Mağribi Mağribli Mağrib Efsuncu Defineci

Mağribi yazı, 

Mağribi

Yazıda  Mağribi kimdir,  Mağrib nedir ve Mağrib neresidir. ,Efsuncu, Defineci ne demek, Mağribi nedir, Mağrib neresidir, Mağribi yazı nedir,, Mağrib- Mağribi kelmeleriinin sözlük anlamları,  Mağribi ve Mağrib Osmanlıca yazılışı, şiirlerde ve edebiyatta Mağrib ve Mağribi ele alınacaktır.

Osmanlıca yazılışı Mağrib  المغرب العربي, el Mağrib  Kuzeybatı Afrika bölgesi,  Mısır’ın batı tarafı, garb, Güneşin battığı cihet. Akşam vakti. Afrikanın şimâl tarafı. Magribi ise Kuzeybatı Afrikalı, Mağrip ülkelerinden gelme, bu ülkelerden birisine mensup demektir. Kısa bir tarif ile Mağribî,  Herhangi bir Mağrip ülkesine mensub  olan kimse. demektir. Lakin edebiyatımızda farklı anlamlara gelen farklı " Magribi "  kelimleri de vardır. 

Ayrıca Kûfi yazı stilinden etkilenilerek Mağrip ülkelerinde geliştirilmiş olan, daha ziyade Endülüs Emevilerinin kullandığı, günümüzde ise Fas, Tunus ve Cezayir’de örneklerinin kullanılmaya devam ettiği Arap alfabesinin bir yazı stiline de Mağribi denmiştir.

Eskiden Osmanlılar idaresinde bulunan bu bölge Mısır’ın batı tarafı anlamına gelecek şekilde Mağribi sözcüğü ile ifade edilmişti. Mağribi sözcüğü, dilimizde “ mal bulmuş Mağribi” deyimi ile yaşamaya devam etmektedir.

Eski devirlerde Mağribi sözcüğü Fas, Cezayir, Libya Tunus ve Sudan’dan gelen büyücü, sihirbaz, tılsım yapan, tılsım bozan, tılsım le define bulan, define çıkaran anlamlarında da kullanılmıştır. Bu yüzden eski devirlerde Mağripten gelenlerin sihirbazlık, efsun ve tılsım işleri yaptıklarını iddia ettikleri de anlaşılmış olmaktadır.

Osmanlı arşiv belgelerine ve divan şiirine sızan belgelerde Fas Cezayir ve Tunus’tan gelen ve Mağribi denilen pek çok kişinin İstanbul’a ve Anadolu’ya gelerek üfürükçülük yaptıkları, cin kovaladıkları, fal baktıkları iddiaları ile halkı dolandırdıkları servetler yaptıkları da ortaya çıkmaktadır.  Bu sayede meşhur olmuş Cinci Hocalar, Logusa Hoca, Cezayirli Hacı Mehmet gibi çok sayıda isim de bilinmektedir.

Eski devirlerde  Mağrib’den gelenlerin “düğümlere üfürüp büyü yapan üfürükçüler” olarak bilindiklerini,  gâibden haber verdiklerini ve murâda kavuşturduklarını iddia ederek cahil halkı kandırdıkları ortaya çıkmaktadır. A. Talat Onay’da , Mağribi kelimesini “ Sihir yaparak tılsım bozarak  yerdenmal çıkarmak iddiasında olan Faslı Cezayirli Sudanlı  şarlatanlar” [1] olarak ifade etmektedir.

Mağrip kelimesi şiir dünyamızda çeşitli vesileler ile karşımıza çıkmaktadır.

Tüllenen mağribi, akşamları sarsam yarana...
Yine bir şey yapabildim diyemem hâtırana        M. A. Ersoy

Zülf ü külâhı verdi halel Mağrib u Fas’a
Çeşm-i kebûdu saldı akın mülk-i Çerkese      Nedim Şiirleri

Mağrib imiş inandık  erin ey  Zühre cebin
Ele bir genç getirdi  yine bir kan açtı     Latifi Tezkiresinden

Münkâd edip serîrine maşrıkla mağribi 
Bir devlet ermegân edecektir ilâhına  Yahya Kemal

Magirbilerin bu özelliği divan şairlerinin şiirlerine de yansımıştır.  Divan şiirinde büyücüler, defineciler, tılsım bozanlar Mağribi olarak tanıtılır

Gönül bir Mağribidir söylese gencineden söyler            Sabrî Şakir

Her gece virâne-i hülyada müflis Mağribi
Şa’şa i endişesiyle  dahme-i devlet bulur   Süruri

Gönül aşkla pür sinede define bulur
Ol mağribi gibidir gûyiyâ define bulur  Nazim [2]

 KAYNAKÇA

• [1] A. Talat Onay, Eski Edebiyatta Mazmunlar, MEB Yayınları,  İst. 1996- shf. 342

• [2] A. Talat Onay, Eski Edebiyatta Mazmunlar, MEB Yayınları,  İst. 1996 shf. 342