Meşk Nedir Hattatlık ve Müzikte Meşk

Kökeni: Meşk kelimesi Arapça kökenlidir. Arapça maşḳ مشق ( mşḳ)   kökünden gelir. Maşk, veya meşk ise Arapçada hızlı ve güzel yazma anlamındadır.

Meşk Kelimesinin kullanıldığı yerler:

Meşk kelimesi hattatlık ve müzik öğretiminde terim haline gelmiş,  öğreticiden öğrenciye aktarılan bilgi, alıştırma, yazı örneği verme, öğrencinin alıştırma yapmasını sağlama, prova, tecrübe ettirme manalarına gelen şekillerde ve anlamlarda kullanılmıştır.

Sözlük Anlamları: Meşk kelimesi hat ve müzik sanatında hatta edebiyatta öğretmek, ders vermek amaçlı anlamlarda kullanılınca birçok kullanım alanı oluşmuş, o yüzden çok çeşitli yerlerde çok çeşitli anlamlarda kullanılan anlam çoğalmasına uğramıştır. Bu nedenle sözlüklerde birçok anlamı vardır.

Uzun uzun yazma, uzatma.
 Yazı örneği. Öğretici yazı.
 Bir şeyi uzatmak.
 Uzun uzun yazmak.
 Bilmeyene bir şeyi öğretmek, prova, idman

Birçok anlama gelecek şekilde kullanılmasına mukabil sözcüğün anlamının mihenk noktası  “Alışmak ve öğrenmek için yapılan çalışma, alıştırma “[1]  olduğu ortaya çıkmaktadır.

Hat Sanatında Meşk

 Hat sanatında meşk sözcüğünün hat ustasının öğrencisine prova yaptırması, her yazı stilinde her harfi defalarca yazdırması, her yazı örneği üzerinde alıştırma yaptırtması prova ettirmesine meşk denmiştir.  Bu provaların uzun sürmesi meşk sözcüğüne uzatma anlamı da katmıştır.  Hat sanatı öğrenen öğrenciler ustası yeterli görene kadar çalıştırılmakta buna da meşk denmektedir.  

Hat sanatında hocanın verdiği örneği defalarca tekrar etmeye, o örneği taklit etmeye çalışmak da meşk sözcüğü ile ifade edilmiştir.

Müzikte Meşk

 Müzik öğretimindeki meşk de bir anlamda hat sanatındaki meşk ile aynıdır. Müzik öğrenenler hocalarından ders görerek, hocalarının önerdiği doğrultuda söyleyerek, taklit ederek  parçaları doğru söylemeyi öğrenene kadar meşk ederler.  Osmanlı devrindeki müzik öğretim sistemine de meşk denmiş, müzik parçalarının öğrencilere öğretilmesi, parçaların zihne yerleştirilmesi ezberletilmesi  meşk usulü olarak adlandırılmıştır.

Meşk sistemi,  müzik yazı  yani nota sistemine dayanmadığından,  mesleki bilgilerin  hocadan öğrenciye zihin ,  ezber ve  kulak ile aktarıldığı bir sistemdir.  Bu sitem  “ ustadan çırağa, hocadan öğrenciye mesleki bilgilerin verildiği, müzikte sadece şarkı söylemenin değil, nasıl oturulacağından nasıl davranacağına kadar çok yönlü bir eğitimin verildiği bir sistem olarak bilinmektedir.” [2]


Meşk ile İlgili Tabirler ve Tamlamalar
 
Meşk almak: Ders almak, öğrenmek.
Meşk etmek: Alışmak veya öğrenmek için çalışmak.
Meşk vermek: Ders vermek.
 


Mecazi Manada Meşk


Meşk sözcüğü mecazi manada aşık, olmak, sevmek ,sevişmek, birleşmek hatta evlenmek anlamında da  kullanılmıştır. 
Aşk olmadan Meşk olmaz.

  

TEZHİP VE MÜZEHHİB İLE İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ

•  
• /tezhip-nedir-ve-turk-tezhip-sanatinin-tarihcesi/19065
• /tezhip-sanatiterimleri- Serap-Cagrici/19068
• turk-tezhip-sanatinin-genel-cizgileri/19015
• tezhip-hat-bezeme-cilt/tezhip-turleri-ve-kullanilan-malzemeler/19069
• /tezhip-hat-bezeme-cilt/meshur-hattatlarimiz-ve-ekolleri/2236
• mesk-nedir-hattatlik-ve-muzikte-mesk/67402
• /hattat- Şeyh-Hamdullah-ve-hattatlik-ekolu/2237
• Ahmed Şemseddin Karahisârî ve Ekolü  
• muzehhib-nedir/68565

KAYNAKÇA

• [1]Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlüğü
• [2] https://www.turksanatmuzigi.org/bilgiler/nedir/mesk-nedir/