Palaheng Palhenk Nedir Tasavvufta Yular

Palaheng ( Palhenk ) Nedir

Osmanlıca yazılışı palaheng  :  پالاهنك  ,    palheng : پالهنك 

Palaheng ( Palhenk ) Peleng, Farsça kökenli bir sözcüktür.  Sözlüklerde " Dizgin, yular, dizginin ucundaki kement, kayış, buka [1]  av veya suçlu bağlanacak kement. Tazı boynuna bağlanan ağaç halka, boyna takılan halka [2] anlamları ile tarif edilir. .Beyaz bir yol halinde görülen sayısız yıldızdan oluşan yıldız kümesine kehkeşan denildiği gibi Farsça’da  yıldız kümelerine kâh-enkân, pâlâheng de denilmiştir.

Ancak bu sözcük Bektaşi  ve Kalenderi tarikatlar ile tasavvufta farklı anlamlarda da kullanılır. Tasavvufta dervişi Allaha veya tarikata bağlayan yular, anlamındadır.  

Bektâşî ve Kalenderî dervişlerin boyunlarına taktıkları,  ucuna teslim taşı asılan zincir veya ipe de palaheng ( palhenk ) adını vermişlerdir. Kalenderi dervişlerinin palheng dedikleri bu iplere öküz, manda veya at dişi dizdikleri de görülmüştür.Bektaşiler abaları altında bulunan el işi örgülü kuşaklara da paleheng demişlerdir.Bektâşî ve Kalenderî dervişlerinin bellerline kuşandıkları kemerlerin soluna taktıkları  bir elin büyüklüğü kadar olan taşa da pâlâheng veya palheng demişlerdir. Bu taşa Bektaşiler balımtaşı da demişlerdir.  Bu taşlar 6 veya 12 köşelidir. 12 Köşeli olanların köşesinin 12 imamı işaret ettiği bilinmektedir.

Divan şiirinde ve tasavvuf edebiyatında palaheng  :  پالاهنك  ,    palheng : پالهنك   "Allah'a bağlanmaya sebep olan şey" demektir.

Yunus var indi tovbe kıl can sende iken et amel

Aşık isen kuşamgor dervişlerin palhengini    Yunus Emre

Sipeh-endâz-ı saf-ârâ ki revâdır olsa 

Âfitâb eşheb-i çâlâkine zer pâlâheng  Nef’î’

KAYNAKÇA 

[1]https://osmani.cagdassozluk.com/osmanlica-sozluk-6640-nedir-anlami.html

[2] http://www.lugatim.com/s/palaheng