Mısra

Şiirlerin bir satırına verilen isimdir. Bir ölçüye uygun olarak söylenmiş beytin yarısına yani beyitteki iki satırdan her birisine mısra denir. Bir şiirin en küçük anlamlı birimi olan mısra, bir şiirin parçası olabileceği gibi, bağımsız bir bütün de olabilir.

Divan edebiyatında kendi içinde anlam açısından bir bütün oluşturan mısralara mısra-i azade (bağımsız mısra) adı verilir.  Özlü, ahenkli anlamca çarpıcı, anlatımıyla dikkat çeken, her kolay öğrenilen ve o şiir içinde en dikkat çekici olan şiirin en gözde mısrasına "mısra-i berceste" ya da şah-mısra denir.

Mısra-ı Berceste Kolayca akla gelen fakat çok derin manalar taşıyan mısralardır. Kolay söylenmiş izlenimi vermesi, kolay akla gelmesi ama derin manalar içermesi de şarttır.

 

MISRA-I BERCESTE ÖRNEKLERİ 

Müdhikât- ı dehre ben ağlasam da tasvirim güler  ( Nuallim Naci )

Eğer maksat eserse mısra-ı berceste kâfidir.  ( Koca Ragıp Paşa )

Hâlini bilmez perîşânın perîşan olmayan,  ( Ahmet Paşa )

Âyînesi iştir kişinin lafa bakılmaz   ( Ziya Paşa )

Sıhhat sonu dert olmasa vuslat sonu hicran     Ruhi

Hasmın sitemin anlamamak hasma sitemdir .   ( Nefi )

Kişi noksanını bilmek gibi irfan olmaz     ( Bursalı Tâlip )                                                                    

Cümlenin maksûdu bir amma rivâyet muhtelif    ( Muhıbbi )

Olmayınca hasta kadrin bilmez âdem sıhhatin.    ( Fitnat Hanım )

Sağ gözü eylemesün sol göze Allah muhtaç   ( Sünbülzade Vehbi )

Meseldir gülşeni âlemde bir gülle bahar olmaz.  ( İzzet Molla )

Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül.    (  Osman Nevres )

Su uyur düşman uyur hasta-i hicrân uyumaz.          Şeyh Galip

Kimse kâm almış değil ya kam-ı âlem kimdedir.  İzzet molla

Varak-ı mihr-i vefâyı kim okur kim dinler           Kâmi

Şecâat arziderken merd-i kıbti sirkatin söyler.   Ragıp Paşa

 

ÂZÂDE  MISRA

 zade tek mısra demektir. Tek başına tam bir mana ifade eden bu mısralara anlamca ikinci bir mısraya  ya ihtiyaç duymadıkları için Azâde adı verilmiştir.

“Söylesem tesiri yok, sussam gönül razı değil.”   Fuzuli

Ne ararsan bulunur derde devadan gayrı      Hail Edip Bey,

Sitem hep aşinalardan gelir biganeden gelmez    Nabi

Beyit halinde oldukları halde beyitteki her mısrasının anlamca diğerinden farklı olduğu mısralara da azade mısra denilir. 

Hevs-i zülfi yâr var sende
Ser giranım humar var sende     Hoca Neşet

Bu beyitteki mısralar arasında anlam bağı yoktur. Hâlbuki beyitteki mısralar anlamca birbirlerine bağlı olmalıdır. Bu bakımdan Hoca Neşet’in bu beytindeki mısralar gibi mısralar da azade sayılır.  Eşref’i İzmir valisi Sivrihisar’a göndermek istemiş, Eşref irticalaen aşağıdaki beyti,n il mısrasını söylemiş, İkinci beyte bir şey bulamayınca beyit şu şekilde ve iki azade mısradan oluşmuş

Asafa nerden de geldi aklına Sivrihisar
Lâ feta illâ Âli lâ sefâ illâ Zülfikar         Eşref.^[1]

 

BERCESTE BEYİT ÖRNEKLERİ 

Dil verdiğimiz yâre nigâh-i gazabından
Tasrîhe mecâl olmadı îmâ ile geçtik        Naili

Ders-i aşkın müşkilin Yahyâ nice halleylesin
Söyleyenler kendini bilmez bilenler söylemez       Şeyhülislam Yahya

Göz gördü gönül seni sevdi ey yüzü mâhım
Kurbanın olam var mı benim bunda günahım.         (Nahifi)

Haddeden geçmiş nezaket yâl-u bal olmuş sana
Mey süzülmüş şişeden ruhsarı al olmuş sana.        (Nedim

KAYNAKÇA 

• [1] Tahir’ül Mevlevi, Edebiyat Lügatı, Enderun Yayınları,  İst., 1973, sayfa, 18

 

Edebiyat Dil bilim, Kültür, Folklor, Geleneksel ve Güzel Sanatlarla ilgili, Tez, yazı, İnceleme, ve Araştırmalarınız bize başvurarak bu sitede Paylaşabilirsiniz.
 BAŞVURU İÇİN : ESA, İLETİŞİM  veya s_kuzucular@hotmail.com