Nevbet Nedir

Nevbet Nedir

Osmanlıca yazılışı nevbet:  نوبت

Nevbet kelimesi günümüzde nöbet sözcüğüne dönüşmüştür. Nevbet kelimesi sözlük anlamları ile : nöbet  “ devir, fırsat, topluluk, felâket” gibi mânalara gelmektedir.  Nevbet (nöbet)  eski devirlerde “askerî mızıka takımının hükümdarın saray veya otağı önünde davul vurarak icra ettiği mûsiki”  [1] mehteranın icra ettiği müzik, bando takımının çaldığı müzik şekillerinde anlaşılmıştır.

nevbet-i mürettep : Birbiriyle ilgisi olan dört parçadan olma güfteli bir müzik.

nevbet-i sultanî : muayyen vakitlerde sarayla muhtelif yerlerde mızıka çalınması,

nevbet-i telebbüs : Giyilme sırası. Hastalık ateşi. fizyolojik bozuklukların hepsi. [2] hastalık atakları, kriz.

Günümüzde de olduğu gibi resmi günlerde, , özel günlerde; kışla, hükumet konağı önleri,  talimgâhlarda ve kışlalarda bandolar çalınmaktadır. Eski dilde mızıka, mızıka-ı hümayun, mehter ve mehteran adları alan bando takımlarının çaldığı musikiye nevbet denirdi. Günümüzde ise artık bando denilen bu resmi tören müzikleri eski devride nevbet olarak adlandırılırdı.

Eski devirlerin mehter takımlarında törenin büyüklüğüne göre kös, kudüm, nakkare gibi irili ufaklı davullar bulunur, zurna, çifte nârâ, pirinç boru ile mehteran başının elinde çıngıraklı sopalar bulunurdu. Mehteran takımı savaşlarda görev aldığı gibi belirli zamanlarda çeşitli yerlerde de gösteri yaparlardı. Mehteran saray önünde de gösteri de bulunur, buna da Nevbet-i Şahi denirdi. Padişahların öldüklerinde veya tahta çıktıklarında da nevbet çalındığı, kalelerde de nevbetlerin çalındığı bilinen şeyler arasındadır.

Eski devirlerde nevbet takımı göndermek beylik almak ve hükümdarlık alameti kabul edilmiştir. Örneğin Selçuklu hükümdarları resmen bey ilan ettikleri beylere nevbet takımı yollamışlardır.

Sîne tablın kal'a-i ışkunda çalmak derd ile

Muttasıldur pâdişâhum günde bin nevbet değül   Zati

Perde-dârî mî küned der tâk-ı kisrâ ankebût. 

Bûm-i nevbet mî zened der kal'a-ı Efrâsiyâb    Fatih Sultan Mehmet

Ururlar nevbetin dâyim bubeşvakt sünnetin kâyim

Gelirse hânına her kim salâdır yâ Resulallâh        Şeyyad Hamza

Subh- dem velvele-i nevbet-i şâhî mi değil

Savt-ı murgan-ı hoş elhân u sâdâ- yı kûhsâr   Baki