Müennes Nedir Dişil ve Eril Sözcükler

Müennes Kökeni

Müennes, Arapçada dişi, dişil, kadın anlamlarında kelimeler oluşturulan “ nsw” kökünden türemiştir. Arapçada kadınlar anlamına gelen nisa sözcüğünün   mefˁul vezinli halidir.  

Müennes Arapça kökenli bir sözcüktür ve sözcüklerin dişillerini yapar. Arapça gramerde sözcüklerin dişil ve eril olmaları söz konusudur. Buna göre müennes sözcüklerin dişillerini müzekker ise sözcüklerin erillerini oluşturur.

Müennes Sözlük Anlamları

Müennes: dişi. hakikî, îtibârî veya söylenişi itibariyle dişi olan kelime.

Cem-i müennes-i salim : ât ile biten kelimeler : mü'min : mü'mi-nât (= mü'minler), Müslim : Müslimât (= Müslimler. İzah, izahat ( izahlar )

Müennes-i hakîkî : müzekker (eril) olan kelimelerin sonuna "-e" katılarak yapılan veya sonunda başka bir müenneslik alâmeti bulunan kelime : [sâlih : sâlihs; mumaileyh : mumaileyhe, mûmâ -ileyhâ. . gibi] [1]

Müennes-i semaî : . söylenişi itibariyle müennes (dişi) sayılan kelime : [şems, yed. . . gibi]

Dişillik ve Erillik

Arapça gramerde muˀannas مؤنس‎  sözcüklerin dişili,  erkeklik anlamına gelen müzekker (muḏakkar مذكّر) erili olmaktadır. Türkçe sözcüklerde ve gramerde dişillik ve erillik olgusu yoktur. Ancak Arapçada da olduğu gibi birçok dilde sözcükleri dişil ve eril yapan gramer ile ilgili kurallar bulunmaktadır. Sözcüklerin dişil ve eril olabilmesi, dişil veya eril hale dönüşümleri Arapçada müennes ve müzekkerlik olarak ifade bulur. Arapça sözcükler müenneslik takısı olan – e, ve at  takılarının eklenip eklenmesi ile sözcüklerin müzekker ve müennes halleri ortaya çıkar.

“Müennes lafzan veya hükmen dişil alâmeti taşıyan, hakiki müennes dişilik organı olan, mecazi müennes ise böyle olmayan kelimedir.”[2]

Ali ( müzekker) Aliye ( müennes ),

Salim: eril,  Salime: dişil: müennesi.

Halim:  eril  Halime: dişil: müennesi.

Emin : eriş  Emine: dişil : müennesi. 

Salih eril, Saliha, dişiş – meünnesi

Azim, eril, Azimet dişil ( müennes)

Şükrü ; eril, Şükriye , dişil ( müennes)

KAYNAKÇA 

[1]https://www.osmanice.com/osmanlica-21592-nedir-ne-demek.html

[2] İSMAİL DURMUŞ, https://islamansiklopedisi.org.tr/muzekker-ve-muennes