göktürk)  , bar gaçı  ( uygur )

e)      Bar daccı sen( göktürk)   , bar gaç sen  ( uygur )

10. “ İsimleri bilinen ilk Türk şairleri Uygur şairleridir.” Bu bilgiye göre aşağıdakilerden hangisi ismi bilinen il Türk şaiir olabilir?

a)      Coci    b)  Nizami  c) Ahmet Yesevi  d) Ali Şir Nevai   e) Aprınçor Teğin

11. Bilinen ilk hikayelerimiz  aşağıda adları yazılı olan hangi Türklere aittir.

a)      Hun Türkleri,    b ) Saka- İskit  sahası   c) Uygurlar    d) Göktürkler,  e )  Karahanlılar

12. Aşağıdakilerin hangisi nde Uygur Catiklerine( dini masalsı hikayeler) ait  olmayan özellikler sıralanmıştır.

a)       Buda’nın önceki hayatlarından da bahseden hikayelerdir.

b)      Buda ve Mani dinlerinin öğretilerine göre  düzenlenmişlerdir.

c)        Bu hikayelerin kimisi fabl, kimisi masal niteliğini taşır. 

d)      Çeştani Bey,Prens Papam kara, Kalyanam kara, Üç prens üç pars, çatik örnekleridir.

e)      Irık bitig de de olduğu gibi fal ve falcıluk konusunda da yazılmışlardır.

13. Aşağıdaki seçeneklerin hangisi Uygurlar ve Uygur  hikayeciliğinin  özelliklerini yansıtmaktadır.

a)      Dini öğretilerin yanında kahramanlık konularını işleyen hikayeler  de yazmışlardır.

b)      Aşk ve kahramanlık konusu bir arada verilmiştir.

c)       Aşk konulu olanlara  asıl aşk hikayeleri adı verilir.

d)      Ulaş, Kazan, Kayı, Bayındır gibi boy , aşiret ve hanlık isimlerine de yer verilir.

e)      Yunan ve İran mitolojilerinden de izler taşır.

14. Aşağıdaki madelerin hangisi Uygurlar ve  Uygur Edebiyatı hakkında bilgi yanlışı içerir.

a)      Ruh muhteva, şekil,ve üslubu ile bengi taş edebiyatIndan farklı  bir karaktere yönelmiştir.  

b)      En önemli iki vasfı, dini olması ve tercümeye dayanmasıdır.

c)       Göktürk, Brahmi, Tibet, Sogdak ve Mani yazılarını da kullanılmışlardır.

d)      Masal , hikaye, , tövbe duaları, büyü metinleri ve felsefi metinler de yazmışlardır.

e)      Şiirlerinde   ilâhi, methiye, ölüm, cehennem tasvirleri, öğütler ve niyaz konuları bulunmaz

15. Aşağıdakilerin hangisi Uygur şiiri için kesin ve en önemli  özelliği olan bilgiler içermemektedir.

a)       "nazım ve şiir" için Hintçeden gelme slok ve  Türkçe taksut  kelimelerini kullanılmışlardır.

b)       Kiig kelimesi ni de şiir ve nazım için kullanılmışlardır.

c)       Bas ve başik kelimeleri ilahi manasındadır.

d)      Mısra başı kafiyesi kullanmışlar,  çoğu kez dörtlüklerle yazmışlardır

e)      En çok aşk doğa ve  epik konularına eğilmişler,   duraklı şiirleri ön planda tutmuşlardır.

16. Aşağıdaki maddlerden hangisi Burkancı ve Manici şiirin özelliklerini anlatan  bir madde değildir.

a)      Mısra başlarında kafiye vardır  ve  mısra sonlarında 1. ve dördüncü dizeler de kafiyelidir.  

b)      Mısra sonlarındaki birinci ve dördüncü dizelerde hem redif, hem de kafiye bulunabilir.

c)       Dörtlükler beyitlerin arttırılmış şekillerdir. Destan ve efsanelere telmihler de yapılır.

d)      Mısra başı  ve mısra sonu kafiyelerle   birlikte  dizlerin için de iç aliterasyonlar da gözükür.

e)       Kelimelerin ve mısraların tekrarı da ahenk unsuru olarak kullanılmıştır.

17. Günümüz halk edebiyatı şiirleri ile kıyasladığımızda  Uygur Manici ve Budacı şiirinde henüz tam olarak oluşamayan özellikler  aşağıdakilerin hangisinde  verilmiştir?

a)      Günümüz halk şiirinde Uygur şiirlerinde gözüken mısra başı kafiye ender kullanılır.

b)      Uygur şiirinde Mısra sonu kafiye ve redifler   çok düzensizdir.

c)       Hece ölçüsü tam olarak gelişmemiş, durak  sistemi ve günümüz halk şiirinin kafiye biçimi tam olarak  ortaya çıkmamıştır.

d)      İç alisterasyon   yoktur. Mısra sonlarında redif  ve kafiye  bulunmamaktadır

e)      Uygur şiirinde ahenk unsurlarına  yer verilmemiştir.

18. Aşağıdakilerden hangisinde Uygur şiiri  ve özellikleri hakkında doğru olamayacak olan bir tespit yapılmıştır.

a)      koşuk ve sağulardaki pek çok özellik  Uygur ilahileri ve şiirlerinde de bulunur.

b)       Uygur şiirlerinde   kafiye ve redif özelliklerinin sistematik  ve değişmeyen bir özellik olduğunu iddia etmek de imkânsızdır.

c)       Hece ölçüsünün  oluştuğu söylenemez 7 heceli mısralar bulunduğu gibi 20 heceli mısralar dahi bulunabilmektedir. 

d)      Ancak art arda gelen mısralarda hece sayisi eşitliği (hece vezni), ufak tefek sapmalarla Burkancı şiirde mevcut sayılabilir.

e)      Epik konulu koşuklarında  aaab/ cccb kafiye düzeni tam olarak oluşmuş;   4+ + + 3   ve 6+ 5 durak sistemi hemen ortaya çıkmıştır.

19. Uygur şiirinin işlediği konuları düşündüğümüzde aşağıdakilerin hangisi Uygur şiirinde işlenilmemiş  konulardan söz etmektedir.

a)      Budizm’i öğretmek amacıyla yazılmış   didaktik parçalardır.

b)      Kadere sitem,  feleğe şikayet  konularına  da yer verilmiştir.

c)       Uygur şiirinde doğa , kır ve  aşk konuları da vardır.

d)      Doğal ortamda  yapılanmeditasyon  ve bu meditasyondan alınan zevk, Uygur şiirinde  işlenebilir bir konudur

e)      Ölüm ve cehennem tasvirleri, öğütler, niyazlar,  aşk ve kahramanlık şiirleri yazılmıştır.

20. Aşağıda sıralanmış maddelerden hangileri Uygur  Manici Budacı şiirin özellikleri doğru olarak yansıtırlar

1.             Bas ve başik kelimeleri  ilahi manasında kullanılmıştır
2. Şiirlerine  Koşuğ, Koşma, Takşut, Takmak, Yır, Kuğ, slok, taksut gibi adlar vermişlerdir
3. " Altay aliterasyonu" da denilen mısra başı kafiye Uygur şiirinde  hiç kullanılmamıştır
4. o ile u ve ı ile i kafiye  bozucu sayılmazlar ve birbirlerinin yerlerine gelebilir.
5. Tabiat şiirleri, lirik aşk şiirleri, yiğitlik terennümleri ve hikmetler şiirlerinde yoktur.

a)      I, II ,  IV        b) I.  III. IV  , V       c)  II, III , V        d)  I  , II , III , V      e )    I, III  V

21. Maddeler halinde sırlanmış bilgiler hangi edebiyatımız  TAM EN DOĞRU OLARAK işaret etmektedir.

1.      Edebiyat ürünleri konularına göre Vinaylar, sudurlar,Çatikler ve Abidarmalardır.  
2. " şiir" kavramı için Türkçe koşug ve takşut; Sanskritce slok ve padak tabiri kullanılır. 
3. Sav, sağu , koşuk, dini hikayeler  ve sudurlar  edebiyatlarında önemli bir yer tutar

a)       Mani    b) Buda  ,    c) Göktürk,   d) Budacı Uygur   e) Manici Ugur

22.   

Kasıncığımın öyü kadgurar men

Kadgurdukça                             

Kaşı körtlem

Kavışıg sayır men

Burkancı  Uygur şiirine  örnek olan  yukarıdaki şiire  de bakarak  Burkancı Uygur şiiri ve özellikleri hakkında   aşağıdakilerden hangileri söylenemez?

a)      Uygurlar aşk konulu şiirler de yazmışlar, mısra başı kafiye kullanmışlardır.

b)      I. Ve IV. Dizelerin sonlarında kafiye ve redif olduğuna göre kafiye ve refif de kullanılmıştır.

c)       Uygur Burkancı şiirde Hece ölçüsü ve durak sitemi henüz oturmamıştır.

d)      Şiirde ahenk ve iç kafiye – aliterasyon – yoktur. Uygur şairleri aliterasyonu bilmemektedir.

e)      Kafiye ve redif özellikleri  günümüz koşmaları ile tıpa tıp aynı değildir.

23. Aşağıdakilerin hangisinde koşuklarla  ilgili olmayan  bir bilgi vardır?

a)      Özel bir ezgiyle  4+ 4 duraklı sekizli hece ölçüsü ile söylenmiş şiirlerdir.

b)      Şekil ve muhteva bakımından koşma'ya benzer. Nazım birimi dörtlüktür.

c)       Sığır, toy, şölen ve öküz olarak adlandırlan  tören ve eğlencelerde kopuzlarla söylenmiştir.

d)       ilk üç mısra kendi arasında kafiyeli, dördüncü mısralar ise birbiri ile kafiyelidir.

e)       İslami Dönem edebiyatında Koşma ve türlerine dönüşmüştür.

Yay yarupan ergüzi

Aktı akın munduzı

Toğdu yaruk yılduzı

Tıngla sözüm külgüsüz

Yukarıdaki koşuk örneğinin şekil özelliklerinden  de yola çıkarak aşağıda sıralanan  maddelerden hangisindeki bilgilere ulaşılamaz?

a)      Tekke ve Tasavvuf ebebiyatının nazım şeklilerinin esasını  da koşuklar oluşturur

b)      Koşuklar günümüzdeki koşma ve türlerinin atasıdır.

c)       Kafiye, redif ,  ölçü, durak ve dörtlük  sistemi koşuklara kadar uzanır.

d)       koşuklar konuları , ölçü , durak ve kafiye örgüleri bakımından zenginleşerek Güzelleme, koçaklama, varsağı, semai gibi türlere dönüşmüştür.

e)      Koçaklama, varsağı, semai ve mani türleri ile koşuklar arasında şekil ve içerik yönünden bir alaka kurulamaz.

25. Uygurlar hakkında verilen bilgilerden hangilerinde bazı yanlışlıklar vardır?  

1. Minyatür, resim ve mimaride  öenemli eserler bırakmışlardır.
2. Bilinen ilk hikayelerimiz bu dönemde yazılmıştır
3. Alfabelerinde 18 sessiz  dört tanede sesli harf vardır.
4. Sengli Tutung tercüme yapmayan özgün eserler veren bir  Uygur şair ve yazarıdır.
5. Yerleşik hayat a   geçmişler ,  Matbayı bulmuşlar gölge tiyatrosunu kullanmışlardır.

 a) I VE III.    b ) II. VE III ,    c)  II VE V    d)  III VE  V       e )  I, II VE V

CEVAPLAR İÇİN İSLAMİYET ÖNCESİ DÖNEM İLGİLİ BAŞLIKLARIN İÇERİKLERİNİ OKUYUNUZ.  Cevapları: [email protected] adresinden isteyebilirsiniz.