Mâsîvâ Ne demektir Mâsivâdan Geçmek
Mâsîvâ Ne demektir (Mâsivallah- Mâsivâdan Geçmek )
Mâsivâ: Osmanlıca Yazılışı: ماسوی
Yazıda mâsivâ ne demektir; mâsivâ nedir, masiva ve mavera ne demektir. İslam’da ve divan edebiyatında masiva nedir. Masivanın tasavvuftaki anlamı nedir. Fenafillah ile ilgisi nedir. Masiva kelimesinin kökeni nedir, beyitlerde masiva… Konularına değinilecektir.
Mâsîvâ kelimesi Arapça kökenlidir. Dilimize de Arapçadan geçmiştir. Mâ-sivâ sözcüğü şey anlamına gelen “ mâ ” kelimesi ile başka – gayri anlamına gelen “ sivâ” sözcüğünün birleşmesinde oluşan Arapça kökenli kelimelerden oluşur.
Sözlüklerdeki anlamları: Allah'tan gayrı - (Allah'tan) başka her şey, Allah’tan gayri olan ve Dünya ile ilgili olan şeyler. Tanrı'nın dışında olan Dünyevi hayata özgü her şey, Hak’tan gayri olan her şey şekillerindedir.
Bu nedenlerle mâsivâ, Allah’ın dışında olan yaratılmış her şeyi kast etmektedir. “ Akla hayâle gelen, düşünülen, görülen her şey mâsivâdır.” (İmâm-ı Rabbânî) Böylece mâsivâdan geçmek tabiri Allah’tan gayri olan yani Dünyevi olan her şeyden vaz geçip kendini Allah’a vermek manasını taşır.
TASAVVUFTA MÂSİVÂ
Sofîlere göre dervişlik yoluna girmek için önce güzel veya çirkin bir şeyi sevebilmek yeteneği gerekir. Dervişlik yolunun ilk mertebesi olan sevebilmek kabiliyetine emmare denir. Sevebilmek emaresini gösteren talip, dervişlik yoluna girdikten sonra nefsini terbiye etmeye, nefsini dünyevi zevklerden arındırmaya başlar. Nefsini terbiye edebildikçe gönül pası sayılan dünyevi zevk ve nimetlerden gönlünü ve nefsini arındırıp temizlemeye başlar. Allah’tan gelen her şeyi, güzeli, çirkini, iyiliği kötülüğü vb sevmeye, Allah’tan gelen her şeye razı olmaya, hatta mütmain olmaya başlar. Bu aşamalardan geçtikçe de yükselir. Hak ve mevcut varlıkları ( hayaller, bilgiler, tasavvurlar ve tüm maddi varlıklar dâhil olmak üzere ) iki ayrı vücut gibi görenler masivadan geçememiş kullar ve dervişler olarak kabul edilir.
Hak’tan gayrı görülen tüm mevcudatın esasında Hakk’ın kendisinin zuhuru olduğunu, Hakk’tan gayri görülmekle birlikte tüm mevcudatın esasında Hakk’ın kendisi olduğunu anlayabilecek mertebeye gelenler Yaradan’dan gayri yaratılmış her şeyi Hakk’a ulaşmayı engelleyen, perdeler ve engeller olarak gören kişidir. Sofi gördüğü her şeyin Allah’ın kendisi olarak kabul edebilmeyi öğrendikçe, mal, mülk, kadın, şehvet, zenginlik, nam, şöhret, mevki makam vb sevgisinden uzaklaşır.
Masivadan geçememek Hakk’a erişememektir. Gönlündeki ve zihnindeki dünyevi zevkleri; gönlün kiri, pası, lekesi olarak kabul edilen mâsivâyı gönlünden atamayanlar mal, mülk, kadın, şehvet, zenginlik, nam, şöhret, mevki, makam isteğinden kendilerini kurtaramamış kişilerdir. İbadet, yardımseverlik, dua, hoşgörü gibi güzel şeyleri de hoşa gitmek, göze batmak, dikkat çekmek, Allah’a veya kullara hoş görünmek maksatlı yapan kişiler de masivadan geçememiş kişilerdir. Masivadan geçebilmek, tüm bunları gönülden atabilmek, gönlünü sadece Yaratanın aşkı ve sevgisi ile doldurmakla mümkündür. Bu mertebeye gelmiş kimseler keşif, ilham ve keramet göstermekten de kurtulan, Fenafillâh mertebesine ulaşan kimselerdir.
Kalbinde Allah’tan başka dünyevi olan her şeyi silip atabilen derviş, masivadan geçmiş demektir. Masivadan geçebilmek tasavvuftaki yedi mertebeden en üstü olan fenafillâh mertebesine erişmiş demektir.
Da'vet etmek dilesen dil hanesine dilberi
Mâsivâ'dan aşk cârûbuyla evvel sil-süpür Yûsuf-ı Sîne-çâk
Mâsiva terkin urup nice zamandır yâ Rab
Eylerin cân u gönülden seni her şeye taleb Rûhî
Gönlünde senin gayr u sivâ sureti neyler
Lâyık mı bu kim Kâ’beye büthâne desinler Şeyhülislam Yahyâ
Daldın masivaya Hakkı unuttun
Seni od'dan kurtarır mı para hey
Haramı helali seçmedin yuttun
Kanaat itmedin helal kara hey Konyalı Aşık Şemi
Mâsivâ kaydından et bizi halâs
Kudrete gâyet yok Allah'ım meded
Fazlın ile eyle ehl-i ihtisâs
Kudrete gâyet yok Allah'ım meded Aziz Mahmud Hüdayi
