Mülksüzler İnceleme Konu Özet Ursula K. Le Guin

 

 

Yazar: Ursula K. Le Guin

Çevirmen: Levent Mollamustafaoğlu

Yayınevi: Metis Yayınları

ISBN: 9789753425285

Sayfa: 313 sayfa Basım Tarihi: 2014

 

Mülksüzler adlı roman Berkeley, Kaliforniya 1929 doğumlu ABD vatandaşı kadın yazar Ursula K. Le Guin’in  politik bilimkurgu türünde bir romanıdır.

 

1975 yılında yazılan bu roman Nato, ABD ve SSCB arasında süregelen soğuk savaş yılarında dünyadaki kapitalist ve sosyalist savaşına sembolik bir yaklaşımla atıfta bulunan bir roman olarak dikkati çeker.  Kapitalist dünyanın merkezi olan ABD de yazılmış olan romancı tercihini sosyalist sistemin doğrularından yana kullanmış,  kapitalizme yapılan eleştirileri ile dikkati çeken bu roman 1975 yılında Nebula ve Hugo Ödüllerini almıştır.

 

Romandaki iki ayrı sistemle yönetilen iki ayrı gezegen esasında yeryüzündeki kapitalist ve sosyalist sistemlerim sembolleri olmaktadır.  Bu romanın yazarı olan Ursula K. Le Guin, romanı hakkında şu izahatı yapmıştır. "Romanım Mülksüzler, kendilerine Odocu diyen küçük bir dünya dolusu insanı anlatıyor; Odo romandaki olaylardan kuşaklarca önce yaşamış, bu yüzden olaylara katılmıyor, ya da yalnızca zımnen katılıyor, çünkü bütün olaylar aslında onunla başlamıştı.”

 

Roman başka dünyalardaki olgular gibi sözünü ettiği kapitalizm, komünizm, sosyalizm ve anarşizm hakkındaki yazarın kendi fikirlerini işlemektedir.  Yazarın kurduğu ütopik yaşam düzeni bir anlamda sosyalist düşünce ile yazarın kendi hayal ettiği ütopyalar olmaktadır. Yazar sosyalist düzendeki hayat kurgusuna kendi hayallerini de katarak başka bir gezegende yaşanan bir hayat gibi anlatmaktadır. Roman bir yandan kapitalist sistemin eleştirisini yaparken diğer yandan da anarşizmin doğru ve yanlışları hakkında getirdiği yorumlar ile dikkatleri çekmektedir.  

 

Uras gezeni her şeyi ile kapitalist düzenin hüküm sürdüğü bir gezegendir.   Urras’taki Odolar bu gezegendeki sisteme isyan ederek komşu gezeğen Annares’e göçerler

 

Uras’tan gelen Odolar , Annares’te eşitliğin ve paylaşımın olduğu,  her şeyin herkesin ortak kullanımına verildiği, sosyalist ve anrşist bir düzen kurarlar. Fakat bu gezegende de kıskançlık ve rekabet çıkacak düzeni bozan insanlar olacaktır.

 

 

 

 

Urras ve Anarres  birbirine uydu olan iki ayrı gezegendir. 

 

Urras gezegeninde Odolar vardır ve Laia Asieo adındaki kadın, bu gezegende hüküm süren kapitalist sisteme baş kaldırmış, bunun üzerine anarşist Odocular yakın gezegen olan Anarres gezegenine göç etmiştir. 

 

Oysaki Urras dünyası zenginlik ve bolluk içinde bir yerdir. Göçtükleri Annares ise çöl ve kumdan ibarettir.  Laia Asieo Odo,  Annarres’e göçerken ölmüş Odocular, geldikleri Anarres’te kafalarına göre bir düzen yaratmışlardır.

 

Odoların kurduğu bu düzende aile kavramı yoktur. Erkekler ve kadınlar istedikleri kişi ile isterse beraber olmakta istedikleri zamanda ayrılıp başkası ile birlikte yaşamaktadır.  Anarres’te resmiyet kurulmamış, zıt cinseller ve eşcinsellere birlikte yaşamaktadır. Doğan çocuklara, anneler ve babalar sahip çıkmamaktadır.  Çocuklar, bakım evlerinde büyümekte isteyen anne ve babalar çocuklarıyla iletişim içine girmektedirler.

 

Bu dünyaya bilgisayarlar da önemli işlevler üstlenmiştir.  Doğan çocuklara isimleri bilgisayarlar vermektedir. Anarres’te cinsiyet ve unvan ayrımı da olmadığı gibi özel mülkiyet ve paraya önem verilmeyen bir dünya olmuştur. Üstelik Annares ’te her şey herkesin ortak malıdır. İnsanlar isterlerse çalışmakta, sistemin  kurduğu büyük yemekhanelerde yemek yemekte, kendilerine verilen odalarda kalmaktadırlar.

 

Shevek, romanın kahramanı ve küçük bir çocuktur. Shevek, fizik bilimine ilgi duymuş ve Sabul adlı fizikçinin de yardımıyla büyük bir fizikçi olmuştur. Fakat Shevek,  zamanla Sabul’u geçince Sabul onu kıskanmaya başlamıştır.

 

Shevek, büyük bir kuram geliştirmiş ve bu kuramını Sabul’a göstermiştir. Fakat Sabul, bu kurama karşı çıkar.  Bunun üzerine Shevek  bu kuramını toplumun hizmetine sunmak istemiş ve bu kuramını Sabul’u adı ile paylaşılmasına izin vermiştir. Sabul de Shevek’in kuramını  bazı açılardan değiştirerek kendi kuramı imiş gibi toplum ile paylaşır.

 

Bu sırada Shevek , Tanvel ile birlikte yaşamaktadır.  Bir de kızları olmuştur.  Kuramını Sabul’e verdiği için pişman da olmuştur.  Hatta bir müddet sonra Shevek, bilim enstitüsünden de çıkarılır. Bunun üzerine kendi kuramının tam metin olarak ilan eder.  Bunun üzerine Anarres’te  Sabul ve Shevek taraftarları arasında bir çatışma başlamıştır.  Bunun üzerine Tanvel, kocası Shevek ‘i ikna ederek Urras’a göçmeye ikna eder.  Shevek de yeni bilimsel çalışmalarını  insanlığın hizmetine sunmak için Urras’a gider.

 

Urras’taki  hükümet, Shevek’e her türlü imkanı sunar.  Shevek, gezegenler arasında hızlı iletişimi sağlayacak bir alet geliştirmeye başlar. Sehevek’in amacı gezegenler arasında kardeşlik oluşturmaktır.  Ancak, Urras’taki yönetenler bunu  güçlerini arttırmak için  kullanmak istemektedir. Shevek,  gezegenler arasında üstünlük kurma mücadelesine sebep olmamaya karar vererek bu buluşlarını gizlemeye karar verir.

Zaten bir süre sonra Urras ile Sosyalist bir gezegen olan A-io arasında savaş çıkar. Shevek,   kaçarak A-ios’a sığınır. Durumu onla anlatarak A-ioluların kuramını ele geçirmek ve üstünlük mücadelesinde kullanmak istediklerini, kendisinin ise bu kuramı insanlığa armağan etmek istediğini ve karşılık olarak, kendisini Anarres’e geri götürmelerini ister.