Nazım (nazm) Nedir Nazmın Şiirin Özellikleri
Osmanlıca yazılışı nazm , nazım : نظم
Sözlük Anlamları ve Kökeni Bakımından Nazım
Naẓm نظم Arapça kökenlidir. Nazım kelimesi düzmek anlamlarında kelimeler türeren Arapçadaki “ nẓm “ üçlü fiil kökünün masdarı olmaktadır. Masdar anlamı ile düzme, dizme, düzen, intizam anlamlarına gelmektedir. Dizdi, düzdü, mısra dizdi anlamlarına gelen naẓama نظم , tertip etmek düzenlemek anlamına gelen nizam , tertip edilmiş anlamına gelen intizam, intizam edilmiş anlamına gelen muntazam tertip eden, nizam sahibi anlamına gelen muntazim, şiir anlamına da gelen nazım, şiir yazan anlamına gelen nazim, nazmi vb kelimeleri de nazm kökünden türetilmişlerdir.
Nazm kelimesinin sözlüklerdeki anlamları: Dizmek, ipliğe, inci dizmek, sıra, dizili olan, tertip, şiir , nazım, Kur'ân-ı Kerim'in yazısı. Manzume, ölçü ve kâfiyeli yazı anlamlarına gelir (Arapça)[1]
Edebiyatta Terim Olarak Nazım
Edebiyatta ölçülü ve kafiyeli, dizelerden oluşan yazı veya sözlere Nazım denir. Nazmın eş anlamlısı şiirdir.
Nazm kelimesinin kökeninden ve sözlük anlamlarında da hareket ederek, bir sözün veya yazının nazım yanı şiir olabilmesi için tertip, edilmesi, düzenlenmiş olması, intizamlı ve muntazam olması gerekir. Eski devirlerde yazının ve sözün intizamlı, muntazam ve düzenli olabilmesi için birçok kurallar konulmuş, bu nedenle mısra, beyit, bend, nazım birimi, nazım biçimleri, nazım ölçüleri ( vezin) vb oluşturulmuştur. Şu halde bu sayılanlar nazmı nesirden ayıran temek özellikler de olmaktadır.
Nazım ve Nesir ( Şiir ve Düzyazı )
Şiiri düz yazıdan ayıran özellikler yukarıda zikredilenlerin dışında ahenk, ritmik ve melodik unsurlar, söz sanatları imge, özlü ve akılda kalıcı şekilde söylenmiş olması ile de takviye etmek gerekir. Tüm bu özellikler şiiri Ahmet Haşim’in de ifade ettiği gibi şiiri musikiye de yaklaştıran diğer açıdan da şiirin bir sanat haline gelmesine yol açan özellikler olmaktadır.
Nesir, ifade etmeye, izah etmeye, öğretmeye, açıklamaya, anlatmaya odaklıdır. Bu noktadan hareketle şiir ve düz yazının yolları da ayrılır. Her ne kadar roman, hikâye ve destana uygun konuları şiir şeklinde anlatmak yöntemleri de yapılsa bile şiir öğretmek, açıklamak, izah etmek, anlatmak amacıyla yazılmamalı, bunları düz yazıya bırakmalıdır.
Zaten şiir biçiminde olsa bile şiirin hedeflerini tam olarak tutturamayan şiirler manzume olmak sınırında kalırlar. Demek ki şiiri şiir yapan sadece ölçüsü, kafiyesi, nazım şekli veya dizeler ile yazılması değildir. Şiir şeklen de bunları barındırsa bile nesrin sınırlarını aşamadığı zaman manzum şekille yazılmış düz yazıdan öte gidemeyecektir.
Kaynakça
[1] https://www.luggat.com/nazm/1/1