Kudüm Nedir Küçük Davul

           Kudüm küçük davul                                           

Osmanlıca yazılışı:  Kudüm  - قودوم

Kudüm: mehter takımlarında ve genellikle Mevlevi tekkelerinde kullanılan, metal kâseli küçük iki davuldan oluşan usul vurma çalgısı.

Osmanlıca yazılışı: kûs - kös :  كوس

Kûs veya kös, eski savaşlarda, alaylarda deve veya araba üstünde taşınarak çalınan büyük davula denmiştir. 

• kûs-i gaza : savaş davulu.

• kûs-i rahîl, kûs-i rihlet : göç davulu, ölüm ânı.

Osmanlıca yazılışı: nakkare :  نقاره

Nekkaare ise çiftenâra, dümbelek denilen alettir. 

Mehter takımlarında ve Mevlevi tekkelerinde kullanılan, metal kâseli veya Hindistan cevizi kabuklarından yapılmış olan küçük iki davuldan oluşan usul vurma çalgısı.

Eski devirlerde kudüm genel olarak içi boş Hindistan cevizlerinden yapılırdı.  Hindistan cevizinin büyükleri seçilir, bu cevizlerin içleri boşaltılır, üstüne deri gerilerek yapılan birbirine ekli küçük bir davul yapılır buna da kudüm denirdi.  Sonraki dönemlerde bunların metal olanları da yapılmaya başlandı. Elde yapılmış olan metal Kudümlerin, çapları yaklaşık 28-30 cm civarındadır. Bu küçük davulların dış kısımları dövme bakırdan yapılıp üzerilerine deri çekilmişlerdir. Kudümler çift davul şeklinde biri küçük diğeri ondan azıcık büyük, büyüğünün ağzına iki, küçüğünün ağzına bir milim kalınlığında deri geçirilen bu nedenle de biri tiz ses veren diğeri bas ses veren iki tas şeklindedir. Kudümün büyüğüne kös, küçüğüne ise nekkare denilmiştir.

Kudüm özellikle deve derisinden yapılmış, deve derileri özel işlemlerle bir milim ve iki milime kadar inceltilerek kullanılmıştır.  Düm sesi verecek olan büyük kudümün dersi iki mm, tek sesini verecek olan küçük kudüm’ün dersi ise özel bıçaklarla bir mm ye düşürülmüştür.

Kudüm, Mevlevi müziğinin “ney”, “rebap” ve “halile” ile birlikte dört teel musiki aletinden biridir. Tekke ve tarikat dışında kullanılan bu küçük davullara mehter müziğinde “nakkare” de denilmiştir.

“Kudüm, yüzüne deri, çevresine meşin kaplanmış bakır kâseler şeklinde yapılır, «simit» adı verilen, gene meşinden yapılıp içine ot doldurulan bir kaide üstüne oturtulurdu. Kudümün mızrabına «zahme», kudümü çalana «kudümzen», kudüm çalanların başına da «serkudüm» denirdi.”

Hindistan cevizlerinden yapılmış olan kudümler küçük iki sopadan oluşan ve adına zahme denilen küçük sopalarla devrilip sallanmalarını önlemek için, simit denen, içi pamuk doldurulmuş bir çift meşin halka üstüne oturtularak çalınırdı. Kudüm çalan kişiye de Kudümzen denilirdi. Kudüm çalanların takip ettikleri kişiye de kudümzenbaşı denirdi.

Kudümler mehter-anlarda  ve Mevlevi semalarında ve  mutriphanede âyin okunduğu sırada bestenin usulünü, seyrini göstermek için  ritm aleti olarak kullanılırdı.

Ney kuru, değnekler kuru 
Kudüm üstüne gerilmiş deri kuru 
O halde bu ALLAH sedası nerden geliyor?    Hz Mevlana

Sûr mu matem mi bilinmez yakîıı
Nây o kudüm ile gelir âh âiı         Şeyh Galib