Ninni Nedir Yapısı Konuları Örnekleri
Ninni Nedir
Ninniler, yeni doğmuş veya bir iki yaşına kadarki bebekleri uyutmak amaçlı söylenen anonim halk edebiyatı ürünleridir. Ninniler yapı olarak maniye benzeyen ama sözden ziyade ezgiye ağırlık veren, maksadı bebeği uyutmak olan anonim edebiyat mahsulüdür.
Ali Berat Alptekin ninniyi şu şekilde tarif eder. “Ağlayan çocuğu susturmak veya uyku saati gelen çocuğu uyutmak için anne kucağında, dizinde veya beşikte söylenen ezgilerdir.”
Ninnilerde temel amaç bebeği uyutmak olduğu için ninniler anne tarafından bebeğin uyumasını sağlayacak bir ezgiyle söylenir. Fakat melodiyi söyleyebilecek sözler de gerektiğinden ninnilerde bebeği uyutacak sesler “ eee- eee – ninni, ninni yavrum” gibi sesler klişe sözler ve kelimeler ile birlikte söylenen dizeler şeklindedir.
Ninniler nakarat niteliği taşıyan “ninni yavrum ninni”, “uyusun da büyüsün ninni”, “e, e, e, ey” sözlerini barındırır.
Bebeği uyutmak, avutmak, ağlamasını kesmek maksatlı bir edebi mahsul olan anne manileri, hece ölçüsüne uygun maniye benzer yapıda ve uzunlukta ezgili şiirlerdir.
Ninnilerin Yapısı
Ninniler esasında dış yapı açısından tam bir şiir türü sayılamaz. Zaten bazı maniler nesir yapısına daha yakın olabilir. Ancak ninniler yapısal açıdan en çok manilere benzemektedir. Manilere benzeme nedeni ise manilerin kısa oluşu, annelerin ninni söylerken kolaylarına geldiği için veya manilere daha yatkın oldukları için ninnileri maniye benzer yapıda söylemeleridir.
Bu nedenle ninniler çoğu kez maniler gibi dörtlükler halindedir. Bazı ninniler maniden daha uzun olabilir. Pek çok ninni yapı olarak mani ile aynı özellikler gösterebilir. Bu tip ninnileri maniden ayıran özellikleri konusu ve eee, eee, nenni yavrum nenni, nninni gibi ilave unsurlar olmaktadır. Birçok mani ninni şeklinde de söylenebilir. Dörtlük şeklindeki ninniler çoğunlukla mani gibi yedi hecelik ölçüyle söylenir. Bu tip ninniler tıpkı mani gibi yedi heceli ve aaxa kafiye şemasına sahiptir.
Ninniler tam bir mani özelliği göstermedikleri için 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 heceli de olabilir. Birçok ninni dört dizeden daha fazla olabilir. Ninnilerde standart bir kafiye ölçüsü olmadığı gibi dizeler arasında tam bir ölçü birliği de olmayabilir. Ninnilerde nakarat kısımları da olabilir. Ninniler bebeğin uyuma süresi ile alakalı olarak uzayıp kısalabilir.
Ninnileri, anne, baba, büyükanne, hala, teyze, abla gibi aile üyelerinin isimleri de söylenebilir. Ninniler türkü, mâni, ilahi, destan benzeri de olabilir. Ninniler ezgili ve irticalen söylenen ölçülü, ölçüsüz söz ve tekerlemelerden oluşur. Mani veya türküye benzeyen ninniler çocuğu uyutmak amacıyla ve bu içerik özelliklerini taşıması ile diğer anonim türlerden ayrılır.
Ninnilerin Konuları
Ninniler anonimdir ve ninnilerin konusu genel olarak çocuk, baba, anne, dede, nine, aile merkezlidir. Ninnilerin konusu bebeği uyutmak, avutmak, bebeğe olan sevgiyi dile getirmek, aile bireylerinin ona duyduğu sevgiyi aktarmak odaklıdır. Ninnilerde çocuğa olan sevgi, çocuğa güzel temenniler, dualar, çocuğun sağlığını dileyen sözler, hastalıktan nazardan korunması için yakarışlar, çocuğun sağlığı, iyiliği, geleceği için dile getirilen istekler konu edilir.
Ninnilerin konusunu, çocuğun sağlık durumu aile ilişkileri, annenin içinde bulunduğu ruh hali belirlemektedir. Bebeğine erkek veya kız olması ninnilerin konularında değişiklik yaratır. Dilek, temenni ve istekler bebeğin cinsiyetine göre değişir.
Türkçe’ de bu kelimeye bağlı olarak ninni çalmak, ninni söylemek ve uyku getirmek tabirleri doğmuştur. Ninniye Kâşgarlı Mahmut “balu-balu”, Azeri Türkleri “laylay”, Kerkük’te “leyley”, Türkmenler “ hû-di: Allah de” , Özbekler “elle”, Kazanlılar ise “bişik cırı: beşik türküsü” adını vermektedirler.
NİNNİ ÖRNEKLERİ
Elime aldım kelebi
Dolaştım Şam'ı Halep'i
Çorum'da yatan Elvan Çelebi
O da sana himmet etsin
Allah sana ömür versin ninni
Anonim
Ninni Desem Nehar Olur
Ninni Desem Nehar Olur
Ninni desem
Nehar olur,
Gül açılır
Bahar olur,
Ben yavruma
Gül demen
Gülün ömrü az olur,
Ninni
Ninnilerin benim olsun
Uykularım senin olsun
Akan sular ömrün olsun
Ninni yarum, ninni
Dandini dandini danadan
Bağışlasın yaradan
Hak saklasın nazardan
Uyusunda büyüsün
Sen uykular ver Allah
Sen uykular vermezsen
İyilik sağlık ver :Allah
Ninni diyem eda ile
Ninni diyem eda ile,
Üstünü örteyim diba ile,
Mevla'm büyütsün ana ile baba ile,
Ninni bebeğim ninni!
Ninni diyeyim beleyim,
Hak'tan ömür dileyeyim,
Ben kardeşime nen diyeyim.
Ninni desem uyur mu ki?
Tıpış tıpış yürür mü ki?
mini mini & cici cici
mini mini burnun
altın şaçın
cici elbisen
mini mini
uyu ki büyü
büyü ki konuş
mini mini
cici cici
Hey develer develer
Hey develer develer
Peynirlidir pideler
Yedi yedi dedeler
Hani bize dediler
Oğluma uyku verdiler.
Çocuğum geceler yatağın
Çocuğum geceler yatağın
Çağırır bir ninniye vücudunu
Bu sesler gecelere
Sanki bir ninni söyler
Gece ninni gibi dinler
Uyusun da büyüsün ninni.
Ninni ninni ninnice
Ninni ninni ninnice
Akşam baban gelince
Hani yavrum deyince
Seni önüne koyunca
Öpüp garnı doyunca
Ninni yavrum ninni
Ninni ninni hu ninni
NİNNİ YAVRUM NİNNİ
Ninni çaldım beşiğine
Devlet konsun eşiğine
Düşman ölsün keşiğine (sırasına)
Ninni yavrum ninni
NİNNİLER
Ninnilerin benim olsun
Uykularım senin olsun
Akan sular ömrün olsun
Ninni yavrum, kuzum ninni
NİNNİ
Hey develer develer
Peynirlidir pideler
Yedi yedi dedeler
Hani bize dediler
Oğluma uyku verdiler.
NİNNİ
Gökte yıldız oynuyor
Gözüm yavruma doymuyor
Ellerde yavruma doymuyor
Ellerde yavru çok amma
Benim yavrum uyumuyor
Ninni, ninni bebeğim ninni
NİNNİ
Derin gölde biter kamış
Uzar gider vermez yemiş
Benim oğlum safi gümüş
Kuzum nenni yavrum nenni
E E ESİNE
Yavrum gitti teyzesine
Teyzesi çok kibar hanım
Altın koymuş çevresine
Uyusun da büyüsün ninni,
Tıpış tıpış yürüsün ninni
NİNNİ
Dandin dandin danadan
Doğmuş bebek anadan
Böyle güzel doğar mı?
Öyle çirkin anadan.
NİNNİ
Al babası al babası
Yağlığımı sar babası
Oğlun mektebe hazırla
Kitap al da sal babası
NİNNİ
Minik minik kolları,
Düşmüş iki yanına,
Başı düşmüş yastığa,
Uyuyor mışıl mışıl,
E bebeğim ee ee ee
E bebeğim ee ee ee
