Kutb ( Gayb Erenlerinin En Ulusu  )

Osmanlıca yazılışı:  kutb / قطب

Değirmen taşının etrafında döndüğü eksen. Tasavvufta Tanrı'nın ilk taayyün ve tenezzülü olan Hakîkat-i Muhammedi'ye mazhar olan kişidir.

Ricalü’l ğayb yedi kişidir. - Osmanlıca yazılışı:  gayb - غيب  --Bu kişiler Hz İbrahim Aleyhisselam ve Hazreti Muhammed (s.a.v.) in milletindedirler. Dünya üzerinde Doğu, Kuzey doğu, kuzey, Kuzey batı, Batı, Güney batı, Güney ve Güney doğu olmak üzere sekiz yöne dağılmışlardır. [1]

Ricaü’l gayb  yani erenler :” arzda ve semada Hak’tan başka yerlerini kimsenin bilmediği, alçak sesle konuşan, utangaç, yeryüzünde vakarla yürüyen, kendilerine rastlayanlara selâm verip geçen ve huşû içinde.  Yaşayan velîler zümresidir. Ricâlü’l-gaybın şahısları değil mânevî halleri gizli” [2] olarak durmakta olan kişilerdir.

“Her çağda Allah’ın tecellisine mazhar olup Peygamberimizin manevi mirasına sahip olan bir kişi yaşar. Buna kutup denir. Kutbun sağında ve solunda iki yardımcısı vardır ki bunların hepsine birden "üçler" denir. Ayrıca âlemin dört yanında idareyi sürdüren dört kişi daha vardır ki diğer üçüyle birlikte "yediler" adını alırlar. Bunlardan sonra da dereceleri daha düşük kırk kişi gelir ki bunlara da "kırklar" denir. “[3]

Kutb, her zaman içinde Peygamber'in vârisi olan Ricalü’l Gaybin en üst mertebesinde bulunan ulu erendir. [4]Kâinât bu ulu erenin çevresinde döndüğü için ona kutb adı verilmiştir.  “Onun kalbi Muhammed Sallallahu Aleyhi Ve Sellem’in kalbi üzredir.” Üçler, yediler, kırklar ve ahyarlar Kutb’un alt mertebelerinde olan diğer erenler olmaktadırlar.  Üçler tayy-i zamân ve tayy-i mekân sırlarına sahip olan kişilerdir. Üçlerin en üst seviyesindeki ise Kutb’dur. Kutba en yakın iki kişi "İmâmeyn" adını alır. Üçler Tayy-i mekân ve Tayy-i zaman’a sahip kimselerdir. Tayy-i mekân yerin ayakaltında dürülmesi ve böylece uzak bir yere çok hızlı şekilde gidilmesidir.  Kutb ise aynı anda her iki yönde de olabilen baş erendir. Kutbun aynı anda iki yerde görülmesinin sırrı da buradadır. Tayy-i zaman ise bir an içinde çok uzun bir zamanın geçmesidir.[5]

Kutup, sıkıntıya uğrayanların imdadına yetişen gavs adı verilen veya üçler, yediler ve kırklar olarak adlandırılan Ricâlüi-Gayb (Gayb erenleri) de denilen erenlerin kişilerin en ulusudur. 

İmâmân ile gavs aktâb ile abdâlâıı bîrûn
Hulâsâ âlem-i diğerde hâl ü kaiden bîrûn      Şeyh Galib

Semânuñ mihveri kutbı şeh-i arz
Ki olmışdur duâsı âleme farz                  Ahmedi Şiirleri

Gâh mihr-i âlem-ârâ gibi cevlân eyleyip
Geh serîr-i saltanatda eyle kııtb-âsâ karâr         Nâdirî

Kutb-ı aktâb-ı velayet nıeh-i bürc-i azamet
Râvi-i kavl-i Nebî ziibde-i ashâb-i ricâl           Yahyâ Bey[6]

İLGİLİ LİNKLER

Gayb Erenleri ( Kutb Üçler Yediler Kırklar )
Kırklar Kırklara Karışmak ( Kutb Üçler – Yediler )
Abdal ve Eren Tassavvuru ile Kalanderi Dervişliği
Eren Nedir Şiirimizde Eren ve Erenler
Abdal Nedir ve Beyitllerle Abdal Mazmunu
Abdal Sırrı ve Mazmunu Nedir ( Beyit örnekleriyle)
Tarihte Abdal ve Kalenderi Zümreler

KAYNAKÇA

• [1] Şahamettin Kuzucular, Eren Nedir Şiirimizde Eren ve Erenler, 

• [2] Süleyman Uludağ, RİCÂLÜ’l-GAYB , DİA cilt: 35; sayfa: 82

• [3] İskender Pala, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, SHF. 174

• [4] Gayb Erenleri ( Kutb Üçler Yediler Kırklar ),

• [5] Gayb Erenleri ( Kutb Üçler Yediler Kırklar ),

• [6] İskender Pala , Ansklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, s. 292