Nesh ve Hatt-ı Nesh Nedir
Nesh - Hatt-ı Nesh Nedir
Osmanlıca yazılışı nesh: نسخ
Nesh kelimesi Arapça bir sülasi ( üçlü kök) kök olan ve belge veya kitabı kopyalama, temize çekme, nüshasını çıkarma anlamlarında kelimeler türeten نسخ ( nsh) nash kökünden gelir. [1] Bu nedenle nesh, nesih , nüsha, istinsah, nessâh, sözcükleri de bu kökten gelmektedir.
Nesh sözcüğünün sözlüklerdeki anlamları: fesih, lağvetme, kaldırma, hükümsüz bırakma. Kur'ân-ı Kerîm'in sonda gelen bir âyetinin, önce gelmiş bir âyetteki hükmü değiştirmesi, kaldırması. Şer'î bir hükmü yine şer'î bir emirle kaldırma. Bir şeyin suretini, aynını çıkarma, bir şeyi kopye etme. [2]Anlamlarına gelir.
Fakat konumuz olan Hatt-ı nesh, İslam ve Osmanlı hat sanatında Hüsn-i hatta bir yazı stilidir. Hatt-ı Nesh; İslam ve Osmanlı hat sanatında Hoca İmâdüddîn-i Yakut-i Müs'tasa-mî'nin îcâdettiği yazı usulü olarak bilinir. 9. Asırdan sonra geliştirlen bu yazı stilinin ilk üstatlarının Hoca İmâdüddîn-i Yakut-i Müs'tasa-mî olmuş bu yazı stili Osmanlı hat sanatında da çok kullanılmıştır. Sülüs yazı stilinin biraz küçüğü olarak gelişen kalem kalınlığı 1 mm olan bu yazı tipi İnce ve küçük bir yazı tipidir. “Verrakların mesleklerinden kinaye olarak ‘verrâki’ adıyla anıldığı gibi istinsah vasıtası oluşundan dolayı ‘neshî ‘ ismiyle de tanındı. İslâm âleminde kûfî dışında kullanılan küçük ve büyük ebattaki her yazıya neshî veya nesih adını vermişlerdir. Kısa zaman içinde neshî yazıdaki düz karakterler reyhânînin, yuvarlak karakterler ise nesih hattının doğmasına zemin hazırlamıştır.” [3] Bu yazı tipi daha ziyade Kur'an yazısında kullanılmıştır.
Nessâhân-ı hattâtîn : nesih yazanlar
Celâl oğlu ki hattât-ı cihandır
Nazîri gelmedi nesh-i celîde Celâlzâde Muhyiddin Amâsî (Menâkıb-ı Hünerveran)
Leb-i la'lini senin can dediler gercek mi
Hatt-ı neshini ki reyhan dediler gercek mi Kadı Burhaneddin
Reyhan hatı gubarıııı nesh etti kakulu
Hattın muhakkak oldu ki hııbı celisidir Helâkî
KAYNAKÇA
[1] https://www.etimolojiturkce.com/kelime/nesih
[2] https://www.osmanice.com/osmanlica-25484-nedir-ne-demek.html
[3] UĞUR DERMAN, Nesih , https://islamansiklopedisi.org.tr/nesih--hat
