Mermerşahi Nedir

01.04.2019

  

MERMERŞAHİ

Mermerşahi sözlüklerde “tülbentten azıcık daha kalınca pamuklu bir bez”.  “Tülbent ile patiska arasında ince bir tür pamuklu kumaş” olarak tarif edilir

Eski devrilerde kullanılan bir kumaş veya bez türü olduğu anlaşılmaktadır. A.Talat Onay, bu kumaş türünün kumaştan daha sık dokunmuş olduğunu ve çocuklara iç gömleği ve hocaların sarık sarmak için kullandıklarını, bu kumaşın dört asır öncesine kadar kullanıldığını ve yapıldığını bildirir. [1]

Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar kitabında A. Talat Onay’ın ifadelerine bakarsak bu tip kumaşlın veya bezin 19. Yy ve 20. Yy ın ilk çeyreğinde artık kullanılmadığı veya artık yapılmadığı sonucu çıkar. Lakin A.Talat Onay ‘ın bu konu hakkında bilgisinin yeterli olmadığı bu kumaşın onun yaşadığı çağda da yapılmaya veya kullanılmaya devam edildiğinin farkında olmadığı anlaşılır.  Nitekim TDK sözlüğünde  Falih Rıfkı Atay’ın şu ibaresi mermerşahi ile ilgili maddede yer almıştır. “Apış arasına fazla tülbent ve mermerşahi tıkarak bebeği çarpık ve ayrık bacaklı, tenasüpsüz olmaktan korur.” “

Lakin günümüzde de imal edildiği anlaşılan  bu kumaşın A.T. Onay ‘ın ve divan edebiyatında bahsedilen kumaş ile günümüzde üretilen Mermerşahilerin aynı tekniklerle üretilip üretilmediğini veya aynı özelliklere sahip olup olmadıklarını bizler de bilmiyoruz.

Günümüzdeki mermerşahilerin tülbentten kalın, patiskadan ince bir cins seyrek dokuma kumaş oluğu mermer gibi pürüzsüz olduğu için bu adın verildiği, kullandıkça tüy bırakmayan veya tüylenmeyen bir kumaş olduğu, tüy bırakmadığı için tabak veya bardak kurulamada da kullanıldığını anlaşılmaktadır.

Günümüzde yapılan mermerşahi kumaşlarının bebeklerin salyalarını, ağızlarını için de kullanıldığı göz önünde bulundurulursa eski devrîlerdeki mermerşahiler ile günümüzdeki mermerşahiler ile yanı nitelikleri taşıdıkları söylenebilir.

Hâce ursun başına destâr-ı mermerşahyi
Laubali aşığın başında bir sağar yeter          Baki

KAYNAKÇA

[1] A.Talat Onay Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, MEB, 1996, s. 352

Yorum yapmak için lütfenKayıt Olunya da