Biyografi sözcüğü Fransızca kökenlidir ve Fransızca “bio” yaşam ve “graphie” yazı kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir.  İngilizceye “biography “şeklinde geçen sözcük bizim dilimize de İngilizceden girmiştir. [1]

Biyografiler bir meslek alanında meşhur bir kişinin hayatını doğumundan ölümüne kadar kronolojik bir sıra ile anlatan yazılardır.  Bu yazılar kişinin hayatını her yönden ele alıp, almaması ünlü kişinin kendi hayatını kendi yazması veya bir başkasının yazması gibi yönlerden türlere ayrılmaktadır. Monografi, oto biyografi, portre ve nekroloji ünlü kişilerin hayatlarını ele alışları yönlerinden biyografi ile ilgili türlerdir.

 

GENEL OLARAK MONOGRAFİ

Monografi ya da monografi Türkçeye Fransızcadan girmiştir.  Monographie sözcüğünün sözlüklerdeki anlam karşılığı “tek konu, tek bir konuyu inceleyen yazı “, tek bir konu hakkında ve kendi içinde bir bütün olan, serilerden oluşmayan eser” anlamlarından hareketle dilimizde çok kapsamlı biyografi anlamında  dahi kullanılan bir edebiyat terimi şeklinde kullanılmaktadır.

Monografi için  başkla bir tanım alıntılayacak olursak : “ Bilimsel alanlarda özel bir konu, sorun ya da kişi üzerine yazılmış, kendi başına bir bütün oluşturan kitaplar”,   “ünlü bir kimsenin yaşamını, bir yazarın, sanatçının yaşamını ve yapıtlarını ya da herhangi bir alanda tek bir konuyu ele alan ve onu özgün bir görüşle inceleyen uzunca inceleme yazısı.”, “ Bilim, tarih sanat, edebiyat vb alanlarında özel bir konu yada kimse üzerinde yapılan ayrıntılı çalışma “, Bir kişinin,  bir sanat anlayışının, biredebi topluluk, edebi hareket veya  bir eserin yalnızca bir yönünü anlatan yazılara monografi denir" şeklinde de tarifler bulmuş oluruz. Bir başka tarife göre de: Monografi: Sınırları belirlenmiş bir konunun derinlemesine araştırılmasıdır. Mesela, bir köye yol yapıldıktan sonra, köy hayatının her yönüyle derinlemesine incelenmesi monografiye girer.

Görüldüğü gibi monografiler aslında tamamen bir biyografik eser değildir. Yani bir kişinin yaşam öyküsü dışında yazılmış monografiler de vardır.  Örneğin, edebiyatta bir edebiyat akımını, edebiyat, topluğunu, edebi hareketi, sanat akımını detaylı şekilde ortaya koyan eserlere de monografi denir. Yahut da bir köy, bir kasaba bir şehir hakkında da monografi yazılabilir.   Mesela Fuat Köprülü’nün Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar adlı çalışması tasavvufçular hakkında yazılmış monografik bir eserdir.

İlk monografi çalışmalarını Fransız Le Play başlatmış, “işçi aileleri” üzerinde ilk kez monografi çalışmaları yapmıştır.  Monografiler, bilimsel ve kapsamlı bir biyografi şeklinde hazırlanmış bir kitap olabileceği gibi roman şeklinde de yazılabilir.

 

BİYOGRAFİK MONOGRAFİLER

Şu halde biyografik monografileri en kaba şekilde kapsamlı biyografilerdir diye tarif etmek de mümkündür. Bir kişiyi özel yaşamını, yaşadığı çevre, yaptığı işler ve yapıtlarıyla birlikte kendi çağı içinde ayrıntılı olarak ele alan yapıtlara biyografik monografi denir. Edebiyatımızda biyografik  monografi çok kapsamlı biyografi olarak algılanmış ve uygulanmış,  kapsamlı biyografilere veya detaylı inceleme yazılarına biyografik monografi denmiştir.

Monografi:  Herhangi bir yönü ile ünlü olmuş bir kimsenin hayatının başkaları tarafından çok kapsamlı şekilde incelenmesidir.  Monografiler ele aldığı kişiyi, fiziki ve ruhi her yönden ele alır.  Konu edilen kişinin bir sakınca görülmeyen özel taraflarını, özel hayatını dahi irdeler.  Doğumundan ölümüne kadar kamuoyunca bilinmesinde fayda olan hemen her ayrıntıyı tespit edip yazmayı amaçlar. Bu tür yapıtların yazılması için o kişiyle ilgili tüm bilgi ve belgelerin toplanması varsa yapıtlarının incelenmesi ve kişiliğinin çeşitli yönlerinin bilimsel bir tutumla anlatılması gerekir.

Monografide herhangi bir yer, bir eser, bir yazar, tarihî bir olay, bilimsel bir alana ait sorun özel bir görüşle veya bakış açısıyla değerlendirilebileceği gibi, bir konu üzerinde derinlemesine bir inceleme de yapılabilir.

Monografilerde kişi veya eser her yönüyle incelenir; araştırılır. Ancak bu şekilde ele alınan konunun o ana kadar gizli kalmış yönleri, tarafları belirlenir ve ortaya konur. Ayrıca sanatçı inceleniyorsa o sanatçıyı diğer Sanatçılardan ayıran özel bilgilere ulaşılmış olur.  İncelenen konunun gizli kalmış az bilinen veya hiç bilinmeyen yönlerini bulup ortaya çıkarmak amaçlanır. Bu nedenle monografi yazarı yazdığı incelediği konuya dair her detayı öğrenmek, ilgili her belgeye ulaşmak, ilgili kaynakları tek tek incelemek zorunda kalır.Bir kimsenin hayatını, kişiliğini, eserlerini, başarılarını ayrıntılarıyla ele alır. Monografide herhangi bir yer, bir eser, bir yazar, tarihî bir olay, bilimsel bir alana ait bir sorun özel bir görüşle veya bakış açısıyla değerlendirilebileceği gibi bir konu üzerinde derinlemesine bir inceleme yapılır.

Bir meşhur hakkında yazılmış bir monografi sanki o meşhur kişi hakkında yazılacak hiçbir şey kalamayacak kadar geniş kapsamlı olabilmeyi amaçlar. Bu nedenle de monografinin tek yazı anlamına gelen sözlük anlamı ile de irtibatlı olmuş olur.

EDEBİYATIMIZDA MONOGRAFİK ROMANLAR

• 1-Şevket Süreyya Aydemir: Tek Adam, İkinci Adam
• 2-Tahir Alangu: Ömer Seyfettin- Ülkücü Bir Yazarın Romanı
• 3-Nezihe Araz: Dertli Dolap-Yunus Emre
• 4-Oğuz Atay: Bir Bilim Adamının Romanı
•  

EDEBİYATIMIZDA GENEL KONULU MONOGRAFİK ESERLER

1. Fuat Köprülü’nün Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, 1918
2. Pertev Naili Boratav, Köroğlu Destanı , 1931
3. Nihat Özön, Türkçede Roman , 1936
4. Hasibe Mazıoğlu, Nedim’in Divan Şiirine Getirdiği yenilik , 1957
5. Ahmet Hamdi Tanpınar, Yahya Kemal Monografisi, Tanpınar, İstanbul: Dergâh Yayınları. 2018
6. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ahmet Haşim,
7. Mithat Cemal Kuntay, Mehmed Âkif: Hayatı, Sanatı, Şiirleri, Seciyesi, Seçme Şiirleri (1948)
8. Dr Ramazan Korkmaz, Monografi: Sabahattin Ali: İnsan ve Eser (1997),
9. Dr Ramazan Korkmaz ,İkaros’un Yeni Yüzü -Cahit Sıtkı Tarancı (2002). 
10. Ahmet Güner Sayar Süheyl Ünver ve Sabri Ülgener
11. Beşir Ayvazoğlu, Peyami (Safa)
12. Nazan Bekiroğlu, Şair Nigâr Hanım, İletişim Yayınları ,
13. Cornell H. Fleischer, Tarihçi Mustafa Ali ,
14. Abdülhak Şinasi Hisar , Yahya Kemal’e Veda,
15. Abdülhak Şinasi Hisar, Ahmet Haşim-Şiiri ve Hayatı,
16. Abdülhak Şinasi Hisar ,İstanbul ve Pierre Loti

 

İlgili linklerimiz

• Monografi Biyografik Monografi Nedir Özellikleri Monografi Eserleri
  BİYOGRAFİ TÜRLERİ:
• DİVAN EDEBİYATINDA BİYOGRAFİ BENZERİ EDEBİ TÜRLER
• Biyografi Otobiyografi Monografi Portre
• Biyografi Nedir Tanımı Özellikleri Biyografi Nasıl Hazırlanır ve Yazılır
• Monografi Nedir Biyografik Monografi Monografi Türü Eserler
• 
  KAYNAKÇA 

 

[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/yazi-turleri/biyografi-nedir-tanimi-ozellikleri-biyografi-nasil-hazirlanir-ve-yazilir/87