MÜŞAKELE

Osmanlıca yazılışı Müşâkele:  المشاكلة

Müşakale kelimesi Arapça kökenlidir ve Arapçadaki “ şkl “ kökünden türemiştir. Bu nedenle şekil, teşkil, müteşekkil, teşekkül ve müşakale sözcükleri aynı kökenden gelir. Müşakele sözcüğünün lügatlerdeki tarifleri: Aynı şekilde olma, şekilce benzeme, “iki şeyin biçim ve tarz yönünden benzeşmesi ve uyuşması” anlamlarıyla yapılır.

 Müşâkele, edebiyatta edebî bir gaye veya nükte maksadıyla bir kelimenin başka bir anlam ve amaç için tekrar edilmesine denmiştir.  Tekrarı yapılan sözcüklerin ilki genellikle gerçek anlamında diğerleri ise  şekilce aynı seslerden meydana gelmesine rağmen başka  manalarda kullanılmasıdır. Tekrarı yapılan sözcüğün müşakle olması için ilk kelimeden sonra gelen sözcüklerin sadece lafız yönünden yani sesteşlik yönlerinden benzer olması gerekir.

Müşâkele,  genellikle anlamları farklı olan sesteş sözcüklerin tekrarı ile yapılır. Böylece birden fazla anlamı olan kelimler ard arda gelecek şekilde kullanılırsa müşakle yapılmış olur. Böylece iki anlamı olan veya sesleri aynı olan birden fazla sözcük iki anlamı ile birden kullanılmış olur. Bir sözün  değişik anlama gelecek şekilde tekrar edilmesi müşakaledir.  

Karşılıklı olarak konuşan iki kişiden birisi sözü gerçek anlamı ile kullanmış, diğeri ise aynı sözcüğü farklı anlamda kullanmış ise müşakale yapılmış olur.  Bu durumda sözcüğün biri gerçek anlamında ise diğeri genellikle mecaz anlamda kullanılmış olmalıdır.

Müşakele kelime tekrarıyla gerçekleştiğinden müşâkele örneklerinin pek çoğu mecazi mürsel, mecaz veya istiare olmuş olur. Mecazi manalarda kullanılan  “müşâkele örnekleri, hem anlam hem biçim olarak iki yönden güzellik taşıdığından bir söz sanatı olarak daha yüksek konumdadır. Mecaz ilgisi açık olmayan müşâkele örnekleri de mevcuttur. Bunları ve diğer müşâkele örneklerini, bir lafzın başka bir lafzın beraberinde bulunma alâkası (müsâhabet) dolayısıyla mürsel mecaz kabul edenler de vardır. “lafzî sanat görüntüsünde bulunmaktadır