Müntehâbat Kökeni Anlamları Müntehâbat Türü Eserler

Osmanlıca yazılışı: müntehâb: منتخب

Müntehâbat, Arapça kökenli bir sözcüktür ve “seçilmiş şeyler “ güzide, anlamlarına gelen sözcükler üretilen “ nhb “ kökünden türemiş olan müntehâb: منتخب kelimesinin çoğuludur.  Bu nedenle intihab, müntehib, müntehab sözcükleri ile aynı kökene dayanır.

Müntehâbat, aynı türde kaleme alınmış, bir veya birçok yazara ait yazılar arasından yapılan seçmeler ile meydana getirilmiş eser; antoloji anlamına gelen müntehâb kelimesinin çoğulu olmaktadır.

Müntahabat-ı Eş'ar : Seçilmiş şiirler

Müntahabât-ı Durûb-ı Emsâl: Seçilmiş ata sözleri

Müntehabât-i Osmani: Osmanlıca seçilmiş eserler

Müntehabât-ı Tasvîr-i Efkâr: Tasvîr-i Efkâr’dan seçilmiş eserler

Müntehabât-ı Âsâr: Asırdan seçmeler

Divan edebiyatında müntehabât ve intihâbât sözcüklerinin çağdaş edebiyattaki anlamca karşılıkları antoloji olmaktadır.  Antoloji sözcüğünün Yunanca aslı anthologikha şeklindedir ve bu sözcük Yunanca’da “çiçeklerden yapılmış taç ya da çelenk” anlamına gelir. Divan edebiyatında antolojinin bu şekildeki anlamına gülçîn-i edebî de denmiştir.

Dolayısı ile eski edebiyatta çeşitli eserlerden derlenerek tertip edilmiş, yazılara, dergilere müntahabat dendiği gibi, antoloji niteliğine sahip şairlerin hayat hikâyelerini anlatan ve şiirlerini nakleden tezkire kitaplarına, çeşitli şairlerin şiirlerinin yer aldığı şiir mecmularına, şairlerin ve yazarların eserlerinden alınan seçilmiş parçalara, atasözleri ve deyimler sözlüklerine  vb müntahabat denmiştir.